Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 6

§ XXVII.
^(e) Of 't waar is, dat Mahomet Pharao, die Moses heeft doen opkweeken, vermengt heeft met dien, die den laatsten is geweest in 't Volk Gods als een dwingeland te bandelen, en die in 't roode Meir is verdronken.

DE Koning van Egypten, die aan zyne dogter toestond, om Moses als haaren zoon te mogen opbrengen, is buiten twyfel dienzelven niet, die den laatsten was in 't volk Gods zoo kwalyk te handelen, die het zelve naderhand vervolgde in zynen uittogt, en die met zyne heirkragt in het roode Meir verdronken is. De Heilige Schrift toond zulks klaar aan. (Zie Exodus in het IIde Kapittel.)

Middelerwyl heeft Mahomet deeze twee Vorsten jammerlyk onder een vermengt: Ten minsten word hy hier over door den Cardinaal de Cusa berispt^(f), en ook door eenen nieuweren Auteur, die eene Geschiedenisse van den Godsdienst der Turken^(g) in 't Fransch heeft uitgegeven:^(h) welk eene onwetendheid! Maar wie heeft u gezegt, dat Mahomet die onder een heeft gemengt? Naar allen schyn uwen Vertaaler van den Alcoran, die die plaats op deeze wyze heeft overgezet: ‘Toen antwoordde Pharao;’ zyt gy niet

(e) Een byvoegsel van den Overzetter.

(f) In Cribratione Alcorani.

(g) 't Is Michiel Baudier. Zie zyn Boek op Bladz. 499.

(h) Dit alles is gedraait naar de spraakwending van eenen Predikant.

[p. 192]

dien Moses, welken ik heb opgevoedt van zyne kindsheid af aan? En men moet bekennen, dat gy niet in allen deele ongelyk hebt, zoo de overzettinge juist is. Maar laat het my geoorlooft zyn, u te zeggen, dat deeze navolgende de waaragtige is: Zyt gy 't niet, welken wy eertyds onder ons hebben opgekweekt, ten tyde, toen gy nog maar een kind waart. Maar als men 't aldus overzet, waar dog is dan de tegenstrydigheid? Pharao zegt niet, dat hy 't is, die Moses heeft opgekweekt, of dat hy in zyn huis opgevoedt is, zoo als men Mahomet beschuldigd hem aldus te doen spreeken: Hy zegt niet anders, dan eene algemeene zaak, en die eer het gansche Koningryk als hem zelf raakt: ‘Zyt gy niet dien Moses, uit het waater getoogen door eene onzer Princessen, welken wy in onzen boezem hebben opgevoedt, en die ons in 't vervolg ontsnapt zyt? Komt gy hier om een Land te beroeren, 't welk gy als uw Vaderland moet aanzien, en u zelven opwerpen tegen een volk, dat uw weldoender is geweest’? Niets is gemeenzaamer, dan dit soort van figuurlyke spreekwyzen by de oude en hedendaagsche Auteuren, en zelfs in de aldereenvoudigste byeenkomsten; wy zeggen dagelyks, dat zulk eene stad of zulk een Land ons heeft opgevoedt;^(a) dat wy zulk en zulk een volk geslaagen hebben; dat wy neergehouwen hebben de aldertalrykste en geoeffendste Legers, dat wy de glorie van^(b) Philips en Louis hebben doen verwelkeren; hoe zeer het meerengedeelte deezer daaden, waar van wy spreeken, geschied zyn, eer wy nog eens gebooren waren; en het is genoeg dat men, in zulk een geval, spreekt voor en als uit den naam van zoodanig eene Natie, welkers geschiedenisse wy alsdan alle te zaamen als in 't oog hebben: Ten naastenby op de wyze, gelyk den Regtsgeleerden Paulus, die zoo lang na de tyden van Tullus Hostilius heeft geleeft, in eene zeekere Regtsgeleerde verhandeling, zig in deeze woorden uitlaat:^(c) Wy hebben de drie Horacii als Raadsheeren van Roome gezien:^(d) (Of gelyk Cicero zelf in de inleidinge zyner Tusculaansche Geschillen, alwaar hy een soort van vergelykinge maakt tusschen de verdiensten der Grieken en der Romeinen, aan 't hoofd van welkers laatste hy zig steld, en voor hen alle aldus spreekt: Wat ons aangaat, zegt hy,^(e) wy verstaan ons beeter op de kennisse der Zeeden, op 't leevens gedrag, op onze huisselyke zaaken, en op 't beschermen onzer vrienden; en men kan in 't algemeen zeggen, dat alle de burgerlyke wetten by ons beeter bekend zyn, en veel beeter onderhouden worden. En daar is niemand of hy merkt ligtelyk dat hy door dat wy, de Romeinen verstaat, in tegenstellinge van de Grieken.)

(a) Zie Euripides in zyne Helena.

Σαλαμὶς δὲ πατρὶς ἡ τρεψασά με·

Dat is te zeggen, Salamis is myn vaderland, dat my heeft opgevoedt. Hoe heeft dog M. D** dit Grieksch veers laaten doorgaan, zonder het zelve in 't Fransch te berymen? Had hy de overzettinge niet voor zyne neus, om hem daar in te helpen?

(b) Philips, waar van alhier gesprooken word, is buiten twyfel die Philips, waar tegen de Republyk van Nederland voor haare vryheid heeft gestreeden. M. D**, om iets nieuws te verhaalen, 't geen behaaglyk mag voorkomen aan zynen nieuwen Souverein, steld Louis (te weeten Louis den Veertienden) gelyk met Philips, en gelyk hy de gaave heeft, van gezwindlyk te schryven, waar in hy een waardig Auteur om bezoldinge zou zyn, is 't hem uit het hoofd gegaan, dat hy onderscheid moest hebben gemaakt in de tyden, by mangel van 't welke Louis zeer kwalyk zaamen gevoegt word met Philips.

(c) Lib. III. ff. de Petitione Haeredit.

(d) Dit alles, tot aan het einde toe, behelsd eene aanhaaling uit Cicero, 't geen veel eer doedt aan de groote Geleerdheid van M. D**.

(e) Cicero, Tuscul. Quaest. Lib. I.C.I. nam mores & instituta vitae, resque domesticas ac familiares, nos profectò & melius tuemur & lautius.