Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 6

§ II.
Dat de Christelyke Godsdienst niet meer gespaart is geweest, als de Joodsche.

Na dat de eerste Christenen zig van het Joodendom, waar uit zy oorspronkelyk waren, hadden afgescheiden, aan hoe veele lasteringen waren zy niet bloot gestelt, en welke schandelyke en schendige denkbeelden gaven de Heidenen daar niet van? Zy herhaalden tegen dezelve meenigvuldige lasteringen, welke tegen de Jooden waren verbreid geweest: En denkende hen niet anders te moeten aanzien, als voor eenen tak des Joodendoms, wilden zy niet eens de moeite nemen, om hen daar van te onderscheiden. Men leide hen te last alle de buitenspoorigheden en alle vuiligheden, welke gevonden wierden in de leere en in de zeeden der Gnostiken en der andere Ketters van de eerste eeuwen: Men zei, dat zy eenen God aanbaden, die de nagelen had van eenen^(f) Ezel; dat ze aan de schamele deelen hunner Priesteren schandelyke eere beweezen; dat zy aan hunne Ingewyden een jong kind met meelblomme bedekt voorzetteden; dat, na dat zy zig hadden onthaalt op het vleesch^(g) van dat kind, zy de lichten uitbluschten, om zig onderling mannen met vrouwen vleeschelyk te vermengen; dat zy de^(h) aarde en den hemel met verbrandin-

(f) Ononychiten.

(g) Zoodanigen valschen denkbeeld hadden de Heidenen, zoo als ook de Heer Reeland bekend, van het Avondmaal; waar uit, myns bedunkens, kan worden afgenomen, dat de Christenen van die tyden, zig deswegens geheel anders uitdrukten, als de Gereformeerden.

(h) Een ander valsch denkbeeld van het laatste oordeel, 't welk veele Christenen toen ter tyd geloofden aanstaande te wezen.

[p. 81]

ge en met onheilen dreigden: En het is waarschynelyk, dat alle de lasteringen welke ik heb aangehaalt niet anders gesmeedt zyn, als uit onkunde der kerkelyke plegtigheden, namentlyk van boetvaardigheid en van het Avondmaal, zoo als dezelve toen in gebruik waren. Kortom, de laster wierd zoo verre getrokken, dat men de leere van de Eenigheid Gods, die door de Christenen wierd gepreedikt, den dekmantel van Ongodistery omhing, invoegen men tegen hen in 't werk stelde het gewoonelyke Formulier der Heidensche Mysteriën^(a) Verdelgt de Ongodisten. Maar laat ons, nopende alle die haatelyke aantygingen,^(b) Tertullianus hooren. ‘Wy gaan door, zegt hy, voor Doodslagers, voor Bloedschenders, voor Heilig-schenders, voor openbaare Pesten des Menschdoms, voor onverlaaten, schuldig aan alle misdaaden, voor vyanden van God, van de Keizers, van de goede zeeden, en van de gansche Natuur: tot zoo verre, dat het genoeg is voor een Christen te gaan, om een misdaadiger te worden gereekent; zelfs de bloote naam is eene misdaad geworden’. Het is wel eene waarheid, dat Plinius, de^(c) eerlykste man zynes tyds, beeter onderrigt van het Karacter der Christenen, en van dat van hunnen Godsdienst, hen geheel anders aan den Keizer Trajanus afschilderde, in eenen zeer wydloopigen Brief. Behalven Plinius, waren 'er ook nog eenige andere Heidenen, die, ten aanzien der Christenen en derzelver Mysteriën, veel gemaatigdheid bezaaten: Daar wierden 'er gevonden, die, de zaaken met verstand en oordeel onderzoekkende, zoodanig van de Christenen spraken, dat het de waarheid zeer naby kwam: Maar hoe klein was het getal der Gematigde, tegen dat der opstookers en der opgehitste, die vermaak schiepen in het Christendom zwart te maaken in de oogen des ganschen weerelds?

(a) Ἀῖρε τοὺς Ἀθέους.

(b) Zie de eerste Kapittelen zyner Verantwoordinge, en onder andere Bladz. 14. van de Amsterd. Druk van 't jaar 1701.

(c) Plinius den Jongen: zie zynen Brief aan Trajanus, in de Brieven van Plinius het Xde Boek de 97ste Brief.