|
| |
| |
| |
Tafel-spel.
| 1. | Het Ty. |
| 2. | De nacht. |
| 3. | Zeegbaerheyt. |
| 4. | Eerbaere vreughdt. |
| 5. | Amstel. |
| 6. | Begheerte. |
| 7. | De Lenten. |
| 8. | Beveynstheyt: |
| 9. | Onbekommertheyt. |
| 10. | Ialousie. |
| 11. | Zorgfuldicheyt met De dry gratien. |
| 12. | Ghehoorzaemheyt. |
| 13. | Stantvastige Liefde. |
Het Ty.
HOE brald mijn galmts gerucht door d'Occianse baeren!
Hoe heughlijck groenen weer myn zilv're gryze hayren!
Uyt-juygende de glory-zuyder-zees-gestroom,
Dies ick my zelven nood', en hier ter feeste koom:
Verlatende de vloeden nu ten middel nachte,
De stonde nu men minst mijn komst hier verwachte.
Het schijnt ick zie de Nacht, het is de Nacht ghewis:
Waeromme of de Nacht hier oock ter feeste is?
Mijn bruyne nevels duyster,
Wiens stille lommers schaeuw door lieffelijck gheluyster
Plaets gaf het zoet ghevry, komt stoutelijck ter feest.
Vermits zy waent dat zy d'Echts oorzaeck is gheweest.
| |
| |
Ha heughelycke nacht! wat werck ick zoete kueren,
Een uyre vande Nacht is waerdt duyst dagens ueren.
Het gheen de Zon verspiet door 't Hemelijck ghezicht,
Bind ick een-zielich t'zaem by 't Sterre-tintel-licht,
Wat dat den dach verkiest, dat doet de nacht t'zaem meng'len,
In't duyster kan ick doen twee zielen eenzaem streng'len,
't Vier dat den dach ontsteeckt in't duyster ick uytblus,
De lonckingh vanden dach bezeeg'l ick door een kus,
Door hemelyck ghestreel, door 't zoete troet'lick vryen,
De nacht vrymoedich doet het geen den dach moet myen.
Wat roemt ghy, duyst're Nacht? wat booght ghy vande nacht?
Ghy snorckt, ghy pocht, ghy tiert, gh'lyck oft waer in uw macht
Dat ghy de Zeeghbaerheyt in't duyster zoud' verkrachten:
Ick bid u, snoert u tongh, want ick van hun ghedachten
Is Zeeghbaerheyt verstoort?
Met reden, want ick heb uw roemingh overhoort.
Waerom is 't dat ghy twist?
Vermits de nacht wil zegghen
Dat in heur duysterheyt yets zoud' verburghen legghen,
Het gheen by d'Held'ren dach niet wezen kan ghedaen.
Hoe, Zeeghbaerheyt? zo hebt ghy qualyck dan verstaen:
Ick zegghe dat de nacht de Vryery kan heelen,
En inde duysterheyt zo machmen eerlijck steelen
De Eerbaerlijcke vreucht, 't geen lichten dach belet;
| |
| |
De eerbaerheyt die stelt heur zelven strickte wet,
Zo dat mijn zegghen niet en kan uw eer gheraken,
De eerbaeren altijdt heur zelven wetten maken,
Zo hebt ghy geen verschil,
Als ick, Eerbaere vreughd, de herten, en de wil
In myn ghebieden heb zo zynder gheen misbruycken,
Waer ick de heerschter ben daer moet de wulpsheyt duycken.
't Is t Ty zo 't schijnt aen zijn ghewaedt.
't Is 't Ty, die het gheruys zyns stromen nu verlaet.
En zijn zee-tochtens-poel om myn dienst aen te bieden,
En luck te wenschen aen dees nieuw-ghehuwde lieden,
Ick die de ryckste stroom der Zee-Gods narmen ben,
Ick die my voor de opperst' der revieren ken:
De Taegh, de Nyl, de Tyber van uytheemsche rycken
Zijn by het rycke Ty in 't minst niet te ghelycken.
Beziet wie dat hier komt.
't Is d'Amstel, mijn ghebuer.
Ha glorieuze Ty! gheluckich is de uyr,
De sterren gunstich zyn, dat beyde wy ghemoeten.
Wat 's d'oorzaeck uwes komsts?
Om 't Echte paer te groeten.
En waerom quaemt ghy hier?
| |
| |
Den Hemel wil hun hoeden voor rampspoed en druck.
Ick bid u vaert ghy voort, hier is nu goedt gehoore.
Och neen! ick spreeck na u, het Ty dat moet gaen voore.
Ty, ziet wel met voordacht aen wien ghy eerst'lijck spreeckt,
Op dat ghy de beleeftheydts wetten niet en breeckt.
Ziet ghy de Heeren, Burgher-meest'ren, Magistraten,
Zeer willich die toe laten,
Dat wy Bruyd'gom en Bruydt voor't eerste spreken aen:
Want deze feest alleen om hun-liens werdt ghedaen,
En gh'lijck wy beyde hier om 't Echte paer oock komen,
Zo zal't by d'Heeren oock niet qualijck zijn ghenomen.
Dat wy hun groeten eerst. Doch voor dat ick begin
Zo zeght my wien dees zijn die ick hier by u vin?
Wy zijn de Camerieren van dees echte Ieughden.
De Bruydegom en Bruydt wy hebben langh ghedient,
En nu den Hemel heeft hun wille beyd' verlient
Het heughelijck besluyt van dees gheschickte Echte,
| |
| |
't Is reden, bill'ck en rechte,
Dat ghy uw Heer en Vrouw op deze feest verzelt.
Wien komt daer zo verwoest indringhen met gheweldt?
Begherelycke graeght, waer in ick langhe blaeckte,
Nu tot verkrygingh van myn hertens lust gheraeckte.
Myn glorye nu zwaydt, begheert ten eynde is:
Want waer myn lust na haeckten heb ick nu gewis.
Ter feest ick komen moet.
Begheerte, door wat reden?
Waent ghy dat deze Echt gheschiet door uw beleden?
Och neen! 't is niet door u gheschiet.
Vermits begheert niet verder ziet
Als waer de lust heur leydt: Ia werdt door waen bedroghen:
Begeert' werdt meest ghestuurt door vleesche-lusts vermoghen,
En maeckt gantsch gheen verschille tusschen 'tgoedt of't quaet,
Zo dat begheerte heur zeer licht verleyden laet,
Want haeckt alleenlijck om't begheerde te ghenieten:
Dus uyt begheerlyckheyt zo volghen de verdrieten.
Een verstandelooze kracht.
En zonder de begheerte heeftmen gheen macht
| |
| |
Om yets te kryghen, dus zo moeter zijn 't begheeren,
Die yets ghenieten wil, d'ervaeringh kan ons leeren
Dat zonder het begheeren niets verkreghen werdt.
Begheerte is alleen een schicht'ghe tocht van't hert,
Die zonder onderscheyt na het begheerde haeckte,
En gheen verschelingh tusschen 't goedt en 't quade maeckte.
Begheeren dat is willen, en zo wille wil
Het gheen waer door begheerte 't ooghens keur op vil,
En zonder achtingh van het goedt of't quaedt te vrezen,
Zo moet noodtzaecklijck dan begheerte boosheydt wezen.
En had de Bruyd'gom gheen begheerte tot de Bruydt?
Och neen! want die begheert' mach zo niet zijn gheduydt:
Hy kost begheeren niet, maer zeer wel kost hy neyghen,
Door smeken en ghebeen hy maeckten heur zyn eyghen,
En niet door uw' Begheert.
De Zeeghbaerheydt zeydt wel.
Ick zweer u dat ick my met reen daer teghen stel.
Begheerte niet zo trots zo hooghe niet in moede,
Eer ick u vlammend' hert uytblusse door mijn vloeden:
Uw komst is hier onnut, ghy zijt hier niet ghebeen.
De Zeeghbaerheyt die gaf u zo volkomen reen,
Dat ghy verwonnen zijt, dus zwyght.
Ick raed' u dat ghy zwyght voor dat ick u doe zwyghen.
Wat juygingh hoor ick daer?
| |
| |
Lenten, Beveynstheydt, Ialousie, en Onbekommertheydt, komende uyt al danssende, en zingende romdom een Eglentiere-boom vol Rooskens, en op de blad'ren staet geschreven GHELUCK: welcke bladen zo aen den boom gehecht moeten zyn, datmen die daer af kan schudden voor de Bruydt en Bruydegom, en over de Taeffel vallen als de Lenten die gaet schudden.
Is het aenghenaemste leven,
Dus zo hipp'len drillen wy,
d'Hemel kan't ons alles gheven:
Stadich vrolijck en verheught,
Vrolijckheyt in eer en deught,
Baert immer herts geneught.
Dus heughlijck aen den dan?
Dus wy deez' feeste vieren,
En springhen heughlijck om den boom van Eglentiere.
Met wien komt ghy verzelt?
't Blyckt dat ghy my niet kent.
Ziet ghy't niet aen't ghewaedt?
't Is d'heyghelycke Lent.
De Lenten in October? dit schijnt vreemdt en wonder.
Het Eglentierken bloeydt al drucken 't zomm'ge onder,
Zoudt nu niet weelich groeyen nu ick zie ghepaert
Dees lieve twee in d'Echt, die d'Hemel heeft vergaert?
Ick brengh de nieuw' ghehuwde myn çiraetsel mede.
Hoe Lenten? is't geen reden
| |
| |
Nu 't alles is verheught dat ick ter feest oock koom.
Waer ghy de versche Rozen weelich op ziet groeyen,
Ghelyck dit lieve paer nu in de liefde bloeyen.
Maer zeght my doch wie 's zy?
Die is quaedt, 't is vreemdt ghy heur meed' brochte.
Zy woud' hier zyn, zo dat ick't niet beletten mochte.
Helaes! zy diendt hier niet.
Waerom doch? hoe weet ghy't?
Vermidts ghy by de gh'echten niet bekendt en zyt.
Beveynstheydt was hier noyt, hoe, zoudt ghy nu hier wezen?
Waer over dat ghy uw' onwel-kom wel mooght vrezen.
De Bruydt voor u verschrickt, de Bruyd'gom zich ontroert,
't Is wonder dat ghy hier u zelven dus invoert.
Zo kunt ghy niet myn aert, myn aert moet ghy noch leeren.
Want die niet veynzen kan en kan niet wel beheeren
| |
| |
Zijn huys en zyn ghezint. Hoe? waent ghy datter niet
Zomwylen in de huyshoudinghe yets gheschiet
Het welck gheveynst moet zyn, gh'lyck ofmen't niet en zage?
En daer toe ben ick nut, om wijslijck zich te draghen,
Als't alles niet en gaet ghelyck men't gaeren zach,
Zo dat ick tot de vrede wonder veel vermach,
Waer over ghy myn aert wel zult verstaen ten lesten.
't Is na ghy't duyden wilt, en dit duydt ghy ten besten.
Vermits dat ick alleenlyck met die meeningh quam,
Want anders ick in't minste oock niet voor en nam.
De goeden ben ick goedt, de quaden ben ick quade,
Daer over is't gheen reden dat ghy my versmade,
Nu ghy myn aert verstaet: want die wijs is en vroedt,
Die streck ick gantsch ten best, tot nutbaerheydt en goedt.
Maer Onbekommertheyt waer toe zoud' die hier komen?
Want Onbekommertheyt die moetmen immer schromen.
Ick doe de menschen leven vredelyck in rust.
Om dat ghy onbekommert leefden na uw' lust:
Die zorghloos leeft die kan in't minste niet bedijen.
Hoe qualyck denckt ghy dat het alles heeft zyn tijen?
Zoms zorghe vruchtloos is, de zorgh moet hebben maet,
Zo dat het goedt gheluck in't zorghen niet bestaet.
Want die staegh is bekommert voor den dach van morghen,
En kan door al zyn zorgh gheen stro in stucken zorghen.
Die onbekommert leeft, en weynich onderwindt,
Gh'lyck d'oude spreuck ons leerden, veel gherustheyt vindt:
| |
| |
Want weynich onderwins groote gherustheyt maeckte,
Die onbekommert leeft wel tot gheluck gheraeckte:
Ick zegh niet als men gantschlijck onbekommert leeft,
Want die gantsch zorghloos is, gantsch gheen ghelucken heeft.
Den Hemel zorght voor ons zo wy alleenlijck trachten
Zo veel te zorghen g'lijckmen van ons mach verwachten.
Ick stuur de rechte zorgh, de stilte van de nacht
Die houdt in rechte maet de teughel van't ghedacht:
Want wat den dach bedrijft, de nacht kan overwicken,
Bedaertheyt vanden nacht moet 's daghens werckingh schicken.
| |
Sonnet.
De werckelijcke dach vol eyghen-zoeck-bekommer,
Vol woelingh, vol gheruys, vol tijtelijck beleydt,
Het wyze voor-beraedt van't zinne-koore scheydt,
Vermits het daeghs gheraes de zinnen maeckten dommer
In voorzicht, door de steuringh van des daeghs beslommer.
Het swarmende ghedruys geen reens inzicht bereydt,
Hoe wel't ghewicht des zaeckx zelfs zonder spreken vleydt,
Om wel te zijn ghewickt, en niet in nevel-lommer
Bestaen te zijn: maer in de stilte vande nacht,
En als de zinnen in het swijghend'-duyster wercken,
Het voorstel overwickend' in schael van't ghedacht.
'tGheen vroeder op de grondt van alles koste mercken:
Waer over dat de daeghs-raeds-mis werdt betraept,
Wel doet hy die niet doet voor hy't voorstel beslaept.
Zorghfuldicheyt met de dry Gratien.
Na 't schijnt verwondert ghy.
Hoe kander liefde wezen zonder jalousy?
| |
| |
De jalousie is ghetrouwe liefdens proeve,
Om te betoonen dat ick weynich proefs behoeve:
Want waer stantvaste liefde stelden zyn verkies,
Daer moet noodtwendich wezen vreeze voor't verlies
Van't gheen hy eens gheniet.
Vermits dat ick gewis en zeker houwe,
Dat jalousy alleenlyck uyt wantrouwe sproot,
En waer wantrouwe is kan liefd' niet zyn groot,
De liefde schielyck krackten door het quaet vermoeden.
De jalousie streckt de goeden gantsch ten goede.
Het schijnt ghy waendt dat ick my hier in dringhen zou,
Ghelyck of hy jalours most wezen van zyn vrouw,
En zy van heure man, 't mis-oordeel doet u dolen:
Niet wel weet ghy 'tgheheym 't gheen hier in leydt verholen.
Ontdeckt uw' meeningh dan, op datmen u verstaet,
Ghy zeght de jalousy is goedt, ick zegh z'is quaet.
'k Wil dat zy zyn jalours in liefde tot malkander,
Dat d'eene vreest hoe dat de liefde van de ander
In wezen grooter is, op dat een yder strijft
Uyt jalousie, dat zyn liefd' de grootste blyft.
So yder een dan stryft om d'ander t'overtreffen,
Dit zal de liefde van hun beyde zo verheffen,
Mits gheen van tween en zal dan willen zyn de minst,
Zo dat de jalousy zal gheven groote winst,
Aen hem en heur, alleen door jalousys beheeren,
Waer door hun beyder liefde daeghlyckx zal vermeeren,
En deze jalousy raed ick hun beyde aen.
| |
| |
Dit 's anders als ick waenden, 'k hebt nu recht verstaen.
Ick ben Zorghfuldicheydt gheheeten.
Zorghfuldicheydt, ghy hebt u zelven zeer vergheten,
Te komen hier ter feest, 't is hier gheen zorghens tydt,
Zo dat ghy met uw' komste hier uw' tydt verslyt,
't Is alles hier verheught, ziet ghy niet hoe zy paeren?
Ick koom alleen by hun die nu in d'Echt vergaeren.
Het spreeck-woordt datmen noch van oudts te zeggen plach
Na eenen vrolijcken avondt zo menighen droevighen dach,
Speelt staech in myn ghedacht, en waerdich te onthouden.
Ghelooft my datter zyn veel spreucken vande ouden,
Daer veel in werdt ghezeydt, al zyn die nu veracht.
Mijn liefd' tot dees ghe-echten heeft my hier ghebracht,
Dies ick ontdecken moet de oorzaeck van myn komen,
Op dat myn komste hier niet qualijck zy ghenomen.
Wat is't dat ghy hun brenght?
Aglaie, Thalca, en de derde Euphrosyn,
Die in heur hert en ziele immer plaetse vonden:
Mijn liefde, en mijn plicht my daerom hier-waerts zonden,
Vermits zy die zorghfuldich hebben oyt ghe-eert,
En hun ghemoeden gantsch en teenemael beheert.
Vol-herdt dan lieve paer in uwe heyl'ghe Echte,
En gheeft de Gratien heur Hemelijcke rechte,
En laet ick stadich rusten in uw borns-ghemoedt,
Op dat ghy danckbaer zyt voor 't gheen den Hemel doet:
Die danck zal door de danck den Hemel meer beweghen,
| |
| |
Om in zijn wel-daedt meer en meer te zijn gheneghen:
Ziet watten goeden Godt wy hebben. Mildtheyts ranck,
Die voor zijn wel-daedt niet en eyscht als rechte danck.
Een buyghzaem herte goedt tot danckbaerheyt is vaerdich,
Een herte 't welck de wel-daedt zich niet achte waerdich:
Die verontwaerdingh werckt zo milden overvloedt,
Dat d'hooghen goeden Godt ons noch meer wel-daedt doet.
Ha springh-vliedt aller goedt! Ha mildelycke ader!
De liefd' ghy blycken doet, eens zorghe-drager-Vader.
Ge-echte, ziet, uw' disch van overvloede buyght,
De spraeckeloze spijs Godts mildtheydt u ghetuyght:
Al waert ghy aessemloos, en spraeck u mocht ghebreken,
De groote gaven zelven voor u zouden spreken.
Helaes! wy vaecken zien dat waen en misverstandt
Misbruycken goede gaven door lusts overhandt:
Door achteloos verzuym in't noodich overweghen,
Dit houdt de danckbaerheyt moetwillichlijcke teghen.
Wat zoeckt u eyghen liefd'? Nut, voordeel, heyl, gheluck.
Wat gheeft hovaerdicheyt? Scha, onvernoeght, en druck.
Wes draeghdy hogemoedt? op schoonheyt? snelheyt? krachten?
Dees gaven zyn ghelijck een bloem op't veldt te achten:
Want 't is u al gheleent, en niet u eyghen goedt,
Of gheeft gewonnen haef dyn ickheydt hooghe-moedt?
Wat is in rijckdom dyn? daer ghy op trotst met reden?
In't kost'le bagghen-schat, kleedt, hoven, huyzen, steden:
Der steenen schoone glans, der Peerle maeckzel rondt,
Des werck-mans kunstich werck, de veruw wel zyde vondt:
Dus moet het alles van de hooghste wercker komen.
Zeght, isser yets waer op ghy u dan mooght beroemen?
Al waert ghy Koningh-rijck, of eel, of sterck, of schoon,
De yl-goed-dunckenheydt behaelt onmacht tot loon,
Het avontuur tot Vrouw'. Wat maeckt u dan hooghmoedich?
De gaven des fortuyns zo wanckelbaer rampspoedich?
| |
| |
Of trotst ghy zin-rijck op uw' wack're gauw' vernuft?
Uw' waen tuyght u ghebreck, of't is by uw verzuft.
Wie dat verstandich is merckt wel zijn onvermoghen:
Wie heeft zich kloeck gheacht, die niet en was bedroghen?
Dus blyft hovaerdicheyt, yl, onghegrondt, onnut,
Gheen heyl-begheertens-wit, maer waen-lusts valsche stut.
Wiens schijn-heyls onverzadicheyt baert heyloos wroegen?
Wat prael-zot zaeght ghy oyt aen eer-ontfangh ghenoegen?
Natuurlijck spoort de mensch na vreughdelijcke rust.
Maer is door misverstant, hoogheydt zyn herten lust?
Staet ghy na groote faem, na Steden te bestuuren:
Het rooft uw' rust, ghy zult een vreemde lust bezuuren.
Tot staet noch eer-zucht dan is niemandts aert bereydt.
Des schijn-heyl valsche waen ons onbedocht verleydt.
De faem en hooghe Ampten schynen heyl te gheven:
Maer zeer verdolen zy diez' onbedocht aenkleven.
De waem lockt heyl-begheert' door schyn-goedt in getreur,
Zy zien op staet door eer-zucht: maer helaes van veur!
Na vindtmen onrust, anghst, verdriet daer in ghelegen,
Bedaert men zich, hoe kan natuur daer toe beweghen?
Of oock tot nydicheyt? of haet? maer achteloos
Werdt elck door misverstant, en ickheydt zelven boos.
Wat's nydt? een herte-leedt in spoet van andere menschen:
Mach yemandts heyl-begeert' natuurlijck hert-zeer wenschen?
VVat's haet? verdilghens-lust van recht of schijnbaer quaet.
Zeght tot natuurlijck quaedt voeltmen natuurlijck haet.
| |
| |
Die haet is goedt: Uyt-beeldt nu waere quaetheydt,
Goetheyt onberinghs schuldt, door zuymnis of versmaetheyt,
Zelf-werden goedt, bezorght meer als voor and'ren weest.
Doch zo de zachte deuchdt tot deuchdt u niet kan wrecken,
Laet daer rechtvaerdicheyts en sterckheyts plaester strecken.
Doch wyzelijck bestuurt na heylheyt u begin,
Op dat het misverstant u niet dryft vande pin.
Laet die u haet, van 't quaet op 't schepzel goedt niet stuuren,
Of ghy misbruyckt de goe haet teghen diens natuure,
Zo byt de Hondt den steen
Uyt waen, tot schae, vergheefs en teghen alle reen,
Doet herts-tochts onvernuft diens eygen tanden breken,
Wiens heylgeer-oogh is op den quetzer zich te wreken,
Zo oock in haets begin: 't goedt schepzel meent die niet,
Maer quaetheyt, die als zieckt zijn ziel houdt in't verdriet:
Zo voeldt ghy u gheneyght u naesten te erbarmen,
Ziet ghy verdrucken Vrouwen, kindt, zot, krancken, armen,
Door menschen, beesten, zieckt, of water-noodt, of brandt:
Die help-lust werckt hier oock om naestens misverstant,
En ziel-zieckt, (die ghy haet, uyt jonst tot hem) te helen.
Dus blijckt wat goedt en quade haet natuurlijck schelen.
't Is wel gheredeneert. Heer Bruyd'gom en vrou-Bruydt,
Op dat ghy weten mooght wat dat mijn komst' beduydt,
En ick mijn golvens vloeden schielijck heb verlaten:
Weet dat ick koom alleen om uwen Echten-state
Mijn gunst te bieden aen, ick die maeck rijck en arm,
| |
| |
Ick die een ader ben der Zuyder-zeesche narm,
En op mijn rugghe tors de zeylb're schepens vluchte,
Verheuginghe ick teel, en zomtijdts doe ick zuchten
Den zee-man, die te trots myn blaeuwe kruyn bezeyldt:
Ick gheve vaeck ghewis, de een, 't geen dander feyldt.
Dus wilt u niet te zeer op myne gunst vertrouwen,
Waeght 't gheen ghy missen kunt, of schielijck zal 't u rouwen.
Volght u Heer-Vaders treen, g'lijck hy heeft voorghegaen.
't Gheluck hun meest verzelden die hun laeten raen.
Ziet hoe den Amstel nu hun gloryen verheven,
Dat d'Hemel aen heur stadt die gunste heeft ghegeven,
Te schicken ons zo trouwen kloecken Magistraet,
Die zijne Burghery zo wyzelijk voor gaet,
Dat die hem volghen na bevinden wel in't leste,
Hoe die beheerschingh streckten tot 't ghemeene besten.
Ha wel verdiende staet! die zo werdt uytghevoert,
En meest in deze eeuw, en tyde vol oproert,
Vol hassebassingh, en vol vreemde muyterijen,
Iuyght uyt dijn stemmens galmte trouwe Burgherije,
En stelt uw glory nu op't çierelijckst' ten toon,
Braldt uyt 't gheruchtens lof van uwen wijsheyts troon,
En d'ander Heeren, laet uw stemmen heugh'lijck schallen.
Wat, zie ick and'ren meer? 't is tydt ter aerd' te vallen,
En buyghen met ontzich: ha Burghemeest'ren al!
Ick weet dat ick volkomen niet uytspreken zal
Het heughelyck gheheym 't geen in my is verborghen.
Ha vroede wijze Heeren! die ghestadich zorghen
Voor welvaert uws ghemeents, den Hemel zy uw hoed,
Versterckt en heylzaem stuurt de wijsheyt uws ghemoedt.
't Is een ghemeene zaeck in ruste wel te heeren,
Maer als gheruste staet gantsch in onrust' verkeere,
Dan blijckt de wijsheydt meest, ghelyckmen wel bevindt:
't Is gheen ghevaer te zeylen als't is voor de windt:
| |
| |
Maer als de bulder-vlaghen, stormen, razen, dond'ren,
Om dan te zeylen wel, de wyzen achten wond'ren,
En datmen met voorzicht 't Compas houdt op de pen,
Hier door men dan ghewis de rechte wijsheyt ken:
Wel schuwende de drooghten door't ghestadich peylen,
Om welvaerts haven, en gherustheyt te bezeylen.
Noch zie ick meer. Wie zyn't? de Admiraliteyt.
Ha Hemel wat gheluck! het schynt Fortuna vleydt
Op 't gunstichst', dies ick buygh na plichte weer ter aerde.
Ha Erentfeste, wyze Heeren, uwe waerde,
En myn schult-plicht ick niet volkomen uyten kan!
't Is tydt dat ick de ruyzingh gantsch'lyck uyt my ban,
En inde lommers-stilt dees Heerens Lofs-zangh zinge,
Op dat ick het gheluydt door beyd' de polen dringhe.
Ghy die 't lazure vlies myns baerens rugh verçiert,
En myn grys-hayre-hooft triumphelyck Lauriert
Met trotze scheeps çieraet, die heughelycke brallen,
En uwe vyandts moed gantsch laf tot 't laeghst doet vallen:
Ia schricken doet het westen, en de west'ren Vorst,
Die uw manhafte herte stout aentasten dorst.
De trotze hooghe moeden kunt ghy buyghen onder,
Door 't schrickelyck gheraes van uw' Canons ghedonder.
Ick wensche ghy volherdt in 't gheen men in u zach,
Op dat de vyandt voor uw' krachten schricken mach.
En ick wensch de ghehuwden waer zy beyd' na haken,
Na dat twee zielen door de Echt een ziele maken.
Heer Bruydegom hoe vaeck heb ick 't ghevry bespiet,
Als uw lof-waerde Nymph u by heur komen liet,
En myne stille stroom all' uw ghevry aenhoorden,
Hoe streeft ghy om heur gunst met lieve bedel-woorden,
Met troetelich ghesmeeck, met zoete vleyery,
Met heuzelijcke boert, en deftighe vryery,
| |
| |
Met aenghename twist, met lieve kyverijen,
Met strelende ghenarm, en will'ge stryverijen.
Ghebiedt ghy dat ick swygh, oft dat ick het verzus,
En dat ick niet ontdeck het stelende ghekus:
d'Omhelzingen, de gluuringh, en het lodd'rich wencken,
Zo staet my toe dat ick de zoetheyt mach gedencken:
Ghedachten die zyn vry. Heer Bruydegom ick swygh,
Op dat ick gheen ondanck voor het veel spreken krijgh.
Waent ghy't nu is ten eyndt: och neen! 't is eerst begonnen.
't Is glorie ghenoech dat hy heur heeft gewonnen.
De Eerbaerlycke vreuchde moet ghy niet verstaen,
Al 't geen dat inde vryeragie was ghedaen,
Bereydtzelen maer zyn om meerder te ghenieten,
De vryeragien zijn doch heym'lijcke verdrieten,
Aentergingh tot het zoet, waer graeghlijck men na tracht,
Een rechte quellingh voor het lievende ghedacht:
De vryerijen zyn maer Tantalusche beelden
Van 't nakende ghenot 't gheen inde zinnen speelden:
Aenporrende de graeght, aenhessende het bloedt,
Tot datmen eens gheniet het aenghenaemste zoet
Door Eerbaerlijcke vreughdt.
En Zeeghbaerheyt, ha Echte!
Hoe heylich is uw' aerdt die u ghebruyckt te rechte,
In't recht ghebruyck alleen uw' heylicheyt bestaet,
Zo dat wy zelven maken d'Echte goet oft quaet.
Zorghfuldicheyt, daer over moet in d'Echte wezen,
Zo dat uyt my het recht ghebruyck gantsch is gerezen.
Heer Bruydegom die zorghe u bevolen werdt,
| |
| |
Uw' Bruydt ghy dragen moet in't binnenst' van uw' hert,
Ghelijck het beeldt uws ziels, na 't uyterst' uws vermoghen.
Ghehoorzaemheyt uyt. Zorghf. spreeckt voort.
Ghehoorzaemheyt ghy daer? ghy komt ter goeder tydt,
Mits ghy de stuurster van de Echte-state zyt,
Vry-willich moet ghy zijn in d'Echte aenghenomen.
Daeromme ben ick oock ter feeste hier ghekomen,
Mijn name zellifstandich zijn beduydtzel heeft,
Ten aenzien men ghehoor aen den gebieder gheeft.
Dit hooren waer vergheefs als d'hoorder niet en dede
Het geen hem werdt geboon, door zyn gebieders reden:
Welck doen niet anders is als datmen laet gheschien
Het gheen dat de ghebieders reden wil ghebien.
Dits een rechtveerdicheyt vry-willich te ghehengen
Wat den ghebieder wil, en zullickx te volbrenghen.
Ick noemt rechtvaerdicheydt, doch dat moet zijn verstaen,
Dat all' wat Godt gebiedt door ons moet zijn ghedaen.
Wie dan na Gods ghebieden willich is en vaerdich,
Is door ghehoorzaemheyt, zulckx doende, dan rechtvaerdich.
De wet-ghevers zijn twee, en beyd' goedt in hun wensch,
De eerst is Godt alleen, de tweede is de mensch.
In't Goddelijck gebien veel wetten zijn ghevonden,
Maer al die wetten zijn in eene t'zaem ghebonden,
Vermits dat dit ghebi'en alleen daer in bestaet,
Dat wy het goede doen, aflatende het quaet:
En Gode niet ghebiedt, 't geen zelfs hy niet wil pleghen.
Dat's lieven, dus zo is't in't lieven gantsch ghelegen:
De liefd' alleenlijck houdt de wetten in bestuur,
Haet is het tegen-deel der Godlijcke natuur.
Zo wie dee wet wil volghen, en het misbruyck laeten,
Die doet aen niemandt quaet, en kan oock niemandt haeten:
| |
| |
Dus wie zich voor de haet, en vyandtschap niet hoedt,
Moet volghen, hy moedtwillich Godes wet misdoedt.
Gheen wercken kunnen zonder macht en wil gheschieden.
Vermoghen wy te doen al wat ons Godt ghebiede?
Of schort het aende wil, of macht, of aen die beydt?
Hier op mijns oordeels mach zeer vele zijn gezeydt.
Ghebreeckt het aen de wil, zo zoud'men mogen zeggen,
Hoe dat in geene mensch de wil zoud' kunnen leggen,
Om Godt volkomentlijck gehoorzaemlijck te zijn,
Nochtans heeft dit gevoelen een zeer vreemde schijn.
Ick bidde laet ons hier wat grondigher van spreken,
't Schijnt dat het aende macht alleenlijck zoud' ghebreken,
Mits zonder macht de wille niet kan zijn ghedaen.
De reden dwinghen dat ick u dit toe moet staen.
Maer daer uyt vollicht niet dat ick geloof zoud' gheven,
De mensch niet door de machte Gods kan zijn ghedreven,
Want wat de mensch swaer valt dat is aen Gode licht.
Om Godt te dienen heeft de mensche gantsch geen machte,
Ten zy dat Gode zelfs de wil heeft en de krachte.
Hier diendt ghehoorzaemheyt, dus Bruyd'gom en vrou-Bruyt,
| |
| |
Zo ghy recht hebt verstaen dit redelijck besluyt.
Verwel-komt dan myn komst', myn heylighe natuure,
Ghehoorzaemheyt die luystert eerst na Godes stuure,
En buyghzaemlijck volbrenght het geen dat Godt ghebiedt:
Ia zonder my vermooght ghy gantsch in't minste niet,
Uw' heyl en hooghste lucken in my zijn geleghen,
Plaetst ghy my in uw' ziel, zo zendt Godt u zijn zeghen.
Vrou-Bruydt gehoorzaemt eerst uw God, daer na uw' Man,
Aen 's Bruyd'goms wijs ghebieden hanght het alles an,
Die van Lacedemonyen zo voorzichtich waeren,
Dat gheen gelieven mochten in de Echt vergaren,
Ten waer dat hy tien Iaren ouder was als zy:
Maer weet ghy om wat reen? de oorzaeck was dat hy
Door zijn bejaertheyt mocht in d'wereldt zijn ervaeren,
VVant die niet zijn ervaren geen goe heerschers waeren.
Onluckich is de Vrouw die hem g'hoorzamen moet,
Die zelven qualyck weet wat hy ghebiedt oft doet.
Wy vaecken zien, helaes! mits wy dees wet vergeten,
Dat Vrouwen zomtydts meerder als de mannen weten.
Dus houd' ick zeer hooghnoodt in d'Echtelijcke-staet,
Dat Man en Vrouwe in hun doente gaen te raedt.
De Mannen in't gemeen zeer lichtelijck vertrouwen:
Maer Vrouwen met voorzicht de eynden t'zamen houwen.
Het gheen de Man door kloeckheyt en gheluck vergaert,
Werdt door een goede Vrouw' met spaerzaemheyt bewaert:
Doch zomtijdts zietmen 't geen door Mannen werdt ghewonnen,
Oock door achtlooze Vrouwen vaecken werdt verslonnen:
Maer ghy Heer Bruydegom hier voor gantsch zyt bevryt,
Want ghy verzekert van een tweede Martha zyt.
Uw' lieve Bruydt zal volghen heur lof-waerde Moeder,
Gh'lijck ghy nabootzen meught uw Vader, die behoeder
En wijze Burgher-Man, houdt beyd' dit in ghedacht,
Op dat wy zien 't gheen van u beyden werdt verwacht.
| |
| |
Hier komt Stantvaste Liefd.
Ick was hier langh verleden
Zo grond-vast, dat dees twee ghe-echte moedich streden
Wiens liefde diepste was gheheydt in hun-liens ziel,
Mits ick de herten beyde vast gheanckert hiel
Na keur verkozen had, en steets ick by heur blyve:
Ia gheen toeval my uyt hun zielen oock zal dryven.
O Zeeghbaerheyt! ghy hier? en oock Eerbaere vreughd?
Zorghfuldicheyt die was de leyds-vrou heures jeughd.
Begheerte, Onbekommertheyt, en Ialousie,
Beveynstheyt, hoe heughlijck ick verblye
U allen hier te zien. O glorieuse Ty!
En d'heughelijcke Amstel plaetst zich aen u zy.
Om luck te bieden aen dees nieuw ghegrifte Enten.
Ha Hemel wien ick zie! de aenghename Lenten!
En glorieuse Nacht. Ghehoorzaemheyt me-Vrouw,
Uw' lieve komste hier ick alder nodichst' hou,
Ick brengh mijn Eglentieren,
Om met de lieve bla'en, in plaetse van Laurieren,
Te çieren 's Bruydens pruyck met roselijck çieraet,
En wenschende gheluck in hun-liens Echte-staet.
Ghelijck ick hertlijck wensch, en Nestors jaren leven,
En d'Hemel hun de vloeden van gheluck wil gheven,
Op dat zy hebben alle vreughdt,
| |
| |
En yder van hun beyden inde deught verheughdt.
Waer Zorghfuldicheyt hun zielen toe zal stuuren:
Want waer ick niet en ben daer is geen stant noch duuren,
Want mijn begeerte is stantvaste liefd ghewis,
Mijn werckingh zulckx ghetuyght.
En ick wensche hun mijn luste,
Op dat zy leven beyd' in eenzaemheyt en ruste,
't Gheen eyscht de Echte-staet.
Want zonder my men qualijck rustich leven ken,
Gh'lijck d'ondervindingh leert.
Voor al moet ick hier wezen:
Want waer ick ben gemist, daer machmen onrust vrezen,
Beveynstheyt veel vermach.
Uw' allen acht ick goedt:
Maer d'Amstel zal door't zoet ghemurmureer zijns vloedt
De glory juyghen uyt van deze echts verzamen.
Maer nu wy al ghelijcklyck hier ter feeste quamen,
En ick myn Eglentier hun tot een eergaef brocht
Op't huwelyck, het gheen de Hemels voorzicht wrocht.
Neemt yder uw' ghedeelt, ick bid u neemt u parte,
En laet ons nu betoonen het luck-wenschendt herte,
En offren onze gaef aen d'Bruyd'gom en de Bruydt.
| |
| |
Ghelvck, Ghelvck, 't beduyt.
Ick bid u, laet ons hier 's Bruydts Tafel meed' op toyen,
En al de bladen van de telghen daer op stroyen.
Dewyl dat ick de Gratien in hun bed-plaets zet,
Recht teghens als de Bruydt en Bruyd'gom gaen te bedt.
Gaet ghy met 't Eglentier.
Gheluck wenscht u de Lent
Met bla'en van Eglentieren,
Gh'lyck trouwe Batavieren,
Ons liefd' ghy hier door kent,
Mits wy uw' Echt Laurieren.
't Luck zy u niet ontrooft,
Zo ghy uw' Schepper looft,
Ons luckx-wensch niet verdooft,
't Geschiet tot uw' memory
Gheduurich leeft in vreucht,
Godt hoede u voor drucken.
Leydt stichtelijck uw' jeughdt,
Waer door ghy leven meught
In deughde steets verheught,
En 't heylzaem lof wilt plucken,
Op dat ghy ons gheheught,
Wy schudden luckx-gelucken.
EYNDE.
| |
| |
Niet teghenstaende dat ick dit Taeffel-spel bezondere malen overghelezen, en herlezen hebbe, kan ick niet bevinden datter yets in ghehandelt werdt 't gheen in't minsten onstichtelijck is: waer over ick niet en kan begrypen wat de oorzaeck zoude wezen, dat het zelfde by de Kameristen niet en mocht vertoont werden, nochtans moeter noodtzaeckelijck een waerom wezen, oft 't is geschiet zonder reden: is't zonder reden? zo mach Poësie rechtvaerdich bejammeren onze neus-wyze eeuw' oft' verdwaelde stijf-zinnicheyt. Zoudt wel zijn een ingenomen haet? oft een dom-zinnighe nydicheyt? 't kan anders niet wezen, zo is 't helaes noch meer te beklaghen, vermidts die loffelijckste oeffeninghen veracht, verstooten, en verdruckt werden, door de onwetende herzenen. Doch ick verwonder niet, want kunst en heeft gheen grooter vyanden als de weet-nieten. Waer over dat een ghezont verstandt zich niet en kreunt aen 't schelden, verachten, en benyden van los-hoofdige Poeeten-haters: want meerder glorie kan de deughdt niet wenschen, als veracht te zijn van de onwetenden, welcke verachtinghe (na mijn oordeel) spruyt niet uyt haet tot de deughd, (want niemant kan zodanige nickerlijcke zinnen hebben de deughden te haten, jae hoe Goddeloos de menschen ook zijn mogen) maer benyden de deughden in anderen te zien, die zy zelven niet kunnen oeffenen, waer over dat zy de deuchdzame wercken van anderen schuwen te hooren, om dat zy door die glorie en eere hun zelven niet meerder zouden bedroeven: zo dat zy ghemeenelijck verachten 't gheen achtbaerst' is, waer over datter geen grooter blijck en is des waerdicheyts der Poësie, als veracht te zijn door dien, die het minste verstaen. Want de verstandigen en gheleerden, al hoe wel zy zelven hun niet en oeffenen inde Poësie, achten en eeren die waerde, en boven alle kunsten uytmuntenden | |
| |
wetenschap. Deze aenmerckinge doet my vaken wederom vermoedighen, ja zo zeer dat ick genoege onder hondert lezers oft aenhoorders een kunst-lievert te moghen vinden, al zijnder negen en t'neghentich kunst-haters: Ick noemze kunst-haters, maer ik acht dat zy hun zelven meest haten, vermits zy luyden bevinden dat hun jaren ydelijk en vruchteloos verquist zyn, midler wyl dat andere leer-gierigen hun tijdt zorghfuldelijck besteet hebben, en de aengename vruchten zijn rapende, hun luyders arbeyts, en door redens-rijckheyt immer yets leerlijkx weten voort te brengen. Tot bevesting van zulckx zal ick hier by voegen dit navolgende Tafel-spel, als Bruylofs-Eer-gaef, op-geoffert mijn zuster Anna Rodenbvrgh, in d'Echte verzamende met Peter Lvdens, op de twee woorden, Ia, en Neen: 't zelfde besluytende met de Reckelijckheyt, al hoe wel dat zommigen waenden dat op deze twee woorden weynich was te reden-kavelen, en al hoe wel dat ik geloove dat and'ren daer kloecker zouden hebben op kunnen wercken, dies niet tegenstaende voegh ick het hier by als by-looperken des Poeetens Borst-weringh.
|
|
Auteursrechtvrij