Boeck van surgien

[Vanden anathomie ende sceppenisse van den hoefde].

Hoe dat hooft es ghemaect.

Nu seldi weten dat dat hoeft es ront ende ghemaect in iii manieren van vleesche ende van merghe dat siin die hersenen ende als buijten ghedect met hare ende onder dat vleesch opt hersenbecken es een liese ende es gheheten almucati ende onder dat been vanden hersenbecken siin ii liesen daeraf dat deene heet duere mater ende die es starker dan die ander want si behoet die ander om der hersen wille die daer in ligghen als een buedelken ende si es gheheten pia mater ende si ontfant die hersenen ende alle die siecten die in die v sinnen comen die comen vanden hersenen. Ende uut den hersenen coemt alle beroeringhe der leden ende die beroernisse coemt vanden hersenen in die pesen ende liden al doer die necke tot allen den leden die beroernisse hebben ende ghevoelnisse. Nu suldi weten dat dese twee liesen die gheheeten siin dure mater ende pia mater int latiin miringi cerebrij die maken iii wonden int hersenbecken besceilike ende steken die een voren int hersenbecken dweers ende die ander oeck dweers achter ende tusschen desen ii inde middelt eene. Ende dese ii siin bescheiden ende tsamen

[p. 24]

ghevoecht met vleesche als met tanden gheliic ii saghen deen in dander sluytende ende behendeliic ghesaudeert. Ende dese iii siin ghesceiden van een met eender wonderliker natueren vergadert te gader daermen besceydeliic mede sal bekennen drie [camere] die int latiin siin gheheeten tres cellule cerebry anterior dat es die vorste posterior dat es die achterste media dat es die middelste. In desen iii cameren [daer die ziele in haer habiteert ende woent] siin iii edele ende heilighe natueren. In anteriori dat es in die voerste camer die es werm ende droeghe die natuere doet imagineren dat es [visieren ende] ordineren alle dinc. In die middelste camer leghet die natuere die heeft die redene te vernemene ende te verstane watmen hoert ende es heet ende versch dat die ander siin ende heeft veel gheesten ende veel van hersenen. In die achterste leet die natuere vander memorien dat es voer dencken ende onthouden ende si es cout ende droeghe bi dat die ander siin ende hevet veel gheesten ende luttel hersenen. Ende om des wille dat dese cameren siin [van] menigher hande complexien soe behoeven si menigherhande remegien van medecinen. Ende weet dat die siecte es in die hersenen soe siin alle medicinen die ten hoofde behoren gheheeten yera dats heilich. Ende ghi weet dat die hersenen siin ghedect met ii liesen dat es met dure mater ende pia mater. Ende ic segge u voerwaer dat pia mater es herde dunne ende es seere te ontsiene als si doer es soe eest vreese vanden live ende tontsiene vander doot. Lieve kinder eer ghi u onderwint te curen wonden vanden hoefde seldi merken ende besien die accidencien vanden sieken weder sie quaet ofte goet siin. Ende dat quade accidencien siin die sieke verliest siin verstandenisse ende valt in onmachte ende verliest siin sprake ende siin stemme onvalt hem ende hem siin aensicht root is ende hem die puysten uut broddelen ende hi sinen appotiit verliest ende hi sieck wort inden lichaem ende ten monde cort bitter coleren ende hi valt in heete colera ende in onmachte ende wert gespasmeert ende dies ghelike. Ende daerom als ghi siet alle

[p. 25]

dese teeken of som[mige] sonder twifel die sieke en sal niet ghenesen ende daerom vliet van hem ende onderwindes u niet dat es miin raet. Maer siedi goede teeken aen hem soe en ontsiet u niet. Ende menichwerven heb ic ghesien dat dure mater doer was ende die quade accedencien en obenbaerden hem niet ende die sieke genasen metter voerseider cueren ende ic derre coenliic segghen om ghetuyghenisse van experiencien dat ic menichwerven hebbe ghesien ende ghenesen die doergaet hadden dura mater. Maer die quade accedencien heb ic luttel sien ghenesen. Nochtan heb ic se sien ghenesen die pia mater doer gaet hadden al scijnet onmogheliic maer dat was alsoe luttel dat die hersene doer pia mater niet mochte. Ende GALIENUS tughet oeck int convent vanden amphorisme dat hiit dicwil ghesien hadde. Maer ic segghe u voerwaer coemt die quetsinghe doer beide die liesen tot in die supstancie vanden hersenen sonder twifel die sieke sal sterven. Ende men leest in pantegni constantini inden anderen tractaet als merch vanden hersenen es ghequets dat es occusoen vander doot. Daerom ist quaet ende valsch dat deese [quaede] ongheleerde sotten hem beromen te segghen ende te clappen dat si ghenesen hebben niet alleene duere mater mer piamater ghequets ende doergaet. Maer dat noch meer es si segghen dat si enighe cameren ghedeelt hebben van den breijne ende hebbense weder in gheleit ende ghevult ende ghenesen dwelke groteliic gheloghen es. Ende ic was te diest in brabant daer een leeck meester was ende nacht van clergien ende hi was gheheeten meester roeliin van sintruden ende beroemde hem daer wi saten met veel edelder mannen ter tafele ende aten dat hi ghenas enen man die die hersen waren uuijt ghescoten alsoe groot als enen doren van enen eye ende hi en seide niet waer. Te namen was oeck een meesterse ende hiet dame juliane ende haer dochter dameseele maghiin ende beroemde haer van enen man die die hersenen al uuiit ghescoten waren ende si namen die hersenen ende leidese in een silveren scale ende wiesense in warmen wiin ende leidense weder int hooft

[p. 26]

ende die man ghenas ende leefde daernaer menich jaer. Ende ic segge dat sommighe tiit putredo van boven tot onder thersenbecken loopt ende metter werke der natuerliker hitten wert putredo ghedigereert ende daerna coemt die wonderlike edele natuere ende werpt dat uuijt doer die wonde. Ende dan wanen die sotten ongheleerde surginen die niet en weten wat dat es ende segghen dat die hersenen siin ende ander leeke lieden die dat sien wanen dat die sotten ongheleerde surginen waer segghen. Maer si liegen openbaerliic. Ende ghi sult dat weten alsoe ghelikerwiis dat thooft es gedeelt in iii partien ende dat es in vleesch ende in been ende in merch. Alsoe siin die hersen ghedeelt in iii deelen dat es in liesen in merch ende in budelkiin dwelke datmen heet ventercerebry. Ende dit seit Avicenna ende der venster siin iii anteryoer medius et posterioer ende daerligghen iii crachten in al soe voerscreven is viertus imaginativa virtus cogitaviam virtus memorial.