De ring fan it ljocht

Fryske folksforhalen

Sterke Freark

Der wie in jongfeint, dy neamden se wol Wylde Freark, mar ek wol Sterke Freark. Hy kaem út in greate húshâlding. Syn heit wie boer, om it wurk koe er him skoan brûke, mar hy iet har thús de earen fan 'e holle. Sa rekke er by in oare boer. Dat soe oars goed gongen wêze, mar dêr woene se him njonkenlytsen om syn iten ek slite. Hy fortsjinne it measte net, mar hy kaem har doch to djûr.

It wie in rare knaep, hy stie nearne foar. Hy hie it ek al ris mei de duvel oanpast yn 't meanen. Ja, der hie neat tusken sitten, hwant syn siel sette er net yn 'e kiif, sa gek wie er nou ek wer net. Mar de duvel woe wolris witte, oft er tsjin 'e minsken meane koe. Doe wiene se elk op in ekker oan 't meanen, mar de duvel koe him net foarbykomme. Nou, doe hie hy der ek mar ôf sjoen om it fierder mei Freark to bisykjen.

Doe't yn 'e neisimmer it rûchste wurk oan 'e kant wie, praette de boer der op om, dat er mar fuort moast, mar dêr woe Freark neat fan witte: ‘As ik hjirwei gean,

[p. 78]

dan nim ik ôfskie mei jo in slach oan 'e kop to forkeapjen, hwant jo knoeije my ek mei my mar heal sêd to jaen’. De boer tocht, ik moat him kwyt, it kin neat skele hoe. Se hiene dêr in ôfgryslike djippe saed op 't hiem; doe sei de boer tsjin him: ‘Jonge, astou nou ûnder yn dy saed stieste en dou makkest him ris goed skjin, dan hiene wy wer in hiele tiid skjin wetter - de rommel dyst der út skepste helje wy wol op mei de akker’. Freark liet him yn 'e saed sakje en soe oan 't wurk, mar de boer hie hiel hwat oars yn 't sin. It oare folk stie al klear en doe smieten se grouwe stiennen yn 'e saed, dêr soene se him ûnder bidobje. Hy rôp fan ûnderen: ‘Jim moatte dy kweajonges ris oan 'e kant jeije, dy goaije my hyltyd stiennen op 'e kop. Dêr mei 'k net oer, hwant men kin op 't lêst út jins eagen net mear sjen’. ‘Wy sille dat wol efkes forhelpe!’ rôp de boer werom. Hy hie dêr in âlde ôftanke molestien lizzen. Mei de man en macht waerd dy nei de saed avenseard en doe lieten se him nei ûnderen ploffe. Hy kaem Freark op 'e skouders torjochte. Hy rôp nei boppen: ‘Dit

[p. 79]

is moai! Helje my der efkes út! Ik ha in kraech om krige en it dominysbaentsje liket my neat ta. Ik moat dy kraech kwyt’.

Se lieten him net sitte, mar it spande der om om him boppe to krijen. Dêr ûnder hie er net foar it forstân hawn hwat er om 'e hals krige hie, it wie der to tsjuster, mar nou seach er it en it skeat him yn 't forkearde kielsgat. Hy skodde de molestien ôf en hy sei tsjin 'e boer: ‘Nou bin 'k lyk mei dy, heite!’ En hy joech him in tik, dat de boer is de loft yn flein en de boerinne hat him noait wersjoen. Hwer't er bleaun is, dat witte se hjoed de dei noch net.

Freark sette ôf en kaem by de kening yn 't leger torjochte. Sjitterij wie er net geskikt foar, mar as der in wein ûnklear rekke wie of in kanon siet fêst, dan moast hy dat efkes forhelpe, hwant hy wie folle sterker as in hynder en hy gong mei mear oerliz to wurk. Mar op 't langelêst waerd er doch to djûr foar de regimintskas, hwant hy iet foar in hiele kompy. Dat gong de menaezjemaster to grou; hy sei tsjin 'e kening: ‘Jo moatte him mar dien jaen’.

Sadwaende kaem er wer thús op 'e âlderlike pleats. Dêr is er troud en doe is er ek boer wurden. Mar in hynder hat er noait brûkt, hwant hy loek sels de ploege. Sadwaende koe er ek noch foardielich buorkje en dat helle syn greate mage hwat oer. Dat hy hat de ein wol krige, mar it is altyd in nuvere bysfeint bleaun.