Alle de ontleed- genees- en heelkundige werken

[p. 320]

Antwoort Van Frederik Ruysch, Aan den zeer Ervaren Heer Bartholomaeus Keerwolf, Medicyne Doctor.
Op deszelfs ontleet-kundige voorstellige Brief, aangaande het maakzel van de hartoortjes, en derzelver beweegvezels.

Zeer Ervare Heer.

Gy hebt met regt in uwen Brief op den tweden dag van Louwmaant aan my geschreven vermelt, dat de hartoortjes van een wonderbaarlyk maakzel zyn, en van niemant der ontleders tot nog toe ter deeg afgebeelt: want alle de Autheuren, geen uitgezondert, zyn gewoon het linker oortje af te beelden, als of het was een mismaakt en verwart vleesch, schoon het in tegendeel, zo wy daar wel opletten, geen zaak is van een gering werk, alle de dingen, die in de hartoortjes gezien worden, net met figuren af te beelden. Ik erken by na geen andere oorzaak van deze dwaling, als dat de dode lichamen, en bygevolg de herten, voor de afbeelding niet in de staat van levendige menschen gebragt zyn; zonder het welke ik oordeel, dat 'er geen opregte figuur van deze delen kan worden gemaakt: want de harten van menschen, na de doot uyt het lichaam gehaalt zynde, zyn slap, en verliezen haar glans en kragt; waar door de schilders de vereyschte gedaante ontnomen wort. Daar

[p. 321]

en boven waren de ontleders gewoon wegens gebrek van menschelyke herten alleen de herten der beesten in te zien; waar door zy ingenomen zynde, hebben over verscheide dingen, dewelke omtrent het herte en hertoortjes van een mensch aan te merken zyn, een verkeert oordeel gevelt: voegt hier by, dat het menschelyke hert wegens de dunnigheyt van de regter muur, gemeenlyk zeer slap is, en onbequaam tot de afbeelding van het regter hartoortje, het welk daar aan gehegt wort; daarom hebben zommige ontleders in 't afbeelden der beweegvezels van 't hert, de herten van Schapen en Kalveren te baat genomen, het welk lichtelyk kan worde getoont uyt de figuren van zommigen, die daar van een grote, dog ydele roem door de werelt hebben uytgestrooyt: zonder een voorgaande gemelde herstelling van 't hert, zal niemant lichtelyk die bloetvaten vertonen, dewelke uyt de oortjes zelfs als uytgestrekte vaten, voortkomen, en voor het kleinste gedeelte door de hartoortjes, maar voor het grootste, door 't hert zelfs verspreit worden, gelyk dezelve op myn snykamer bewaart, en in de 4. fig. van de 11. tafel vertoont worden. Zonder voorgaande natuurlyke herstelling, kan men met ons gezicht, zo nauwkeurig de verscheidentheit der beweegvezels van de oortjes, voornamentlyk in 't uytwendige gedaante, niet gewaar worden, als ik U, Ervare Hr: en anderen, die 'er tegenwoordig stonden, in onze afgezonderde demonstratie vertoont heb. Men moet ook aanmerken, dat de hartoortjes in de [Diastole seu dilatatio] uytspanning een andere gedaante verkrygen, als in de [Systole seu conctractio] toetrekking; in de afbeelding van de oortjes, heb ik de Plaatsnyder geen toegetrokke oortjes gegeven, maar, gelyk 't behoort, door onze nieuwe en ongehoorde konst, opgespannen, tusschen week en hart, op dat hy, zo veel 't wezen konde, de natuurlyke gedaante gestadig zoude aanschouwen, tot dat hy dezelve geheel en al hadt afgemaalt; het welk de ontleders niet gewoon zyn te doen, die eerst de figuren op papieren late schilderen tot dienst van den Plaatsnyder, die dan na deze, maar niet na het voorwerp zelfs, zyn figuren eindelyk maakt; en aldus wort 'er veel van de natuurlyke gestalte verloren. Wilt ook niet geloven, dat beyde de oortjes zo kleyn zyn, als de Schryvers dezelve in haar uytgegeve figuren uytgedrukt hebben; tot een toe hebbenze alle de oortjes afgebeelt, zo als zy dezelve na de doot hebben gevonden, namentlyk toegetrokken: Deze bygebragte figuur vertoont de natuurlyke grootte van de oortjes.

Het linker oortje is ook uytgestrekter, het welk ik gemeenlyk bevinde slangswyze te lopen, en in een omgekromde punt te eyndigen. Ziet de 1. en 2. fig. van de 11. tafel. Het gezegde linker oortje is in zyn omtrek gekamt, gelyk P. Riolanus zeer wel aangemerkt heeft, in zyn mensch-

[p. 322]

beschryving op het 3. Boek en 237. blatz., alwaar deze woorden gevonden worden: het regter oortje van 't hart is wyder en groter, leggende op de mont van de hol ader; het linker is kleinder en nauwer, en in zyn omtrek gekamt.

Tot nog toe heb ik dezelve nergens nauwkeurig genoeg afgebeelt gezien, en daarom heb ik met U geoordeelt niet ondienstig te zyn, een nauwkeurige figuur daar van alhier te geven.

Wat aangaat de afbeelding van het wonderbaarlyke maakzel van de uytwendige beweegvezels van het regter oortje, 't welke gy van my afvordert: het zelve wort aangewezen in de 3. en 4. fig. van de 11. tafel.

Het heeft U ook behaagt, Ervare Heer, het gebruyk der oortjes van my te verzoeken; ik kome daar in, met de anderen ontleders over een, namentlyk, dat dezelve dienen om het wederkerende bloet na 't hert, gelyk als verblyfplaatsjes, te ontfangen, en in de holligheden van 't hart uyt te storen; op datze dit te bequamer zoude kunnen doen, hadden zy niet alleen nodig de bekende vlezige bondelkens, of halfmaanwyze spierige pylaartjes, dewelke gevonde worden in 't inwendige gedaante van de oortjes, maar uyt dezelfde spruyten ook van de zyden voort zeer korte vlezige schuynze vezels, het welk de 5. fig. vertoont. Ik oordeele, dat men ook niet voorby moet gaan, dat 'er in het regter oortje een zamenstel der bondelkens van beweegvezels, of vlezige pylaartjes gelegen in het inwendige gedeelte, op verscheyde plaatzen van de oortjes enigzints afgelegen is, voornamentlyk in 't uytpuylende deeltje van 't oor, en dit wyzen de kopere priemen aan, de gemelde pylaartjes oplichtende, ziet de 5. fig. Hier mede meen ik Uw nieuwsgierigheyt te hebben voldaan, en U alles goets gewenscht hebbende, ben ik

Uw zeer genegene Vrient,

F. RUYSCH.

Geschreven in Amsterdam, den zes-en-twintigste van Hooi maant, 1697.