Boeck van surgien

Capm. vanden lopenden oghen die tranen die cure.

Dits vanden lopenden oghen ende die tranen. Ghi sult

[p. 157]

weten dat die tranen vanden ogen moghen comen van den occusoene van buijten of van binnen. Die occusuene van binnen als van waterrachtighen humoren die vanden hoefde comen ghedropen tot in die oghe. Die occusuene die van buten coemt die is al van blijscappen of van rouwe want daeraf wort eenderhande complexie in die hersenen daer water af wert ghediisteleert. Ende ghi sult weten die tranen die van binnen comen in die aderen die onder thersenbecken liggen. Ende dit wil ic u besceideliic te kennen gheven. Wanneer dat si comen van binnen ende van onder thersenbecken of van boven thersenbecken. Als si van onder comen dan nijest die sieke dicwil daermede. Ende als si comen doer die aderen daer boven dan voelt die sieke in die aderen van den voerhoefde ende van den slape crupen herwaert ende darwaert [oft waren mieren die crupen ende wandelen]. Nu hebdi wel ghehoert die occusuene van tranen wanen dat si comen ende die besceidenisse daeraf. Nu wil ic u voert leeren hoe mense cureren sal. Ghi sult eerstwerven dan hooft vanden sieken doen sceeren ende daerna suldi den hals doen dwinghen met eenre dwalen of elwaer mede al suverliic soe dat haer die aderen vanden hoefde toenen. Ende dan suldi nemen twee naelden ghevademt met cleinen draden ende ghi sulse beide steken onder die aderen al doer mer hoet u dat ghi die aderen niet en raect noch en wondet. Ende die een naelde sal steken drie ving her verre vander ander. Ende dan suldi tussen beide die naelden recht in die middelt over sniden dweers die ader ende sulter later dat bloet dweers (?) uut lopen al soe vele dats ghenoech si. Ende alst ghenoech heeft ghebloet dan suldi die ader binden metten draden vander naelden ende knopen die einden van den drade soe dat tbloet ghestelpt si. Ende daerna seldi leggen catoen of werc ghenet in dat wit van den eyeren om dat bloet te stelpen. Ende ist te doene soe leghet men daerop medecinen die bloet stelpen. Ende voert soe cureert die wonde alsmen ander wonden cureert. Ende aldus salmen doen in die aderen vanden slape als dat onghemac is in

[p. 158]

die [side] dan salmen die ader oversniden in die [selve] side. Item het siin goet cauterien die ic u sal scriven in siin proper capittel: Item plaesteren die herde goet siin ende orbaerliic daertoe die men sal legghen opt voerhoeft ende op den slaep om die tranen te doen verdroeghen ende tbloet: R. aloes thuris mastiic bolus armenicus acacie mirre ana perte equales die salmen altegader pulverseren ende conficeren met rosewater ende maken plaesteren ende legghense opt voerhooft ende op den slaep: Item collirium ten selven dat sonderlinghe goet es: R. thuris mastic aloe epatici ematicis litergirum ana. dat sal men al conficieren met reghenwater. Item waer int oghe groot juecsel dan suldi ontempere aloe epaticum met wine ende met rosewater ende dat drupen in die ogen. Nu suldi weten wat men doen sal als die tranen comen daer die aderen vanden hersenbecken die onder thersenbecken staen dan eest orbaerliic dat men purgeer thooft met pillen ieraphigra of met pillen aureus. Ende oec moet hem die sieke hoeden van verscher spisen totdat hi ghenesen is. Ghi sult u oec hoeden dat u niet en bedrieghe onghenatuerde haren die in die oghebrauwen wassen som die doghen tranen ende loepen [want si steken dogen ende taensicht]. Ende als ghi dat vint soe seldi die oghescedelen omkeeren ende met enen instrument uut trecken ende metten wortelen. Dat is van den oghen die root siin ende gheswollen alsulke oghen seldit dat haer eerstwerven afsceeren van den voerhoefde ende sult .iii. vinger boven tfoerhoeft [houden die huut effen. Ende daerna] sniden dweers vanden enen hornic vanden slape tot den anderen hornic vanden slape. Nochtan hoet u dat ghi niet en quets die laceerten vanden slape. Mer als daer ghenoech bloets uut es gheloepen dan suldiit bernen met enen gloijden iser ende daerna suldier op leggen boter ende des ghelike totdat die corst afvalle ende daerna cureert die wonde als men ander wonden cureert.