Boeck van surgien

Capm. .xiij. van gheveniinden beesten die biten ende steken.

Menigherhande gheveniinde steken als serpenten scorpionen ende verwoede honden ende verwoede mannen ende wiven die catten [muushonden] bien ende wespen ende menigherhande ander gheveniinde beesten die haer veniin steken in eens menschen lichaem. Ende sulc veniin is heet ende sulc veniin is cout na dat der beesten natuer es. Theete veniin sal men bekennen in dien dat die stat herde root es of gheele ende gheswollen ende puijstelen als cornekens ende dies ghelike ende sweert sterkeliic. Ende cout feniin salmen bekennen dat die stat wit is of bleec ende swart ende sweert ende de sieke is al versuft ende verveert ende versaecht. Als men des ghewaer wort sal men haesten al [so] men eerst mach te purgeren met medicinen laxatiif ende met late ter ader op dander side daer die quetsinghe niet en is. Op den beet of op den steec sal men nemen die wortel van medesueten ghestoten ende daerop gheleit ja op dat tfeniin heet is: Item die wortel van der lelien ghestoten ende met wit van eye daerop gheleit is herde goet: Item pimpenelle met rosewater ghestoeten ende daerop gheleit ende dicwil daermede bestreken ende eenen doec daerin ghenet ende daerop gheleit is herde goet. Ende ghi sult weten dat alle dit selve is goet ende orbaerliic op anthrax ende op nolimetangere want sonder twijfel si siin beede herde veniint. Item int heete veniint sal men nemen okernoten ende vighen ende sout ende plaesteren ghemaect daeraf mach men daer coenliic op leggen: Item pulver van ronden aristologie ende van genciaen van elken even vele ende ghemenct met sape van loeke ende met een luttel seems ende daerop gheleit is herde goet weder het is heet of cout. Men sal hem ghe\ven

[p. 203]

goede drijacle die galienus maecte of metridatum of esdrom. Ende dit selve is dat beste remedium in anthracen die men doen mach. Item in gheveniinde beten of steken seit johannes dalmansenus dat sonderlinghe goet is dese plaester die men maect van galbanum ende van bolus arminicus ende die ronde aristologie ende mirre ende rosen ende ganciaen van elken evenvele alle dese medecinen sal men conficeren metten sape [van rute of metten sape] van loecke alle tegader ghemenct ende op die beten of op die steken van allen ghevenijnden beesten geleit doe se ghenesen opdat se niet te seer en siin verandert want als si te seer siin verandert soe coemter af eenderhande onghemake dat is gheheeten ydroforbia ende die sieke ghevoelt met uren grote coude ende met uren grote hitte ende heeft grote corrumpee[r]inghe dat hem alle siin lede ende tliif hert crimpt ende scudt ende die uterste leden [als] die arme ende die hant ende die beenen ende die voeten siin verstorven van couden ende dan heeft hi met uren grote pine ende sweeren in die leden ende het vergaet hem bij uren. Daerom sal men den sieken haesteliic cureren met plaesteren ende met anderen dinghen. Ghi sult nemen .½. dr. van coloquintida of van asafetida ghesoden in wiin ende daermede ghetempert ende op den bete of op den steke gheleit. Het es oec herde goet daerop gheleit goede driacle met een luttel scamonien: Item men sal hem maken dese confexien: R. castorium ende die scorsen vander wortel van caperis ende piritrum ende aristologie longa van elken .I. dr. ganciaen .ii. dr. dit sal men al conficeren met seem ghedipuneert ende ghevens hem .ii. dr. met ouden wiin. Ghi sult weten dat men maect olie van scorpionen die die beten ende die steken gheneset van venijnden beesten als men die wonden daermede salvet ende bestriict ende in die wonde druiipt: R. Aristologie ganciaen die scorsen vander wortel van capperus ana .i. dr. alle dit sal men legghen in .i. lb. olie van bitter amandelen of in olie van keernen van perzixsteenen ende latent daerin liggen een

[p. 204]

weke ende dan salment sieden ende salder in doen .x. scorpionen ende latent alsoe staen ter sonnen drie weken ende daerna salment sieden ende houdent in glasen vaten ende als te doen is soe orbaret.