De ring fan it ljocht

Fryske folksforhalen

De saed fan 'e boargemaster

De boargemaster fan Dokkum hie in hûs mei in moai hoekje túngroun der efter en de frou tocht dat se der wol hwat blommen en krûden yn ha koe. In bytsje túntsjen lake har wol oan. Boargemasterske bigoun to plantsjen en to siedzjen. It foarjiers gong it tige by tige en al gau kamen oeral de griene sprútsjes ta de groun út. Mar doe't it hwat fierder yn 'e tiid kaem bigounen de griene spruten wilich to wurden en lieten de blommen de kopkes hingje. De boargemaster wie sa goed net of hy moast helpe to wettertôgjen en to jitten. Hy krige blierren yn 'e hannen en de rêch die him sear.

Sa koe it net en hy frege de ried hwat hjir oan to dwaen wie. De iene tocht dat der mear dong oer moast, de oare biprakkesearre, dat der tofolle reinwjirms yn 'e tún sieten dy't it wetter opsûpten en der wie sels ien dy't útstelde om it Dokkumer Djip hwat to forlizzen, dat it tichter by boargemaster syn tún lâns kaem to rinnen. In túnker dy't riedslid wie, sei dat er mei itselde lêst to krijen hawn hie, mar dat er in saed yn 'e tún grave litten hie en nou wie der altyd wetter by de hân.

De boargemaster liet de oare deis daelk wurkfolk komme om yn 'e iene herne fan 'e tún in saed to graven. De arbeiders fregen, hoe djip oft se gean moasten. De boargemaster hie der gjin bisleur oer en in arbeider frege him oft er net in aker hie mei in tou der oan - dan wisten se it ommers presys. De boargemaster helle by in smid in saedsaker mei in ein tou der oan. Yn 'e tún leine se it tou yn 'e langte oer de groun en trêdden it út. ‘Nou witte wy it’, sei de boargemaster, ‘op 'e kop ôf sawn jellen djip moat de saed wurde’. It folk bigoun to graven en de boargemaster stapte nei it stedhûs.

[p. 261]

It duorre net sa mâlle lang doe hiene de arbeiders al in mânsk gat groeven en ien fan har frege, hoe djip oft se nou wiene. In oaren sei: ‘Efkes neitrêdzje’ en hy stapte mei ien foet rjocht it gat yn, mar hy klapte nei ûnderen. ‘Sa kin it net’, sei syn maet; hy liet him sakje en soe fan ûnderen nei boppen trêdzje. De fjirde man sei: ‘Greate bollekoppen dat jim binne, hoe hat de boargemaster it tou hjir útlein? Sawn trêdden rjocht foarút hat er dien en sa moat de saed ek rinne!’

Doe't de boargemaster thúskaem hiene se in hoale groeven fan 'e iene kant fan 'e tún nei de oare. De boargemaster wie kûgels, mar ien fan 'e mannen ornearre dat se it gat wol by ien ein optille koene en set it rjochtop - dan hiene hja en de boargemaster gelyk. De boargemaster liet it gat wer tichtsmite en wiisde it plak dêr't se de saed sawn trêd de groun yn grave moasten. Se hiene doch it akertou om it to mjitten!

De arbeiders tochten dat it nou wol klearkomme soe en groeven as wylden. De boargemaster wie al wer nei it stedhûs en se wiene sahwat op fiif trêdden djipte, doe't se op in mânske welle stjitten - it wetter brûsde omheech en mei gauwens stiene se der oan 'e mil ta yn. ‘Dit kin sa net’, seine se, ‘de boargemaster hat sein: sa djip as it akertou en as wy sa djip moatte dan forsûpe wy. Tichtsmite dat gat!’ en se smieten it wer ticht.

Dan mar yn 'e oare herne fan 'e tún bisykje, tochten se. Se groeven en groeven, krekt sa djip as it akertou lang wie, mar wetter founen se der net.

‘Ophâlde!’ sei de iene, ‘as wy noch djipper geane kin boargemaster der net mei de aker by, dan is it tou to koart’. ‘It is ek sa’, seine de oaren, ‘tichtsmite dat gat!’

De boargemaster kaem wer thús en se hawwe tsjin him sein, dat der gjin wetter to finen wie en dat se sa djip groeven hiene as it akertou lang wie.