De ring fan it ljocht

Fryske folksforhalen

It bêste fan it bidriuw

Der wie ris in boer, dy koe gjin feint krije. Op in kear dat er op it lân mei it iene of oare dwaende wie en it wurk mar net eine woe, sei er by himsels: ‘Ik moat der troch, al sil de duvel my helpe!’ De wurden wiene noch net kâld of dêr stie in manspersoan njonken him. Dy sei: ‘Ik wol wol as feint by jo tsjinje’. De boer frege: ‘Kinne jo arbeidzje?’ ‘Dat wol 'k jo fortelle!’ sei de persoan. ‘Dan binne jo oannommen’, sei de boer wer, ‘mar hwat moatte jo fortsjinje?’ Doe sei de frjemdling: ‘Jo hawwe my al oannommen, ear't ik myn lean neamde. Nou sil ik jo myn bitingst sizze - ik wol trije jier lang foar jo arbeidzje, en dan wol ik allinne it bêste fan jou bidriuw hawwe. En dêr kinne jo net mear foarwei, hwant jo hawwe my oannommen’. De boer antwurde: ‘Hwat ik sein ha, dêr stean ik foar. Mar wy moatte earst mar nei hûs to melken’.

Se rounen togearre nei it bûthûs - de kij stiene op 'e stâl. Doe seach de frjemdling yn 'e rounte en sei: ‘Ik help jo, mar fan 't jier moat ik it bêste ha dat de kij jowe’. De boer antwurde: ‘Hwat ik sein ha, dêr stean ik foar’. Doe't se it melken dien hiene, sei de nije feint: ‘Dan sil 'k de molke mar meinimme’. Mar de boer sei: ‘Né, dat is it bêste net dat de kij jowe’. Hy krige in amer, roun op in kou ta dy't krekt de sturt omheech tilde en liet him de amer fol skite. Doe hâldde er de frjemdling (dat de duvel wie) it amerfol kouwestront foar. ‘Is dat it bêste?’ frege de duvel. De boer sei: ‘Ja. Hwant as ik molke oer 't lân jit, dan waekst der neat, mar as ik de stront der oer bring, dan krij ik de bêste fruchten’.

De duvel frege: ‘Hwer bringe jo de dong oer?’ Doe rounen se togearre nei de boer syn boulân. ‘Dan waekst hjir de bêste frucht’, sei de duvel, ‘takomme jier moat ik ha hwat hjir boppe de groun groeit. Ik kom dan wol wer. Mar mei it wurk komt it wol yn oarder, en ik soargje der ek foar dat der omraek hwat waekst’. Doe gong er fuort.

Mar ta de boer syn forbazing hoegde er net to melken. As er yn 't bûthús kaem,

[p. 328]

wiene de kij allegear al molken en de molke siet yn 'e bussen. Ja, sa wie de ôfspraek - de frjemdling soe him helpe. De boer siedde it lân yn en doe't de fruchten klear wiene (it wie alderraerst hoefolle as der woeks), kaem de frjemdling om de bêste fruchten dy't boppe de groun woeksen. ‘Kom mar mei!’ sei de boer. Togearre rounen se nei it lân en doe seach de duvel, dat de boer oars net as fuorbiten boud hie. ‘Hwat boppe de groun waekst is foar jo en hwat yn 'e groun sit is mines’, sei er. Doe moast de duvel mei syn helpers it lof der ôf helje en de boer dolde de biten en fuorre se kij op.

De duvel sei: ‘Sa wol 'k net wer. Takomme jier moat ik ha hwat der yn 'e groun waekst’. Dat wie de boer goed en de duvel soarge wer foar groeisum waer. En doe't er kaem om syn lean, naem de boer him wer mei nei de bou. De skuorre siet al fol nôt en de stoppels stiene noch op 't lân. ‘Dat is foar jo’, sei de boer, ‘soargje nou mar dat de woarteleinen út 'e groun komme’.