Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 6

[p. 206]

§. XXXVII.
Of Mahomet geloochent heeft de Onsterflykheid der Ziel.

IK ben van gedagten, dat, na al 't geen 'er gezegt is over de Helle en over 't Paradys der Mahometaanen, het overtollig is, hen te ontschuldigen van de gevoelens van Epicurus te begunstigen, welke hen egter worden aangewreeven, wanneer men zegt, dat zy niet gelooven, dat de Zielen na de dood nog in weezen zyn. 't Is Polydorus Virgilius^(a), die hen daar van beschuldigd: Dog in der daad, hy weet niet wat hy zegt. Men heeft slegts den Alcoran op te slaan, om aldaar op honderd plaatsen te zien, dat de Vroome en de Godlooze eeuwig zullen leeven; de eene in het^(b) (wellustige Paradys Gods, alwaar zy deszelfs aanschyn zullen aanschouwen, en opgetoogen wezen van eene vreugde en van eene verrukkinge, welke niet, dan aan de Ziele konnen worden toegeschreeven): En de andere, in de^(c) Helle, en in het vuur des Afgronds, alwaar zy eeuwiglyk zullen worden gepynigt door de dienaaren der Godlyke wraak, die hen nog rust nog vreede zullen laaten genieten. Zie het VIde Kapittel van den Catechismus.

^(d) Dog zie hier, 't geen Polydorus Virgilius mogelyk daar door zal hebben verstaan. Hy heeft willen zeggen, dat de Zielen, volgens de Mahometaanen, niet zonder lichaamen zyn: En dit is in der daad een der artikelen hunner Godgeleerdheid.^(e) (Zy zyn geene Cartesiaanen; zy gelooven niet, dat de natuur der Ziel, afgezondert van 't lichaam, kan werkzaam zyn. Zy moet een lichaam hebben, 't geen met haar alle die werkingen deeld, en daar van, in een zeeker opzigt, als het tonneel is, het Sensorium, om op zyn Engelsch te spreeken. Zelfs zyn de Sociniaanen tot deeze ongelukkige dwaalinge vervallen; beeldende zig in, dat de Zielen slaapen tot den dag der Wederopstandinge;^(f) en 't geen iets byzonders daar in is, is, dat zy zig van dezelve reedenen, als de Mahometaanen, bedienen. Zy zeggen, dat de geene die dood zyn, dood zyn, dat zy niet meer zyn, dat zy niet meer leeven, dat zy niet meer verstaan, dat zy geen lichaam meer hebben, om de werkingen des leevens te verrigten; en al het onderscheid dat 'er tusschen hen beiden is, bestaat alleenlyk hier in, dat de Mahometaanen op dit stuk vry wat redelyker zyn; want na het Onderzoek des Grafs, 't geen op de dood volgd, en waar van wy boven in het Vde Kapittel hebben gesprooken, gelooven zy, dat onze zielen overgaan in zuiverder lichaamen, welke God tot dat einde geschaapen heeft, te weten, om dezelve te bewaaren, als in een soort van een verzaamelplaats, tot op den dag der algemeene Wederopstandinge, als wanneer ieder Ziele met vreugde haar geleend lichaam afleggende, haar waaragtig lichaam wederom zal aannemen: In plaats dat de Soci-

(a) De Invent. Rer. Lib. VII. cap. 8.

(b) In 't Origineel staat gansch kort, Paradys, zonder 't hoogdraavend', 't geen 'er de Vertaaler byflanst: In plaats van 't welk 'er staat: Alwaar zy God aanschouwen en beminnen zullen met verzaadiginge van Vreugde. Deeze geneigdheden konnen niet worden toegepast, dan op de Ziele, welke dan ook vervolgens onsterflyk is. Zie daar hoedanig men, myns bedunkens, 't Latyn van den Heer Reeland had moeten overzetten.

(c) By de Mahometaanen is de Helle en 't Vuur des Afgronds eene en dezelve zaak, en van gelyken by de Christenen, ten ware M. D** ook eene openbaaringe had gehad, die ons het tegendeel konde leeren. De Heer Reeland spreekt ook maar slegts van de Helle (Gebenna.) De Vertaaler had moeten nazien d'Herbelot op Gehennem, en aldaar zoude hy hebben gezien wat den Afgrond by de Mahometaanen beduid.

(d) 't Origineel zegt dit niet; maar wel, dat Polydorus Virgilius kon hebben hooren zeggen, dat men in eenige Mahometaansche schriften vond, dat de Zielen niet zouden bestaan zonder lichaamen. 't Is eene groote vertroostinge voor M. D**, te vinden eenen Polydorus Virgilius, die, even als hy, oordeeld van hooren zeggen.

(e) Daar scheeld zeer weinig aan, of hier legt een zeer geleerd byvoegsel van den Vertaaler in opgesloten, waar uit men kan zien: 1. Dat hy Descartes kend. 2. Dat hy in staat is, om een regt denkbeeld op te geven van het Sensorium der Engelschen. 3. Dat hy ook de Sociniaanen kend, en dat hy, door behulp van de tafel der stoffen, tot aan Volckelius is doorgedrongen. 4. Dat de Sociniaanen de Verlichtinge van M. D** zeer noodig hadden, om regt te redeneeren over de natuur der Ziel.

(f) Zie Volckelius Bladz. 507. Van De Krakouws. Druk De Invoc. Sanctor.

[p. 207]

niaanen, schoon zy de onsterflykheid der Ziele staande houden, egter te raade zyn geworden, ik weet niet hoe, of waarom, van dezelve te doen slaapen, of ten minsten te doen sluimeren tot den laatsten dag. Ik beelde my in, dat lieden, die zoo zeer stoffen op de reeden, en op eene naauwkeurige kennisse der Heilige Schrift, beeter dienden te kennen, en de natuur der Ziel, en deszelfs weezentlyke eigenschappen. Want, om de waarheid te zeggen, zy is 't, die aan 't lichaam leeven geeft; en zy is 't, die in ons vormd opmerking, geheugnis, begrip, verstand en vreugde: Wat waarschynelykheid dan, dat, wanneer zy ontbonden zal zyn van 't lichaam, zy alle haare hoedanigheden en die uitnemende eigenschappen, welke zy in 't lichaam zelf plagt als te ontwinden, zoude verliezen? Dit zou ten minsten eene vreemde zaak zyn, namentlyk, dat men een lichaam zou moeten hebben, om te konnen denken.)