Boeck van surgien

[Capm. 5 van wonden in die pesen in die arme in die voete ende handen dwars over ghehouwen met swaerden of anderen wapenen].

Die wonden in die pesen.

Dit capittel es vanden wonden die in die pesen ghehouwen siin dweers met sweerden of diesghelike in die armen of in die handen of in die beene of diesghelike of die voeten. Al es dat sake dat thodericus ende

[p. 14]

veel ander meesters seggen dat quaet es dat men pesen nayt om dies wille als een pese gesteken es soe doeget die sieke groote sweeringhe ende smerte mer daerom sal ment niet laten men en sal die enden vanden pesen te gader nayen met enen starken drade ende op dien draet doen olie rosaet daer in ghesoden selen siin pierwormen die in deerde ligghen ende men sal die wonde wachten dat sie niet en ontnaye alsoe men lanxte mach alsoe wel om die pesen te consolideren als om tflees daer buyten want bi alsulks nayen wort menighe scomme bi ghenesen ende bliift menich daer om verleemt ende verminct ende sonderlinghe lieden ende als die wonden versch siin die wonden bliven vermenct ende waren die pesen metten vleesche boven toe ghenayt. Noch en ontsiet u niet vander sweeringhen of van den weedoende om der steken wille van der pesen want die sweeringhe ende die weedumme vergaen vlus met der voerseit olie rosaet daer die pierwormen [in] ghesoden siin noch dat let en mach niet werden ghesasmieet om dat die pese was al over dwers ghehouwen. Galienus ende haly ende ander gheproefde meesters segghen dat die wonden in die pesen gheerne maken spasmum ende om dat si grote ghevoelnisse hebben ende omdat si vergaderen metten hersenen ende daerom seit galienus als een pese ghesteken es soe coemter [gaerne of] spasmus ende eest dat sake dat spasmus coemt van menigherhande occusoene in die wonden [van den] pesen nochtan siin die aldermeeste occusoenen ende voertste dat es coude ende sweeringhe ende verherdenisse. Alle coude medesinen deeren den pesen want alle haer supstancie es cout alle weedomme alle sweeringhe vermeerdert reuma der appostemen ende gheswel daer af coemt lichteliic spasmus. Item als putredo in die wonden coemt in die [wonden van den] pesen het [ende] en can niet uuiit ghevloyen om dat die mont vander wonden ghestopt es soe verrotse binnen ende dat lit wort ghecorrumpeert ende daer af wert spas\mus.

[p. 15]

Ghi selt weten dat die pesen van verscher merterien siin ghemaect met grooter coutheden te gader vergadert als si es of als die versche marterie daer die pesen af siin die waren vergadert metten live. Ende daerom als die wonde binnen rot op die pesen soe coemter af spasmus daerom sal u ghedachte altoes siin te verbiedene ende te wederstane alle dat hier voerseit is daer spasmus af comen mach daerom seldi nemen uwe sien neerstich om die wonden op te houden dat virus hebben mach siin vloyt uuter wonden te vloyen ende en haest U niet te zeere die wonde te consolideren alsoe die nachte surginen doen die niet daeraf en weten toter tiit toe dat die sweeringhe ende weedom siin vergaen ende versacht ende die wonde wel ghemondificeert ende versekert es van heeten appostemen ende den lichaem ghepurgeert op dats te doen es. Es oeck dat sake dat die wonde lanchs waer dat waer beter dan of si dweers ware. Ende dat seit Galienus es si dweers soe es si te meer tontsiene. Daer af seit Avicenna es die wonde dweers in die pese ende en es si niet al oversneden soe moet mense al oversniden om versekert te siin van spasma ende galienus seit hadde oec die pese die ghesteken waer sweeringhe soe soude die wonde appostumeren daer die pese niet oversneden en ware. Ende daer soude een quade weedum ende een vreeseliic onghemack toe comen tot inden hersenen ende maken in hem spasme. Ende dan moeti den sieken doen laten in der ader hoe cranck dat hi is ende moet hem salven siin hooft sinen hals siin storte met wermer olien ende siin ruggebeen ende onder siin oxele dat seldi dicwil doen opdat die wonde es boven die gordelstat mer es si beneden der gordelstat darwaert salment stryken die dyen dat been ende die voeten ende boven tghemachte ende oeck tghemachte. Weet dat voerwaer dat men den sieken aldus versekert van spasmus. Ja waert sake dat spasma comen soude daerom als die pese es al oversneden moet men se nayen ende vergaderen ende dan consolideert si. Ende Avicenna seit waert bi alsoe dat men die pese niet en nayde bi aventue\ren

[p. 16]

si en sou niet [gheglutineren noch] consolideren ende soe bliift dat lit verminct daer die pese op dienen waer dat lit gheleghen is.