Boeck van surgien

Capm. iiii. vanden medecinen die vleesch doen wassen.

Nu hebdi ghehoert vanden medecinen die mundifi\ceren.

[p. 247]

Nu wil ic u voert scriven vanden medecinen regenerative carnis dats vanden medecinen die vleesch doen wasschen. Ende ghi sult weten dat alle medicinen die vleijsch doen wassen doen oec suveren ende mondificeren: Item daerom wil ic u scriven die alrebeste mondificatiif mede te suveren fistelen die ghemortificeert siin ende die ulceren die ghecorst siin ende veroudert die men maken mach. Ende dat is ungentum appostolorum: Item R. wit was ende wit hers armoniacum van elc .½. dr. viridi eris .ii. dr. mirre galbanum van elken .<fr>1/2</fr>. dr. bidelli. vi. dr. litergiri .ii. dr. aristologie longe wieroc van elken .vj. dr. Dit sal men aldus maken. Ghi sult die gummen leggen in sterken wijnedic die men niet pulveren en mach ende daerna doet smelten in een panne ende dan doeter in dat was ende die herse met .j. lb. oliif smouts. Dit sal men altegader smelten in een panne over tfier ende siedent daerna suldier toedoen die pulveren vanden medecinen die men pulveren moet. Ende dit sal men sterkeliic roeren met der spatulen te ut cout is. Nu wil ic dat ghi weet dat vanden medecinen die vleesch doen wassen inde wonden som siin sij sachte som int verdroghen ende som verdroghense sterkeliic. Ende dieghene die sterkeliic verdroghen salmen orbaren in die lichaem die van verscher complexien siin. Want om deswille dat se sacht siin ende soudense gheen vlees doen wassen inden lichaem van drogher complexien. Ende die medecinen die herde droghe siin sal men orbaren in dieghene die van drogher complexien siin. Nu wil ic dat ghi weet welken lichaem dat van drogher complexien is. Dat siin kinder ionghe lude beneden .xxx. iaren ende wiven ende eunuchi dat siin ghelubde [mannen] die beide die cullen uut siin. Ende alle dieghene die veel vleysch hebben ende vet siin alle dieghene die deser contrarie siin heijt [ende] droghe lichaem: Item lieden die niet vleesachtich en siin noch vet [als] die oren die nase de oghen die pesen ende die vingheren ende dies gheliic siin contrarie den anderen. Nu suldi weten welke medecinen die sachteliic droghen ende vleisch doen wassen in dieghene die van verscher complexien siin. Dat is wieroc

[p. 248]

mastiic mirre aloes colofonie farina ordei vernix ende meel van bonen ende diesgheliic. Ende die medecinen die doen wassen in droghe lichaem of in droghe wonden moeten van natueren doen verdroghen sterkeliic. Ende dat siin dese aristologie longa yerrios farina orobi ende farina lupinorum viterolum die wortel van appaponac ende diesghelike. Dese medecinen doen wassen vleisch sonderlinghe als si ghebernt siin want sij sijn dan drogher ende doen dat vleysch wassen veel te bet ende te lichteliker in droghen lichaem ende in droghe leden: Item gave een wonde veel quaets soe hadse te doen medecinen die sterkeliic droghen dede ende die luttel goets quaets gaven ende die min deden verdroghen. Nu wil ic dat ghij merct ende considereert wanneer dat ghi legget medecinen die vleesch souden doen wassen ende daeraf gheen vleesch en wast. Dan is die medecine als te droghe of si heeft min droechten dan si hebben soude. Ende ghi sult weten als die medecine al te droghe is Dan is die wonde droghe ende en ghevet gheen quaet. Ende als die wonde vloijt van quaden ende verrotten dan was die medecine alte cranc ende sij en hadde gheen macht te doen droghen. Daerom als die medecine alte zeer doet verdroghen soe doeter toe ander medecinen die u verschen ende versachten. Ende waer se oec te cranc soe doete toe medecinen die bet verdroghen. Nu suldi weten waermede dat men minderen ende versachten sal die overtollige droecheit vanden medecinen. Dat sal siin dat men daertoe sal doen was ende oliie van oliven: ia opdat plaesteren siin of salven. Ende als die medecinen niet ghenoech en doen verdroghen soe sal men daertoe doen seem ende sercocolle. Ghij sult u oec hoeden dat die medecinen niet en verhitten noch en vercouden te seer. Die wonden die te heet sijn sijn heet ende root. Ende wonden die te cout siin siin cout ende bleec ende diesgheliike. Daerom alle surgijenen die hem vermeten alle wonden te ghenesen met eenre salven sij lieghen ende dolen om die redene die ghi ghehoert hebt. Dit pulver is herde goet vleijsch mede te doen wassen: R. thuris .j. o. vernitis venigreci ana .ii. o. maect hieraf pulver ende legt

[p. 249]

[ghenoechten] in die wonden [nota contra atribulam et malum mortuel (!)]: Item litergierum clein ghepulverseert nemes soeveel als ghi wilt ende doeter toe olij rosarum ende stotet daermede daerna doeter toe wiinedic ende al in een soe langhe dattet werde een salve. Dese salve brenghet altemael te punte oude ende herde ulceren: Item vanden simpelen medecinen die voerseit siin suldi wel mogen maken salve: R. .i. o. pulvers van eenre medecinen welke dat ghi begeert of van tween of van meer ende olije .<fr>1/2</fr>. o. ende was .j. o. inden somer ende inden winter .<fr>1/2</fr>. o. ende maect daeraf salve. Ende waerom dat menre toe doet olije ende was Alsoe als Avicenna seit dat is omdat die medecine alsoe als litergyrum ende menich ander en conen niet besincken toten gronde. Noch sij en doersijpen niet die poren. Ende daerom sal men salve maken met olien ende met was soe doet die olije vloijen die medecinen toten gronde alsoe werct haer natuere ende doet vlees wassen daers te doen is.