De ring fan it ljocht

Fryske folksforhalen

Mear as fjouwer oaren

Der wenne destiids yn 'e Grinzer Pein in jongfeint dêr't de rop fan gong dat er nearne binaud fan wie. Op in kear dat der in feart groeven wurde moast, krige er dêr wurk by. Hy kaem yn 'e ploech by tweintich Westereintsjers. Dy tweintich Westereintsjers wiene sa lui as einekrûd. Se woene him it wurk opknappe litte en sadwaende krige er it mei har oan 'e stok. Doe seine se: ‘Astou net arbeidest, snije wy dy oan riemmen’. Mar de feint lake der om en sei: ‘Dat moatte jimme dan mar ris bisykje’. En doe kamen dy tweintich Westereintsjers mei it mes iepen op him ôf, mar hy sloech se ien foar ien tsjin 'e flakte, hwant hy wie net bang. En deselde jounes waerd der tichte by de nije feart ien fan 'e Westereintsjers foun, dy wie oan riemmen snijd. Mar dat hie dy feint net dien, syn eigen kammeraden woene dy Westereintsjer kwyt. En omdat de jongkeardel mei him fochten hie, tochten se, dan krijt hy de skuld wol.

Dat kaem ek sa út, hwant de njoggentjin Westereintsjers getúgden dat hy de moardner fan har maet wêze moast. Hy kaem foar it rjocht, en omdat er net bikenne woe, waerd er op 'e pynbank lein, mar hy hâldde syn ûnskuld fol, hwant hy wie nearne bang fan, sels net fan de pine. Har ried to'n ein rôpen se der in tsjoender by, in tovener winliken. Dy moast him sa bang meitsje, dat er bikende. De tsjoender liet him fêstbine yn in stoel; dan wie er machteleas. Mar se hiene him sa martele,

[p. 81]

dat er amper mear prate koe. En doe krige er in beker waerme molke to drinken. De tsjoender dy seach strak nei him en sei: ‘Moatst ris foar dy del sjen!’ En doe merkbiet dy jongfeint dat syn tsien teannen yn tsien slangen foroaren. Dy woeksen út syn teannen omheech, se waerden hyltyd greater en kamen hyltyd tichter by syn holle. Mar hy liet dy slangen ien foar ien fan de waerme molke drinke út 'e beker dy't er yn 'e hannen hie. De slangen kronkelen wer ynelkoar en foelen oan syn fuotten yn 'e sliep. De tsjoender frege: ‘Bist nou noch net bang?’ Mar hy antwurde: ‘Ha jo noch net mear fan dy dingen, hwant myn beker is noch net leech’. Doe foroare de tsjoender it hier fan de jonge yn flammen en sei, dat er troch dizze flammen fortard wurde soe. Mar de jongkeardel frege: ‘Ha jo miskien tabak yn 'e bûse? Ik ha gjin tabak by my, mar myn pipe noch wol. Stopje him efkes foar my, dan kin 'k him tominsten oanstekke op 'e flammen en hoech ik gjin swevelhoutsje to brûken’. En it tredde wie, dat de tsjoender foar him oer sitten gong en dat er sei: ‘Ast nou net bikenste, dan wurdst libben nei de hel stjûrd!’ Mar de feint lake der allinne mar om, hwant hy wie net bang. De tsjoender seach him stiif oan en doe fornaem de jongfeint dat syn lichem foroare yn in geraemte. De tsjoender sei:

[p. 82]

‘Wurdst nou noch net bang? Tink der om - sa giest nou nei de hel en sa moatst dêr bliuwe!’ ‘Och’, sei er, ‘hwerom soe ik bang wêze? Sa'n âld bonkerak as ik nou bin - der is gjinien yn 'e hel dy't my ken’. En hy joech gjin bilies.

Mar hy waerd lykwols ta de dea foroardiele. De boal kaem der by en hy soe fjouwerdield wurde. Hy lei al op it blok om yn fjouweren slein to wurden, doe fregen se him, oft er noch net bang wie. ‘Né’, sei er, ‘hwerom soe 'k bang wêze? Us heit hat altyd sein, ik wie mear wurdich as fjouwer oaren. En as jimme my hjir nou yn fjouweren slagge, dan ha jim it aensen net mei ien, mar mei fjouwer to dwaen’. En hy waerd net fjouwerdield, mar sy brochten him werom nei de sel.

Deselde nachts kaem de duvel by him en liet neat nei om him bang to meitsjen. Hy fortelde him de forskriklikste forhalen en foroare himsels yn 'e ôfgryslikste gedaenten. De duvel waerd in âldwiif, mei tosken sa great en sa skerp as skearmessen en soe him de hals útbite. De duvel waerd in draek mei sawn koppen dy't fjûr nei him spuiden. Hy waerd in geweldich greate slange, mei in bek sa wiid dat er him yn ien kear wol opfrette koe. Mar de feint waerd net bang. Eri doe't einlings de duvel him frege, oft er dan nearne gjin freze foar fielde, doe sei er: 'Né, ik net, mar dou wol! En hy bigoun him sa forskuorrend to tjirgjen, hy makke sokke yslike gelûden en hy loek sokke rare koppen, dat sels de duvel binaud waerd en him ôfjoech.

De rjochters kamen ta it bislút, dat in minske dêr't sels de duvel bang fan is, noait in moardner wêze kin. En hy waerd frijsprutsen.