Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 6

§. XXXVIII.
Of Mahomet geleert heeft, dat de gene, die zynen Vriend ombrengt, of daar van omgebragt word, buiten allen twyfel zalig is.

^(a) (ZOo de beschuldiging, waar van gy zoo aanstonds het opschrift hebt geleezen, waar is, zie daar dan den doodslag geoorlooft, zie daar de wraak op den hoogsten top: En zoo deeze Leere van Mahomet eenmaal in een gebruik word verandert, wat dog zal 'er van de Mahometaanen worden? Zy zullen voortaan niet anders zyn, dan een hoop muitelingen en voorvegters, die zig onderling, den een den anderen, den hals zullen breeken, tot dat zy malkanderen vernielt zullen hebben, ten naastenby gelyk die kinderen der Aarde, die voortgesprooten waren uit Draake-tanden, en welke Ovidius zoo wel heeft beschreeven in de derde Zang van zyne Metamorphosis op het 115de en volgende veerzen:

Territus hoste novo Cadmus capere arma parabat:
Ne cape, de populo, quem terra creaverat, unus
Exclamat, nec te civilibus insere bellis:
Atque ita terrigenis rigido de fratribus unum
Cominus ense ferit; jaculo cadit eminus ipse.
Hic quoque, qui leto dederat, non longius illo
Vivit, & exspirat, modo quas acceperat, auras.
Exemploque pari furit omnis turba, suoque
Marte cadunt subiti per mutua vulnera fratres.

Want wie is dien Mahometaan, die weigeren zoude den Beul of den Martelaar der wraak te zyn, zoo hy anders wel verzeekert was, van door dien weg het Paradys te zullen winnen? Zy zouden 't zig alle eene eer en pligt reekenen, om zelfs de alderongegrondste twisten te doen gebooren worden, of weder te doen herleeven, en de zaamenleevinge onder hen zou voortaan niet anders zyn, dan eene roovery van weinige dagen.

Wantrouwen wy ons dan van eene beschuldiginge, die al te klaar het tegendeel zou aantoonen, en die opentlyk door de ondervindinge van leugentaal overtuigt zou worden.) 't Is eene waarheid, dat deeze beschuldiging word opgegeven door eerwaardige Schryvers. In de eerste plaats door Constantinus Porphyrogenitus, die in de Xde Eeuw leefde, en die (zoodanigen liefde de wetenschappen toedroeg, dat hy) ons heeft nagelaaten een Boek van de Bestieringe des Keizerryks, door Meursius in 't ligt gegeven, iets meer dan honderd jaaren geleeden. In dat werk^(b)

(a) Dit langduurig en onnut byvoegsel leerd ons egter, dat M. D** de Metamorphosis van Ovidius heeft geleezen; maar het is te verwonderen, dat, overmits hy een Poëet is, hy dit stuk van Ovidius niet heeft overgebragt in Fransche Veerzen. Om egter den Leezer iets nieuws in de hand te stoppen, noemd hy een Gezang, 't geen men tot heden toe, niet dan een Boek, had genoemt.

(b) De Administr. Imperii, Cap. XIV.

[p. 208]

legt hy Mahomet te last de Leere, waar van wy spreeken; te weten, dat het Paradys open staat voor alle de gene, van de zyne, die zynen Vriend zal hebben omgebragt, of daar van zal omgebragt zyn. Anastasius had het zelve al gezegt voor^(a) hem in de IXde Eeuw; en al voor Anastasius, vinden wy dezelve beschuldiging in de Jaarboekken van Theophanes, die geleest heeft in de VIIIste Eeuw.

Ik zou aan eenen Mahometaan niet raaden zynen vyand om te brengen op het woord deezer Auteuren. (Hy zou, ik verzeker 't u, niet verre daar meede komen.) De wetten tegen den doodslag zyn aldaar zoo streng, als op eene plaats des weerelds. Dog 't geen deeze Schryvers bedroogen heeft, is, dat Mahomet, zig door de inwoonders van Mekka, toen ze nog Afgoden-dienaars en vyanden van zyne openbaaringen waren, zoodanig besprongen ziende, dat zy hem in stukken zouden hebben gehouwen, zoo zy hem hadden konnen in handen krygen, de zyne vieriglyk aanmaande, om zig met alle magt te verdeedigen, wyl zy de zaake des waaren Gods en deszelfs Eenheid verdeedigden, en dat hy, om hen aan te moedigen tot den slag met des te beeter uitkomst, hen beloofde, dat byaldien zy kwamen te sneuvelen^(b) op den weg Gods, dat is te zeggen, als Martelaars van de Eenheid Gods, zy buiten twyfel in 't Paradys zouden komen, zoo wel als de gene, die overwinnaars zouden blyven over die Afgoden-dienaars. Zie daar, dus legt de zaak. 't Is eene ordre van Mahomet, die eigentlyk slaat op de inwoonders van Mekka, die hem in zyn aangezigt wederstonden, die zig stelden tegen zyne openbaaringen, en die hem gewapender hand te keer gingen. 't Is tegen hen, dat hy in zynen Alcoran zegt, doodt ze, overal waar gy ze zult vinden. Dog dit heeft geene betrekkinge op de Mahometaansche burgerlyke zaamenleeving in zig zelf aangemerkt, dat is, op de byzondere vyandschappen, die zig onder hen konnen opdoen. Ook heeft zulks gene betrekking op de Christenen, nog op andere volkeren omtrent hen geleegen, en met welke zy vreede hebben, 't zy in hunne nabuurschap, 't zy in den schoot zelfs hunner steden en hunner wooningen.

Wanneer gy zeekere Auteuren hoort spreeken, gy zoudt zeggen, dat de Mahometaanen muitelingen en moedwilligers waren, die hun leeven doorbrengen in wraak: Dog daar is niets valscher dan dit. Zoo wy geloof mogen slaan aan de hedendaagsche verhaalen, zyn zy zoo vreedsaam, dat, wel verre van oneenigheid te verwekken, of die aan te kweeken, zy 't hunnen pligt reekenen dezelve ter neder te leggen, en zig met de gene te verzoenen, welke zy, by onbedagtzaamheid, of by verrassinge, hadden konnen beleedigen. Men noemd in ons Europa Braaven, zegt Bellonius^(c) de gene, die altyd gereed staan, om van leer te trekken, die een straf en wreed weezen hebben, en die hunne tanden weten te toonen, en andere van ter zyden, of van boven tot onderen, aan te zien, die vloekken als een karreman, die met de eerste gelegentheid op hun paard geraaken, en die aan den eersten den besten een gy liegt het, of een klink in de troonie, geven; die als opgetoogen zyn, wanneer ze mogen zeggen, ik heb zoo of zoodanige zaak van eer te beslissen gehad........ Zie hier zyn 'er de teikens nog van. 't Is waar, dat ik hem met mynen deegen door en door heb gereegen enz. Zie, dusdanig een word by ons een Man van eer genaamt. Dog de Turken zyn zulke Spitsboeven niet. Zoo haast als de vreede gesloten is, leggen zy zeedig en vreedsaam de wapenen aan eene zyde, en leeven onder elkanderen in een stil en gerust leeven. Zy belaaden zig niet met eenen grooten Sabel, over de straat gaande, of op openbaare plaatsen verschynende, alwaar denzelven geheel en al onnut is. Zy vergenoegen zig, om dien te gebruiken in 't Leger in tyd van nood. Men hoord daar van geen tweestryd, nog de voorvallende gevegten maaken aldaar geene verwoestinge onder hen; en zoo 't by geval mogt gebeuren, dat iemand zynen

(a) Hist. Ecclesiast. pag. 104.

(b) * De weg Gods is op deeze plaats te zeggen den slag, welken Mahomet leverde aan de Inwoonders van Mekka.

(c) Observat. Rer. Memor. in Groec. Asia, AEgypto. &c. Lib. III. Cap. 18. Voor 't overige is het M. D** die spreekt, ik heb die plaats van Bellonius overgezet, meer naar den zin, dan naar de woorden:* (en ik voeg 'er by, dat ons dit heeft opgegeven eene Bladzyde meer, van zeer kwaaden smaak, dan 'er in het Origineel Latyn staat.)

[p. 209]

tegenstreever ter neder legt, of hem kwetst in zyne oploopentheid; geloof egter niet, dat hy ter dier zaake zig den roem van een braaf man te zyn verkrygt. Ganschelyk het tegendeel.

^(a) (Chardin in zyne Reize door Persië maakt geenszins meldinge, dat de Volkeren aldaar meer moeitemaakers of wraakzugtig zyn, dan op andere plaatsen. Zelfs verzeekerd hy ons, dat zy voor het meerengedeelte zeer vreedsaam zyn door een beginsel van gemoeds overtuiging. Zy vreezen voor de scherpe Brug^(b), en gaan uit zig zelf aan den beleedigden beeternis over de beleediging doen. Zie hier eene van hunne gelykenissen over 't vergeeven der ongelyken, en over de weldaadigheid aan eenen vyand beweezen. 't Is wel eene zinspeeling van den geest, dog die kon hen, zelfs door de Christenen, worden benydt. Doe gelyk die Boomen, die, naar 't schynt, de frischheid hunner schaduwe en hunner Vrugten aanbieden aan de Vroome, zoo wel als aan de Booze, zonder zelfs van hunne weldaadigheid uit te zonderende gene, die hen met steenen werpen, of die hen van hunne bladeren ontblooten met stokslagen. Doe nog meer, en volg die goeddoende Schulp-vissche, na, die met haare paerlen zelfs de gene verryken, die haar het leeven benemen.^(c)

Voor 't overige, wanneer ik zeg, dat dit eene zinspeelinge van den geest is, die den Persiaanen zelfs door de Christenen kon worden benydt, verklaar ik my, dat ik van zoodanige Christenen spreek, die veel van eenen fraayen geest houden. Want voor het overige staat die gedagte niet op haare beenen, en by gevolg kan dezelve geen beweeg-middel tot de deugd zyn: Want zoo den Boom eenige kennisse en eenige vryheid had, hy zou zig wel wagten, van zig te laaten berooven van andere, dan van zynen meester: Gewisselyk zou hy zig niet aanbieden aan de Roovers, nog aan de Ontugtige, nog aan de Moordenaars; hy zou ze veel eer met zyne takken den kop inslaan; en de Schulpvis, die eenen kostelyken steen in zig besluit, zou zig wel wagten van haare schat op te doen aan den geenen, die haar het leeven tragt te benemen, zoo ze dien anders kon bewaaren. Invoegen dat alleen een bloempje is van de welspreekens-konst, 't geen 't Sermoen van eenen Monnik, die slegts een Aankomeling is, of van eenen Student, versch afgeregt op deeze Collegie stoffe, zou konnen vercieren; dog die nooit had doorgedrongen in eene zeedelyke Redeneering van eenen Tillotson, van eenen Barrow, of zelfs van eenen Bourdaloue, alwaar de alderzeedigste schilderyen en aanlokselen eenig zout en eenige reeden moeten hebben. Dog wanneer ik hoor een deftig en verstandig man, die zyne proeve in zyne gelykenisse zelve meede brengt, zoodanig, dat ik, zonder buitenspoorigheid, hem niet zoude konnen bespotten, geef ik my over aan de billykheid van die lesse, zelfs op dien zelven tyd, waar in ik my verwonder over deszelfs konst en hoogdraventheid. Zoodanige zyn doorgaans de gelykenissen onzes Heeren Jesus-Christus en zyner Apostelen. By voorbeeld, deeze: Hebt^(d) uwe vyanden lief, zeegent ze die u vervloekken, doedt wel den genen, die u haaten, ende bidt voor de gene die u geweld aandoen en die u vervolgen, op dat gy moogt kinderen zyn uwes Vaders die in de Hemelen is; want hy doedt zyne Sonne opgaan over booze ende goede, ende regend over regtvaardige en onregtvaardige...... Weest dan gylieden volmaakt, gelyk uw Vader, die in de Hemelen is, volmaakt is. Men vind aldaar niets, dat naar een opschik van woorden smaakt, maar de gedagte is wel gepast en natuurlyk, zy is waaragtig, en zelfs verheeven; zy raakt aan 't hert, door de betrekkelyke denkbeelden, die daar in zyn over 't Vaderschap, over 't Zoonschap, en over de Navolging, en welke alle den Heiligen Paulus tot een heeft gebragt, in deeze heerlyke lesse, het kort begrip van die zynes grooten Meesters: Zyt navolgers Gods als geliefde kinderen)^(e).

(a) Een ander byvoegsel. Het behoord geheel en al M. D** toe, behalven alleen de lesse (maar niet de gelykenis) der Persiaanen. Men moet bekennen, dat de gedagte, welke deeze zet-regel besluit, niets dan scherpzinnigheid in zig bevat; maar tot vergoedinge daar van, zyn wy aan dezelve verschuldigt het oordeel van M. D** over de goede Sermoenen, eene loftuitinge over de gelykenissen welke Jesus-Christus gebruikt, en eindlyk die van de Overzetting van 't Nieuw Testament van de Heeren de Beausobre en Lenfant.

(b) Zie boven Kap. V.

(c) Chardin VIIIste Stuk Bladz. 204. van den Druk van 't jaar 1711.

(d) Matth. Kap. V. vers 44. M. D** spreekt hier: Ik bedien my van de Overzettinge van de Heeren de Beausobre en Lenfant, die de beste Fransche is, die nog ooit in 't licht is gekomen; en, zoo ik daar van kan oordeelen, eene der getrouwlykst overgezette.

(e) Ephes. V. Kapittel.