De Oudheid in het Nederlands

[p. 29]

Afdeling I

[p. 31]

A. Bibliografieën van Nederlandse vertalingen

1. Profane auteurs en geschriften

De lijsten van vertaalde klassieke geschriften die vóór 1924 verspreid het licht zagen, hebben alleen nog ‘verzamelaarswaarde’. De échte waardevolle bibliografie begint in 1924 bij Geerebaert. Daar begint dus ook ons overzicht, dat chronologisch is gerangschikt.¹

*Geerebaert (A.), Lijst van de gedrukte Nederlandsche vertalingen der oude Grieksche en Latijnsche schrijvers, Gent, Volksdrukkerij, 1924. - Overgedrukt uit: Verslagen en Mededeelingen der Koninklijke Vlaamsche Academie voor Taal en Letterkunde, 1924, p. 173-194; 311-399; 749-859. Indrukwekkend overzicht, met grote zorg en kennis van het materiaal samengesteld. Eerst de Grieksche schrijvers (90 namen en 1 rubriek Onbekende schrijvers), dan de Latijnsche schrijvers (54 namen en 1 rubriek Onbekende schrijvers). Een bijna feilloze gids voor de Nederlandse vertaalactiviteit tot in het jaar 1924.

*Boas (M.), Bibliographie van Nederlandsche vertalingen van klassieken, in: Het Boek, 16 (1927), p. 33-48. - Uitvoerige bespreking van Geerebaerts werk, met enkele nuttige aanvullingen.

*v[an] L[antschoot] (G.), ...Nederlandsche vertalingen van Horatius, T. Livius, Tacitus, Vergilius, Sophocles, in: Phil. St., 8 (1936-1937), p. 134-144. - Geeft voor de vermelde auteurs (in de eigenaardige volgorde die de titel aangeeft) precieze, soms minuscule verwijzingen; totaal 228 nrs.

*Moonen (Marc), Klassieke literatuur en haar vertaling..., in: De Vlaamse Gids, 31 (1947), p. 332-340. - Op p. 337-340 een Lijstje van recente vertalingen, totaal 58 nrs.

*van IJzeren (J.), Bijdrage tot een bibliographie der Nederlandse vertalingen van Griekse en Latijnse niet-Christelijke dichters en prozaschrijvers, in: Herm., 24 (1952-1953), p. 141-170; 25 (1953-1954), p. 150-157; 26 (1954-1955), p. 141-142; 27 (1955-1956), p.141-142; 28 (1956-1957), p. 158-163. - De eerste aflevering biedt een overzicht dat min of meer aansluit bij Geerebaert; de andere zijn jaarlijkse aanvullingen. Nuttige informatie, ofschoon bibliografisch onvolledig en met vele slordigheden.

1 Ietwat uitvoeriger wordt over vertalingenbibliografie (tot 1966) gerapporteerd in: Welkenhuysen (Andries), ‘Vertalingen en spookvertalingen. Over bibliografische lijsten van vertaalde klassieke geschriften’, in: Didactica Classica Gandensia, 6 (1966), p. 72-80.

[p. 32]

*Lijst van Nederlandse vertalingen van Griekse en Latijnse niet-Christelijke dichters en prozaschrijvers. Bijdrage tot een bibliografie. Samengesteld door J. van IJzeren, Zwolle, Tjeenk Willink, 1958. - In deze brochure worden de gegevens uit de voorgaande tijdschriftbijdragen grotendeels hernomen en enigszins aangevuld; de informatie is echter soms nog beperkter en laat bibliografisch veel te wensen over.¹ In de volgende jaren publiceerde J. van IJzeren nog ‘verbeteringen en aanvullingen’, nl. in: Herm., 30 (1958-1959), p. 143-145; 31 (1959-1960), p. 159-162; 32 (1960-1961), p. 186-188. Alleen de laatste lijst, die grotendeels het werk was van de ervaren bibliograaf J.J. Beylsmit, geeft écht betrouwbare, exacte informatie. Acribie en volledigheid worden sedertdien nagestreefd door de samenstellers van de voortzettende periodieke bulletins:

*Bibliografie van Nederlandse vertalingen van Griekse en Latijnse schrijvers, in:

Herm., 33 (1961-1962), p. 201-203, door J.J. Beylsmit;

Herm., 34 (1962-1963), p. 239-242, door J.J. Beylsmit en A. Welkenhuysen;

Herm., 35 (1963-1964), p. 242-246, door dezelfden;

Herm., 36 (1964-1965), p. 236-241, door dezelfden;

Herm., 37 (1965-1966), p. 237-240, door dezelfden;

Herm., 39 (1967-1968), p. 14-16, door dezelfden;

Herm., 42 (1970-1971), p. 377-384, door J.J. Beylsmit en P. Claes;

Herm., 46 (1974-1975), p. 42-47, door dezelfden;

Herm., 50 (1978), p. 119-125, door dezelfden;

Herm., 53 (1981), p. 46-52, door dezelfden;

Herm., 54 (1982), p. 215-220, door Paul Claes en Rudi van der Paardt;

Herm., 56 (1984), p. 323-330, door dezelfden;

Herm., 59 (1987), p. 38-45, door dezelfden;

Herm., 62 (1990), p. 315-324, door Paul Claes, Patrick De Rynck en Rudi van der Paardt.

Uit dit overzicht blijkt dat de periode 1924-1960 tot nog toe het minst goed is geëxploreerd. In onze Gids wordt gepoogd die lacune weg te werken.²

1 Speciaal misleidend zijn de vrij talrijk opduikende ‘spookvertalingen’ = op misverstanden berustende vermeldingen van ‘vertalingen’ die in feite niet bestaan. Cf. [Welkenhuysen (A.)], ‘Delenda in de “Lijst van Nederlandse vertalingen”’, in: Herm., 36 (1964-1965), p. 241. De in de noot op p. 31 vermelde bijdrage geeft op p. 77-80 nog meer correcties op Van IJzerens lijsten.

2 In 1983 werd in Utrecht het bibliografisch werk van Geerebaert en zijn voortzetters (t/m 1981) integraal gexeroxt, verknipt, aan elkaar geplakt en opnieuw gexeroxt. Dit produkt werd voorgesteld, en tegen harde guldens verkocht, als een ‘eerste aanzet... tot een wetenschappelijke bibliografie van klassieke auteurs in vertaling’ (sic).

[p. 33]

2. Christelijke auteurs en geschriften

Dit belangrijke deelterrein van de klassieke vertaalactiviteit is tot nog toe bibliografisch grotendeels onontsloten. Enkele verspreide bijdragen die vóór 1965 verschenen, kunnen onvermeld blijven, omdat in 1965-1966 twee proeven werden gepubliceerd die het vorige verwerkten en verbeterden:

*S[erroels] (J.)-D[ekkers] (E.), Overzicht van Nederlandse vertalingen van patristische en middeleeuwse geschriften, in: Librije, 1 (1965), p. 2-27, en

*Welkenhuysen (A.), Christelijke geschriften in Nederlandse vertaling, in: Librije, 2 (1966), p. 1-17.

Maar daarbij is het alsnog gebleven.¹ Onze Gids zal dus voor de bibliografie van christelijke vertalingen ongetwijfeld goede diensten bewijzen.

1 Meer details over bibliografie van christelijke vertalingen zijn te vinden op de p. 73 en 76-77 van de in de noot op p. 31 vermelde bijdrage.