Boeck van surgien

[Medicyn die versachten doen alle zweringhe van wonden.]

Van wonden die sweeren.

Het ghevalt dicwil dat wonden seer sweeren ende dan moetmen die sweeringhe verdriven met medecinen die versachten. Ende dan seldi nemen een medecine [die] heet licium in medecinen. Ende es ghemaect van bladeren van caprifolien mer neemt tsap van bladeren van caprifolien ende die bloemen ende menct daer mede

[p. 32]

aloe epaticum ende dan laetment droeghen tot dat hert wert ende dat heet licium ende dat salmen pulveren ende menghent met swinen smeer. Item dese salve salmen smeeren op werken plaesteren die ghenet si in cout water ende legghent op die wonden die sweeren want si versacht die sweeringhe. Item die wortel van nasscaden cleene ghestoten met swinen smoute ende inder selver manyeren alsoe voerseit es daer op gheleit dat versacht oeck die wonden ende verdriift gheswel ende quade heete complexie doet [het] veranderen.

Ghi sult dat weten [hoe] datmen quade heete complexie sal veranderen beide heete ende coude die sonder overtollicheit siin van quaden humoren. Ende die quade complexie met humoren salmen doen die humoren digereren ende daer na purgeren met medecinen die daer toe dienen maer dat behoert toe den meesteren van pisica. Item paritarie ghesoden in wiin ende werm op gheswel vanden handen ende vanden voeten gheleijt doese ontswellen. Item daer groot gheswel es daer seldi nemen tsap van adicke ende van vliere ende timperen daer mede meel van liinsade of van venigriecken of van beiden te gader ende timperent te samen ende legghent al werm opt gheswel of op die wonde. Item neemt broot ende stotet wel ende timperet met sap van eppen ende legghet op die wonde dat doet oeck die sweeren herde zeer versachten ende verdriven gheswel. Item teghen gheswel ende frussuere suldi nemen ghebrande beenen ende siedense in wiin ende dan suldise wel stampen ende incoruperse met seeme ende wermen in een panne ende legghen dat op die weedomme si sullen wel vergaen ende tgheswel sal minderen. Item verkensdreck in wiin ghesoden ende daerop gheleit. Ende coyen dreck in wiin ghesoden dat doet oeck dat selve. Item neemt bolus [armicum] ende bonen meel ende weghebreede ende incorroperse met sterken wiinedick dat verdriift oeck de weedom ende doet ontswellen. Waert oeck dat sake datmen tgheswel hier mede niet en konst verdriven dan moet ghi nemen plaesteren

[p. 33]

die riipen doen ende trecken ende ontluijken ende dat es dese neemt boter ende seem ende olie ende wiin ende met desen seldiit temperen garsten meel ende taruwen meel ende al en eest niet ghesoden daer en leit niet an mer dat werm si gheleet daer op dat opent ende doet rijpen ende trect ende als die sweeringhe es gheriipt ende tquade uut es dan suldi maken salve van zeeme ende van [plumen van] aluijne ende in die salve salmen netten die wieken ende men salse steken in die gront [van den wonde] wilt ghiit suver hebben want anders blivet quaet gront want si mondificeert die wonde ende behoetse van fistelen ende van kanckeren.