Boeck van surgien

Capm. vanden ghescoerden te cureren met cauterien [of met snidene].

Als ghi wilt cureren met cauterien soe seldi den sieken bevelen dat hi sinen adem inhale ende soe langhe inhoude

[p. 225]

dat haer die quetsinghe tone. Ende dan duwetse weder metter hant in ende dan teike[n]t met inte of elwaert mede onder die butse recht opt been van den ghemachte. Ende dat [teken] sal siin ghedaen als enen halven rinck ende die enden sullen staen opwaert ten liohaem waert ende daerna suldien legghen averecht op een tafel: Ende sijn hooft sal leegher ligghen dan sinen aers. Ende die dien sullen hogher ligghen wel eenen voet dan die scouderen. Ende men sal hem die handen binden op siin borst ende alle den lichaem metter tafel dat hi hem niet en roere Alle die wile dat ghi [an] hem werct ende maket effen daers te doen is. Ende dan doet uwen mijnister houden siin handen op die stat dat die darmen niet uut en scieten. Daerna suldi nemen u gheloyde jser ende sullet setten op dat teiken ende houdent tyser vast metter hant ende bernet tot den culbalch is ghescoten. Ende dan coemt den sieken aen een grote sweer ende weude ja als men den darm die in den culbalch is ghescoten wilt weder in den lichaem duwen. Ende hi sterft daer lichteliken af ende hiertoe en besciet gheen medecine dat met snidene ende dat is herde sorgheliic. Want het ghevalt harde lichteliic dat die sieke daeraf sterft. Daerom lieve kinder hoet u dat ghi aldus ghedaen sieke niet en onderstaet te cureren ghi en doet u ierstwerven versekeren [vanden sieken ende] van allen sinen vrienden. Ende aldus suldi doen van allen die ander onghemaken die quaet siin te cureren als vanden steen te snidene ende dies gheliic. Ende oude luden en sal men niet sniden mer men salse verhoeden met enen broeckrieme die sij draghen selen ende metten dieten. Die maniere met snidene te cureren dat is dat ghi den sieken sult heiten dat hi selve sijn darme met sinen handen opwaert drive tot inden lichaem. Ende sijn si vol van stronte dat mense niet weder en can opwaert ghebrengen dan moet men hem setten clijsterien die die darme doet verlichten ende yedelen vander overtollicheit die daer is inne. Daerna sal die sieke baden in wermen water ende salven die stat met sachten dinghen totdat die dermen sijn weder in haer stat opwaert in den lichaem. Daerna suldi doen den sieken averrecht liggen op

[p. 226]

sinen rugghe op een tavel alsoe als ic u te voren gheseit hebbe alsoe dat die beene hoghe ligghen ende dat hoeft neder. Ende binten metter tafel met drije veeschen tot drie steden metter eenre die beene biden knoeselen. Ende met der ander die dien biden knyen. Ende met derde die borste ende die hande mede. Daerna drivet den culbach of die cul tot den ghemachte. Ende die minister sal houden sijn vingher op tghemachte ende weeren die darmen datse niet weder uut en scieten. Daerna suldi nemen die cullen tusschen u twee vingher vanden voersten ende den middelsten [ende] clievet tfel recht op die culbach lan[x]s soedat die cul mach doert tfel gaen. Ende als dien cul uut den vel is dan villet tfel af metten duumen toten ghemachte toe soe ghi hoechste moghet ende wringet die cul metten dume tot den ende ende hebt u naelde ghevessemt metten drade ende steecse doer den dindimen soe ghi hoechste cont ende knopet vast den dindimum met beide siden ende dan sniit den draet af. Ende laet beide die enden vanden drade soe lanc datse buten der wonden blive hanghende. Ende dan sniit den dindimum af metten culle ende trecket tfel weder te dale. Ende legt dat een eynde vanden drade buten der wonden op die een side ende dat ander op die ander side. Ende dan hebt u plaesteren ghereet al ghenet in dat witte vanden eyeren. Ende met olie rosarum tegader ghemencht. Ende in die plaester vanden werke suldi maken een gat daer die vede doer gaet ende bindet suverliic. Ende die oude vroede surginen plaghen den dindimum te bernen met gloyden jseren aen den draet ende het dunct mi herde orbaerliic. Want het doet dindimum crimpen ende die darmen bedwinghen soedat si te dalewaert niet en moghen. Daerna als ghi hem ghebonden hebt ende ghedaen dan suldien ontbinden die beene ende die dien ende den lichaem. Ende dan suldien doen draghen behendeliic op een bedde als een dode dat sacht is ende wel ghemaect. Ende die voeten selen ligghen hogher ende doet hem wel decken dat hi gheen coude en ghevoele Ende dat hem gheen quade accedencien toe en comen. Ende hi sal hem hoeden van gramscappen noch metter herten trecken daer hi mach worden verveert het

[p. 227]

soude hem oec herde zeer deeren: Is oec dat sake dat dien draet niet af en valt binnen neghen daghen dan suldien baden met wermen water alleene of met der oly daermede ghemenct totdat dien draet afvallet. Ende dan en sullet ghi niet meer baden ende sult die wonde cureren met medecinen die droghen totdat ghenesen si. Ende ic rade u oec alsoe dicke als ghi die wonde verbint soe salvet tghemacht al om ende om met wermer olien.