De ring fan it ljocht

Fryske folksforhalen

Sipke en Lysbet

Tichte by de Eastermarre tsjerke, oan 'e noardkant, stiet in âld pleats en dêr is de skiednis oan forboun fan Sipke en Lysbet, hwant Lysbet tsjinne foar faem op dy pleats. It is hwat in treurich forhael dat ik jim nou fortel. It wie in kreas frommis mei in pear fikse hannen oan 't liif. Har feint wie in jongkeardel fan it Heechsân, in arbeiderssoan, Sipke. Sipke wie o sa wiis mei har; se hiene al in jiermannich forkearing en Sipke prakkesearde oer trouwen. Ja, dat soe moai wêze; altyd togearre, in knappe went en miskien in bytsje túnterije der by en in geit. Sipke moast dan deis wol nei de boer ta en Lysbet de húshâlding dwaen, mar it libben soe moai wurde. Hy hie it der al ris mei Lysbet oer hawn, mar dy rôp net sa lûd: arbeider wêze, in hûdfol wurk dwaen, in hûsfol bern miskien - in libben fan earmoed. Né, it like har net goed ta, dat de oare kear dat Sipke werkaem makke se de forkearing út.

Dat wie in slach dy't oankaem. Sipke koe der net oerhinne komme. Hwat oaren ek diene om syn sinnen to forsetten, Sipke roun der al mar oer to mimerjen, en - it is in griis om it to fortellen - Sipke kwynde stadichoan wei en op 't lêst is er forstoarn. Op in donkere oktoberdei is er yn Eastermar bigroeven.

Hoe tocht Lysbet der oer? Nou, dy loek har der net safolle fan oan. Se sei: ‘Ik ha dien hwat ik miende dat ik dwaen moast, en ik kin it ek net helpe dat it sa gongen is’.

Doe kaem âldjiersjoun en it wie winich en kâld. Se sieten de jouns byinoarren om 'e hurd. Doe sei de frou tsjin 'e faem: ‘Dou moatst noch hwat hout út 'e skuorre helje, hwant wy ha net genôch. Stek de tútlampe mar efkes op’. Dat die Lysbet. It siigde yn 'e skuorre, ek al troch dy hurde wyn. Se wie der noch mar krekt, of de lampe gong út. Se koe gjin hân foar de eagen sjen, dat se moast werom. Se kaem wer yn 'e hûs en doe bigoun de soan fan 'e boer, dy't der siet to biezemmeitsjen, tsjin har: ‘Dou hast grif bang west, dêrom bist weromkommen’. Dêr woe Lysbet neat fan witte - se hie noch noait bang west, noch noait! ‘Nou’, sei de soan, ‘dat wit ik net, dêr leau ik neat fan’. En doe bitocht er hwat: ‘Dou kinst in goune fortsjinje ast nei Sipke syn grêf gieste en dêr stekste dizze biezemstôk yn it grêf' - de stôk foar in nije biezem stie yn 'e hoeke fan 'e keamer. Lysbet waerd kjel, mar se woe gjin krimp jaen. Se stapte hinne.

En dêr kaem se op dat donkere tsjerkhôf. De wyn gûlde en bearde troch de tsjerkhôfsbeammen. Ynwindich wie Lysbet binaud en yn it tsjuster socht se hwer't se wêze moast. Sipke syn grêf wie noch net sljochte, it lei dêr sa opmakke, sadwaende foun se it ridlik gau. En doe de biezemstôk der mar gau yn. It waeide dat it rikke,

[p. 233]

de rokken wapperen har om 'e skonken. Se die in raem en stiek de stôk yn 't grêf. En... doe siet se fêst. Se skuorde hwat se koe. En it wie krekt oft der in hân út it grêf kaem en har beetpakte. Se koe net loskomme en raesde it út fan binaudens. Se skuorde en die - it joech neat. En ynienen swymde se fan eangst, se siigde der hinne en dêr lei se, bûten westen.

Op 'e pleats sieten se to wachtsjen dat Lysbet weromkomme soe. Mar dy kaem net. Nou, der mar hinne, mei in stoarmlantearne. En doe founen se har dêr, alhiel kâld, en yn swym. Se hie de biezemstôk troch de rôk yn 'e groun stutsen en sadwaende harsels fêstset. Se droegen har nei hûs en leine har op bêd. Nei forrin fan in pear ûre, doe't se har mei hite krûken hwat opwaerme hiene, kaem se wer ta harsels. Mar it wiisde net bêst. De skrik hie har sa oanpakt, dat se yn har forstân kronken wie. Se hat noait wer goed west, en dat is de treurige útein fan in skiednis fan twa minsken dy't sa moai bigoun wie.