Boeck van surgien

Capm. .xii. vander laserien die cuere daer af.

Lepora is corrupcio corporis exterius et interius lepora dat is laserie ende coemt van quaden onreinen humoren die den lichaem binnen ende buten hebben ghecorrumpeert altemael. Ende daerom seit galienus alsoe dat haer complexie is quaet ende ghecorrumpeert alsoe siin haer ghedachten ende haer ghepens is quaet ende gheveniint. Ende daerom salmense sceiden uut den ghesonden luijden. Ende men en salse niet laten comen bi noch na biden ghesonden noch wandelen onder hem. Want galienus seit dat van haren adem die lucht wort ghecorrumpeert ende vander lucht moghen die ghesonde luden worden laserich. Ende die lucht en mach niet worden verteert tensi met vuere. Nu suldi weten dat laserie is vierderhande ende is gheheeten olefancia na een dier dat heit olifant ende het es dat alrestercste dier dat men vint. Ende alsoe is dit onghemac ende coemt van melancolien ende die hebben puijsten int aensicht ende die oghen al ront. Die ander is gheheeten leoninana na eenen leeuwe omdat hij is anxteliic ende rampende ende die lede vanden vingheren ende vanden teen vallen gheerne af. Die derde is gheheeten tijria[na] na een serpent ende is gheheeten tijrus. Ende dat serpent doet dicke siin sluijf af alsoe doet die sieke

[p. 199]

hem scellet dicke siin huiit ende siin wiinbrauwen vallen uut ende hi stinct herde seer. Die vierde is gheheeten allopicia na den wolf allopes dat siin wolven ende haer aensicht is root ende ghedronten ende die wiinbrauwen vallen uut. Elefancia comet van melancolien leonina comet van coleren tyria [comt van fleuma alopecia] comet van bloede. Nu wil ic u scriven besceideliic alle die teiken van laserijen haer stemme is doof ende heesch ende sie spreken doer die nase. Ende hebben gheerne den cancer onder thole van haren voeten of elwaer die hande vet. Al gote men daer water op si en souden niet nat werden. Al screve men met enen helme op haren hals sien souden niet ghevoelen: Item doet hem laten ende als siin bloet een luttel vercout is dan doeter in .iii. cor[n]en souts ende smeltet haest soe es hi laserus: Item doet een luttel bloets in u palme ende wriift metten vingher ende ist vetachtich soe is hi laserus. Item neemt siin bloet in eenen doeck en wasset metten doeke in een vlietende water soe langhe dat daer gheen bloet in en blive ende dat in den doeck blivet is scoen wit vlees soe is hi ghesont. Ende en ist niet als ghesont wit vleesch soe legget in u palme ende wrivet metten vingher. Ende ist scerp als savel soe es hi laserus ende dat en faelgeert u niet. Nu suldi weten dat men int beginsel dit onghemac mach cureren nochtan soe eest herde quaet te cureren. Nu wil ic u scriven die curen. Ghi selt hem int beginsel doen nemen alle merghen ende alle avonde sijrope van fumusterre of tsap van fumusterre. Maer hi sal daer voer nemen diaprunis ende diaboraginata of diasene. Want alle laserije comen van verbranden humoren daerom moetmense purgeren met medecinen die verbrande humoren purgeren ende dat is kartacico imperili ende met diasene ende met dies ghelike. Item men make cauterien in die beene ende in die arme ventosen salmen setten daer men se setten mach overal. Ende si selen hem hoeden van vrouwenspele. Item men sal hem gheven eens ter maent goede dryacle metten sape van fumus terre in deser manieren. Men sal hem tsap sieden ende int sap salmen hem

[p. 200]

sieden pulver van thimum [sene] ende aristologie rotunda genciaen mirre bactas lauri caneele gengibre ende vleisch van serpenten aldus bereet. Ghi sult nemen een serpent die men vint in droghen bosschen daert niet en es waterachtich ende dat gheen swarte strijpen en heeft onder den buijc ende den rugge niet swart noch niet speckelachtich en is doet af dat hooft ende den steert ende die darmen [uut] ende dat middelste siet int voerseide sap van fumus terre soe langhe dat alsoe meer als te niet en waer ghesoden ende dan doeter toe suker ende make sijrope ende daeraf sal hi drincken over den derden dach een eijscale vol. Hij sal oec nutten dese electuarie aldus bereit. Ghi sult nemen van dien serpenten alsoe ghesoden ende ghewasschen in witten wiin ende sult die beenen wech werpen ende sulter toe doen dat derden deel [vleysch] vanden serpenten met tweedeel van dyassene terdedeel van rosaten novellen ende tander derdendeel van den serpenten dat men daertoe doen sal sal siin al ontween ghestoten ende metten anderen ghemenct. Ende dit electuarie aldus bereit sal hi nemen voer tsieroep alsoe groot als een hase[l]noot groot es.