De ring fan it ljocht

Fryske folksforhalen

It blijspul yn 't kammenetslaed

In keapman hie al syn waer omset yn jild. Sadwaende hie er gâns in bidrach by him, doe't er ûnderweis wie nei hûs. Hy hie tocht, dat er it wol rêdde soe en wês foar de joun thús, mar hy krige opûnthâld. Hy hie it net foar 't útsykjen, hwer't er oernachtsje soe. It wie in ienlike streek, dat hy mocht fan gelok sprekke doe't er earne op 'e romte in herberch foun. Mar fan bûten stie it spul him dalik al net oan, it hie hwat tsjusters oer him; de kastlein hie er fuort in tsjinnichheit yn - it wie in moaiwaerspiler, en syn wiif ek. Sa net, de bitsjinning wie bêst en de keamer dy't se him wiisden, koe der ek wol op troch.

Hy gong net fuortendalik op bêd, mar siet noch hwat by de lampe to skriuwen - hy plichte alle jounen sekuer oan to tekenjen hwat dy deis syn hannel west hie. En doe murk er dat er opsluten siet. Hy seach ek wol dat doaryntraepjen net mooglik wie; troch de glêzen soe er ek net ûntkomme kinne, hwant dêr sieten swiere traeljes foar. Dat hy fielde him lang net noflik. En doe hearde er troch in skud dat wiif en dy keardel praten. Meidat er in tige skerp gehoar hie koe er forstean hwat se seine: har dei wie wer goed, hwant de keapman moast aerdich jild by him hawwe. Fan nacht soene se wol mei him ôfweve en yn 'e tún wie noch plak foar in lyk mear. It kâlde swit briek him út. Hwat moast er bigjinne? Wapens hie er net by him.

Ut hwat er heard hie koe er wol opmeitsje, dat er de earste net wie dy't hjir syn libben liet. Hy tocht, as ik mysels dan net rêdde kin, moat ik sjen, dat der sa min mooglik op my folgje en dat dit moardnerspear net oan in rjochtfeardige straf ûntkomt. Hy koe dêr wol gewoan in briefke mei in warskôging efterlitte, mar dat soene dy smjunten wol fine, ear't it syn boadskip oerbrocht hie. Hy sneupte dêr de boel hwat nei en doe foun er yn in kammenetslaed in âld blijspul. It moast der al jierren lein ha, hwant it siet tsjok ûnder it stof. Dêr skriuwt er oan 'e bûtekant op dat de finer it yn syn eigen bilang mar ris neilêze moat. Dat die er yn it latyn - dan wie de kâns minder great dat it kastleinsfolk der oer foel. En binnen yn skreau er

[p. 217]

alles op hwat er heard hie. Hy wie dy en dy, en as er net weromkaem, dan moasten se mar rekkenje, dat er op dizze mannichste fan dit jier hjir yn dizze moardnersherberch út 'e tiid rekke wie.

Nou, hy kaem net wer thús. Se hawwe noch lang nei him útsjoen en rounom neifraech dien, mar der kaem neat oan 't ljocht. Nimmen hie him op 'e lêste joun fan syn libben sjoen. Hy wie wei en hy bleau wei en hy liet in widdou mei bern efter. Aldergeloks hie er by syn libben safolle kaptael oerwoun, dat se har rêdde koene.

Der forroun in jier of tsien oer en doe bilânne dêr yn dy herberch en op deselde keamer wer in reizger en dy hie ek frijhwat jild by him. Mar dizze wie der op ljochtskyndei oankommen, dat se koene him net fuortendalik opslute of fan kant bringe, hwant der kaem wol folk lâns en der stieken wol guon oan en dy soene der hwat fan fornimme kinne. De moardners moasten sadwaende de joun of de nacht ôfwachtsje, ear't se har slach slaen koene. De reizger bleau op syn keamer en doe't er dêr de boel hwat neisneupte, loek er ek it kammenetslaed iepen. Och, hy foun der hwat âlde rommel yn, en doe seach er dêr dat blijspul lizzen. Dat koe er, hy hie der sels wol yn meispile, dat foar aerdichheit blêdde hy der hwat yn om. Fordeald, der stiene oantekeningen yn! Hy lêze en doe wist er hoe let as 't wie. Hy hie der destiids wol fan heard, dat dy man weiwurden wie, en nou lies er it hoe en het, hwant alles stie der yn hwat hjirfoar forteld is.

[p. 218]

Dat ear't de doarren op slot kamen, sei er tsjin 'e kastlein: ‘Ik moat noch efkes nei de buorren, ik kom aensen wol wer’. Ja, hy kaem ek wer... mei tsjinners fan it gerjocht, en dy namen fuortendalik de kastlein en de kastleinske mei. De reizger levere it blijspul yn by de rjochter. Doe't se yn 'e tún groeven kamen der bonkerakken foar 't ljocht en ek in pear liken dy't noch net forgongen wiene. It die bliken dat wiene reizgers dy't de lêste tiid ek samar weiwurden wiene. De moardner en syn wiif moasten wol bikenne en se binne beide ophinge.