Werken. Deel III

[p. 43]

<Vanden vier becoringhen>

[p. 45]

<Vanden vier becoringhen¹⁾>
* over de geestelijke misleiding *

* Inleiding *

* De eigenliefde moeder aller misleiding, en de verloochening weg ter ware verlichting. *

‘Die²⁾ ooren heeft te horne³⁾, hi hoere wat die gheest gods sprect den⁴⁾ kerken,’ dat es alle der heiligher kerstenheit. ‘Die verwint, spreect die gheest ons heeren, hi en sal niet gequetst werden vander ander doot⁵⁾’, dat es: die verwint zijn eyghen vleeschs, die werelt ende den viandt⁶⁾, die en sal niet gequetst werden vander ewigher doot. Soe wat mensche die meer inweert neycht tot den insprekene gods dan uutwert tot den woorden der menschen, ende dien meer lust te hoorne dat woort gods omme leven dan om weten, ende dien dat woert gods es eene inleidende spise daer hem god in smaect boven alle dinc, ende die met ghelove ende met trouwen eenvuldich biden⁷⁾ inwindighen woorde blijft: dat es de-ghene die ooren heeft te hoorne; want hi es hebbelijc alle waerheit te verstane die hem god vertoenen wilt. Ende hi es dieghene die alle zonden verwint (dat⁸⁾ es de eerste doot), ende hi en wert niet ghequetst vander eewigher pynen (dat es die ander doot, die altoes der zonden volcht). Maar die menichfuldich es, <ende>⁹⁾ met der heyliger scriftueren¹⁰⁾ altoes uutweert gheet in een behagen sijns selfs ende zijnder const, hi wilt altoes leeren¹¹⁾. Ende die hem volgen, si en comen nemmermeer ter gherechter waerheit,

1) G, H. De quatuor tentationibus F.

2) G, D, M; Wie F.

3) Horene of hoorne.

4) Uit der verbeterd. Den G, D. Der M.

5) Apoc. 2, 11.

6) De duivel.

7) Bi den.

8) Nam. de zonde.

9) Om. F.

10) Met zijn kennis der Schriftuur.

11) Leeraar spelen.

[p. 46]

noch hi mede. Want hi keert zijn aenschijn vanden eenvoldighen lichte der waerheit dat in hem es; ende hi keert hem in de menichfuldicheit der scriftueren: ende hier-omme blijft hi onverlicht van gode. Want hi en wilt den gheeste gods noch niemene wiken, maer altoes der letteren volghen, ende al verstaen ende leeren na zijn hoot ende na zijn goetduncken. Ende hier-omme es hi dicwile contrarie ganser¹⁾ leeren, ende goeden menschen, ende rechter heilicheit. Ende hier-ave comt vele stridens ende crighens; ende²⁾ maect ghedeylde herten, ende es een groot hinder rechter karitaten. Want wert hi wederstaen, hi wert tornich; ende laetmen <hem>³⁾ tsine, soe verweent hi heme Ende hier-omme spreect die apostel: ‘Die weent⁴⁾ staen, hi sie dat hi niet en valle’. Want zelen wij staende bliven ende behuedt werden dat wij niet en vallen in groven zonden, soe moeten wij ons-zelven leeren kinnen, ende ons-selfs waer-nemen, ende eenvoldich inkeren in ons zelven, ende inwoenende bliven biden insprekene gods. Daer zelen wij hooren ende leeren rechte waerheit ende leven. Ende dan sal onze leven concorderen metter heyligher scriftueren ende met allen heylighen. Ende overmids minne der duecht ende rechte oetmoedicheit, zoe selen wij begheren berespt ende gheleert te sine vander screft⁵⁾ ende van allen menschen. Ende ons sal altoes lusten te hoorne ende te siene ganse leere, ende heylicheit van levene. Ende dese dinghe toenen eenen goeden mensche. Want alle dese dinghe sijn herde verdrietelijt te hoorne ende te wetene alle den-gheenen die hem-selven te-male niet en laten, <ende>⁶⁾ alre eyghenheit haers selfs <willichlike>⁷⁾ niet en vertiën, in jegenwoordighen dinghen ende in toecomenden dingen, in eender stervender oefeninghen haerrer natueren, haers vleeschs ende haers bloets, harer sinne ende harer vernuftigher werke, na alderwijs dat si van <gode>⁸⁾ ende van sinen heilighen vrienden vermaent, gheleert ende ghedreven werden.

1) Gezond, zuiver.

2) Denk bij: dit.

3) Om. F.

4) Waant.

5) H. Schrift.

6) In F.

7) Add. G, D, M.

8) Add. G, D, M.

[p. 47]

* De vier heerschende vormen van misleiding en haar algemeene oorzaak: gebrek aan zuivere meening. *

Want nu in desen tide regneren .iiij. becoringhen inde werelt, daer hem een-yege<lijc>¹⁾ mensce mede²⁾ proeven³⁾ mach oft hi in dole es, oft een ghewarich na-volgher ons heren jhesu christ<i>⁴⁾. Want het sijn vier manieren van dolinghen. Ende alle die menschen die gheestelijc scinen, ende niet warachtich noch doechsam en zijn van levene, die zijn verleydt ende verdoelt in eene wise van desen vieren. Nu verstaet, ende merct <nu vele>⁵⁾ rechte⁶⁾, welc die saken zijn daer alle dolinghen <ute>⁷⁾ comen. Soe wat mensche die gode niet en meynt noch en mint boven hem-selven ende boven alle dinc, hi es altoes roekeloes⁸⁾ ende onachsam der eeren gods ende alle der ghewarigher duechde ende gods selve. Ende hier-omme es hi bereet tot allen wisen van coringhen. Want hi es cranc ende onwetende, ende mach verleidt werden sonder zijn weten in menichfuldighen dolinghen. Nu en wille ic hier niet spreken vanden menschen die leven in openbaren groven dootzonden, want haer werken sijn openbare. Maer van al den-gheenen die in twifele ende in wane ende in gheestelijcken schine dolen.

1) Yege = F.

2) Daer mede, versta: waaromtrent.

3) Onderzoeken.

4) Christe F.

5) My wel F, M.

6) Om. M.

7) Ave F.

8) Zorgeloos.