Boeck van surgien

Capm. van pocken ende masersocht.

Variole dat siin pocken ende comen al van quaden ghecorrumpeerden humoren ende bloede ende siin gheheeten variole om des wille datse die huiit veranderen van menighen teiken ende maecselen die men heet pocken. Ende die siin vierderhande. Som siin si wit ende gheven quaet ende comen van fleumen. Die ander siin cleene puijsten ende root die heeten properliic morbilli dats die macersocht ende die comen van valschen fleumen ende van coleren ende van bloede ende hebben elderghernst die kinder die in der moeder lichaem hebben gheweest ghevoet vanden onreijne bloede van menstrum dat in die matrix bleef ende daeraf comen pocken ende masersocht ende ander onreinicheit als fistelen canceren ende quade drope ende scorftheit ende menigherhande onrein onghemake. Of het mach comen van quader ghecorrumpeerder melc die de kinder suijghen alse

[p. 201]

gheboren siin. Die derde is grof ende swart mer daer en is mer vier of vive inden lichaem. Ende dese sal men meer ontsien dan dander want si siin veel quader want si comen van onghenaetuerder melancolien. Ende in die heete onghemake daer die humoren in verbernen. Die vierde manier vanden pocken die is gheheeten lenticulo in latine ende die pocken siin al swartachtich als die lentilgen siin. Ende die pocken comen somstont met bernende rede ende somstont sonder bernenden rede. Ende dese pocken comen van quader bernender lucht ende van pestelencien ende van quader ghecorrumpeerder spisen. Ende si comen oec geerne aen van enen anderen die se heeft. Want het heet morbus contagiosus. Nu wil ic u scriven ende leeren kennen die voerteykenen die de pocken hebben sullen. Sij hebben groten hooftsweer ende si niesen vele ende die nase joect hem ende haer stemme is hem heesch haer kele is ghedronten ende hem walcht ende alle den lichaem is swaer. Ende si ghevoelen grote steecten int liif als van naelden om die grote materie van den pocken die doer dat vleijsch comen ende steect doer die huiit. Nu wil ic u scriven die curen. Sij moeten hem hoeden van couden die die poren niet toe en sluten ende materie werde beroeren. Haer diede al siin herde subtiil als dergheenre die ligghen in heete onghemake met bernende rede. Ende men salse doen laten opdat ment doen mach. Of men salse doen hicken met vliemen in die scouderen. Of men salse doen sweeten. Ende men salse winden in ronden wollen cleederen met grauwen ghevarwet. Sij sullen oec tsap van eppen ende van venckel nutten omdat die materie te lichteliker uut come [sel met oxisakeren. Ende dat sullen si drincken nuchteren tot des maels dat die pocken al uut comen syn]. Ende ist een kint dat die borst sughet soe sal haer die voester hoeden ende doen alle dat die sieke doen soude. Die kinder sal men binden die arme dat si niet en crauwen noch die huiit af en trecken noch die nase want si liden groot joecsel. Ghi sult oec bestriken met rosenwater daer\in

[p. 202]

ghesoden sal siin spillum ende temperen tegader [ende stricken] om die oghen ende om den mont datse niet en benipen. Ende blivet oec int aensicht pockenteyken soe sal men dat aensicht met ungentum citrinum of olie tartrum besmeeren want dese twee verdriven pockteiken.