Werken. Deel III

* III. De mystieke Godsschouwing staat niet gelijk met de gelukzalige. *

* A. De sterfelijke staat hindert de klaarheid der mystieke Godsschouwing. *

Het es groot ondersceet tuschen claerheit der heilighen, ende die hoochste claerheit daer wij toe comen moghen in desen levene. Want die scadue gods die verlicht onse inwindighe woestine. Maer op die hoghe berghe, inden lande der gheloften, daer en es ghene scadue. Nochtan eest al ééne sonne ende ééne claerheit die onse woestine verlicht ende oec die hooghe berghe. Maer die staet der heilighen es doerscinich ende glorioes, ende hier omme ontfaen si die claerheit onghemiddelt. Maer onse staet es noch sterfelijc ende grof, ende dit es dat middel daer die scaduwe ave comt die onze verstendicheit alsoe bescaduut, dat wij gode noch, hemelsche dinghen niet bekinnen en moghen also claerlijc als die heilighen doen. Want alsoe langhe alse <wij>³⁾ wandelen in die scaduwe, soe en connen wij die zonne in haer-selven niet ghesien⁴⁾, maer onse bekinnen es ‘in ghelijckenissen ende in verborghenheiden’, spreect sente pauwels⁵⁾. Nochtan wert die scaduwe vanden scinen der zonnen alsoe verlicht

3) Om. F.

4) Buiten de mystieke schouwing, als de zon ons niet, gelijk wat verder gezegd wordt in haers selfs claerheit trect. Dus in den niet speciaal begenadigden staat onzer sterjelijkheid.

5) Vgl. 1 Cor., 13, 12.

[p. 34]

dat wij moghen leeren ondersceet in allen duechden ende alle die waerheit die onsen sterfelijcken lichaem toebehoort. Maer selen wij met der sonnen claerheyt één werden, soe moeten wij der minnen volghen, ende ons-selfs ute-gaen in onwisen. Ende met verblentden oghen¹⁾ sal ons die sonne trecken in haers <selfs>²⁾ claerheit, daer wij eenicheit met gode besitten. Eest dat wij ons aldus ghevoelen ende verstaen³⁾, dat es scouwende leven dat onsen state toebehoort⁴⁾.

1) Onzer natuurlijke kennis.

2) Om. F.

3) De Claerheit met Haarzelf te zien, gelijk elders in Ruusbroec's werk en in dit traktaat blijkt, b.v. I, D, b.

4) Dus de Godsschouwing door den sterfelijken staat gedempt, ad modum cognoscentis.

* B. Drie staten van het menschdom ten opzichte der Godsschouwing. *

Die staet der joden inden ouden testamente die was cout ende inder nacht, ende hare wandelinghe was in donckerheiden, ende si saten in die scaduwe der doot spreect die prophete ysayas⁵⁾. Die scadue der doot quam vander erfzonden, ende daer-omme moesten si alle gods derven. Maer onsen staet in kerstenen ghelove die es noch coel inder morghenstonden; want⁶⁾ ons es den dach opghegaen. Ende hier-omme sal onse wandelinghe sijn inden lichte, ende wij zullen sitten inde scadue gods, ende tuscen ons ende gode sal middelen sine ghenade. Ende overmids haer selen wij al verwinnen ende alles sterven ende onghehindert overliden in eenicheiden met gode⁷⁾. Maer die staet der heilighen die es heet ende claer, want si leven ende wandelen inden middaghe. Ende met openen verclaerden oghen⁸⁾ aenscouwen si die zonne in harer claerheit, want si zijn dorvloeyt ende overvloeyt met der gloriën gods. Ende na dat yeghewelc verclaert es, soe smaect hi ende bekint: vrocht alre doechde die daer van allen gheesten vergadert es. Maer dat si smaken ende bekinnen drieheit in eenheit ende eenheit in drieheit, ende hen daer-mede gheëenicht venden, dat is die hoochste spise die al verwent⁹⁾, ende droncken maect ende rusten doet in haers selfsheit.

5) Is. 9, 2.

6) Want legt morghenstonden uit.

7) In den zin van Ruusbroec boven genade en langs de invorming van het Woord.

8) Door hun staat, open, niet slechts door speciale begenadiging. Vgl. Brulocht, I blz. 243, 2^e alinea.

9) Verwint.

[p. 35]

* C. De mystieke Godsschouwing een voorsmaak der gelukzalige. *

Ende dit begheerde de bruyt inder minnen boec¹⁾, doen si sprac tot cristume: ‘Toene my den-ghenen die mijn ziele mint, waer du spises ende waer du rastes inden middaghe,’²⁾ dat es, inden lichte der gloriën, spreect sinte bernaert. Want alle die spise die ons ghegheven wert hier inder marghenstonden ende inder scaduwen, dat en es maer een voersmaec der toecomender spisen inden middaghe der gloriën gods. Nochtan beroemt haer die bruyt ons heeren dat si heeft gheseten onder die scaduwe gods, ende dat sine vrocht soete es harer kelen. Als wij des ghevoelen, dat ons god van binnen gherijnt, soe smaken wij sijnder vrocht ende sijnder spijsen, want sijn gherijnen dat es sijn spisen. Ende sijn gherijnen es intreckende ochte uutvloeyende, also als ic hier-vore seide. In sinen intreckene moeten wij te-male sine zijn; daer leeren wij sterven ende scouwen. Maer in sinen uutvloeyene wilt hi te-male onse sijn; daer leert hi ons te levene in rijcheden van duechden. In zijn intreckende gherinen falieren al onse crachte, ende dan sitten wij onder sine scadue, ende dan es sine vrocht soete onser kelen. Want de vrocht gods, dat es de sone gods dien de vader in onsen gheeste ghebaert. Dese vrocht es alsoe grondeloes soete onser kelen, dat wise niet verswelgen en connen, noch verwandelen³⁾ in ons, maer si verswelcht ende verwandelt ons in hare.

1) Het Hooglied.

2) Cant. 1, 6.

3) Ghewandelen G, D, M.

* D. Gelijk de gelukzalige, zoo is de mystieke schouwing, op haar wijze, de blinkende steen. *

Ende altoes als ons dese vrocht intreckende gherijnt, soe laten wij ende verwinnen alle dinc. Ende al verwinnende ghesmaken wij dat verborghen hemels broot dat ons eewich leven gheeft. Want wij ontfaen den blinckenden steen daer ic vore ave seide, daer onse nuwe name in ghescreven

[p. 36]

es <voer dat>¹⁾ beghin der werelt. Dit es die nieuwe name die niemen en versteet dan diene ontfeet. Ende yeghewelc die hem met god ghevoelt vereenicht, hi ghesmaect sijns namen na wijse sijnder doechde, sijns toegancs, ende sijnder eenicheit. Ende hier-omme, op-dat yeghewelc sinen name vercrighen mach ende eewelijc besitten, daer-omme heeft hem dat lam gods, dat es de menscheit ons heeren, ghelevert inden doot, ende heeft ons dat boec des levens opghedaen, daer alle de name der vercorene inne staen ghescreven²⁾. Ende diere namen en mach één niet³⁾ verdelijt werden, want si sijn één met den levenden boeke die de sone gods es. Ende die selve doot heeft ons den zeghele vanden boeke ontbonden, alzoe dat alle doechde volbracht werden na die eewighe voersienicheit gods. Ende hier-omme, na dat yeghewelc mensche hem-selven verwinnen can, ende alre dinghen sterven, daer-na ghevoelt hi dat intreckende gherinen des vader, ende daer-na smaect hem soete die ingheborne vrocht des soens; ende ute dien smake tuycht hem die heylighe gheest dat hi een erfkint gods es. Ende in desen drie poenten en es niemen den anderen ghelijc in alre wijs. Ende hier-omme es yeghewelc zonderlinghe ghenaemt; ende zijn name verniewt altoes overmids nuwe gracie ende nuwe werke der doechde. Ende hier-omme bughen alle kniën vore den name jhesus, want hi heeft voer ons ghestreden ende verwonnen. Ende hi heeft ons verclaert onse donckerheiden, ende alle doechden volbracht inden hoochsten graet. Ende daer-omme es sijn name verhaven boven alle namen, want hi es vorste ende prince boven alle die vercorne. Ende in sinen name sijn wij gheroepen ende vercoren ende gheciert met graciën ende met duechden, ende ontbeidende der gloriën gods.

1) G, D, H; voer M; van F.

2) Binnen ghescreven sijn G, D, H; in gescreven sijn H.

3) Niet één.