Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 3

[p. 67]

XXXI. Hoofdtstuk.
Van der Indianen Gebruik hunner Welriekende Wateren, en Hunne Zalvingen.

⁺ De Indianen hebben ten opzicht der Bloemen en Welriekende Wateren, tot hun vermaak de geur der Alouden bewaart, en in 't algemeen 't welk de reuk een der vyf zinnen vleien kan. Wanneer menschen van een weinig aanzien elkander bezoeken, hebben deeze die bezocht worden, lange zilvere vleslen met rozewater, 't welk door eenige kleine gaatjes vloeit^(a), omtrent als onze wierookvaten gemaakt. Men schud deeze besproeivaten over het gezicht en 't hoofdt der geenen, die men wil eer aandoen. Als dan vertoont men een tafelbordt met sandelpoejer gevult, 't welk een welriekend hout is; men wryft 'er de kleederen van den bezoekgeever mede; en alzoo dit poejer geelachtig is, en het meerendeel der Indiaansche kleederen van wit en fyn Lywaat gemaakt zyn, verwonderden wy ons niet weinig een zoo zeldzaame zaak te zien; maar eerlang ons te binnen komende, hoe men in Vrankryk het gebruik had en zelf tot de rokployen toe, witte poejer^(b) op zwarte kleederen te gebruiken, staakte wy onze eerste verwondering.

De gewoone bezigheit der Vrouwen van aanzien in haar vertrekplaats, (want zelden komenze by de Turken daar buiten) is ruikers van Bloemen te maaken, als ook Bloemkranssen en Kroonen daar van gevlochten, zodanig als zy openbaarlyk op 't hoofdt op den dag haarer Bruilooft draagen: waarin zy de aloude Gewoonte der Grieken volgen, die byzonder gezet op hun vermaak waren. Men kan in byna alle hunne Bruiloftsdichten zien, niet alleen op den dag van haare Bruiloften gemaakt: maar insgelyks geduurende het zacht zaaizoen des voorjaars en van den Zomer, hoe zorgvuldig zy zyn, altoos van Bloemkranssen verzien te wezen,^(c) en zelfs van de schoonste, en versch geplukste die te vinden waren.

Alle Volkeren der Waereldt byna, hebben⁺ de Oly als een zaak aangemerkt die men het allerminst missen kan; zich inbeeldende dat het onmogelyk was zich van hoofdtpyn en alle andere smerten zonder de zelve te konnen geneezen. Deeze Gewoonte, die een noodzakelykheit vereischte om ingevoert te worden, wierd vervolgens een der voornaamste middelen waar van de pracht en wellust zich bediende, om de menschelyke Zeden te bederven.

Wy zeggen dat deeze gewoonte begon door een soort van noodzaakelykheit; want gelyk wy aangemerkt hebben, zy wierd als een volstrekt geneesmiddel tegen de hoofdtpyn aangezien, en voornamentlyk in warme Landen. 't Zekerste is, dat men 'er byna nooit den geenen ziet kaalhoofdig worden, die bezorgt zyn het hoofdt met Oly te wryven. Men leest in de H. Schrift dat de Joodsche Vrouwen veel werks van deeze Zalvingen maakten, die zy dikmaals hooger waardeerden dan zelfs de noodzaakelykheden des levens. Overzulks is 't dat deeze Profeets Weduwe, die zich tot Elisa voegde, alhoewel arm en^(d) alles ontbreekende, nochtans noch Oly om zich te zalven had.

De Indianen zyn gezamentlyk aan deeze gewoonte verslaaft: maar voornamentlyker de Vrouwen. Het zoude voor haar een straf zyn, wanneerze niet altoos het hoofdt blinkende van Oly hadden: maar alzoo zy geen Olyven-Oly hebben, bedienenze zich niet dan van Kokos-Oly.

De Zalvingen wierden by de Alouden niet alleen tegen de hoofdtquaalen gebezigt en voor de wonden gebruikt: zy dienden 'er

+ Hoe de Indianen de Gewoonte hebben wanner zy bezocht worden, den bezoekers met welriekend water te besproejen, of met een geel poeien te bestrooijen.

(a) De Arabiers besproeien 'er hunnen baardt mede, en eigenen 't de zelfde Gewyde kracht toe, die byna met het Wywater overeenkomt. Toen het water van de Koninginne van Hongarye eerst bekent wierd, was 'er geen Vrouw, noch Dochter, noch iemandt anders, die niet meer van duizeling en hartewee klaagde. Al het Wywater der Christenheit kon toen het duizendste deel die ongemeene uitwerking niet doen, dan dit Water of Eau de la Reine deed, en sedert dien tydt zyn 'er weinig menschen van de mode te vinden, die geen klein vlesje van dit water by zich draagen. Hoe 't ook zy, wy konnen dit water by 't Rozewater der Indianen vergelyken. Beide heeft het de kracht om 't hart te versterken, en wy twyffelen niet of het eerste oogmerk van 't plechtelyk Rozewater, 't welk in Indiën word waargenomen, dit zelfde niet zy.

(b) De Alouden poeierden zich met Goudtpoejer. Waarschynelyk is 't dat Salomon een zinspeeling op deeze gewoonte in 't 5de. Hoofdtst. vers 11. van zyn Hoogliedt maakt.

(c) De Aloude Grieken bezigden mede op Gastmaalen bloemkranssen, en zy droegen vooral zorg by de zelven bloemen te gebruiken, die tegenstrydig met de dronkenschap waren. In brasmaalen zette men die op 't hoofdt, en men droegze om hals en armen. Zy versierden 'er ook hunne bekers mede, enz.

+ Hunne gewoonte om het hoofdt met Oly te zalven, aangemerkt, en hoe onder andere Volkeren in gebruik.

(d) II. Reg. C. 4. v. 2. Uwe Dienstmaacht heeft niets in den huize, dan een Kruik met Oly.

[p. 68]

zich mede van ter versterking der zenuwen, en om de leden buigzaamer te maaken, voornamelyk na eenige zwaare oeffening. Dus is 't, dat we in de Iliade van Homerus, Ulisses en Diomedes uit het Leger van Troje zien wederkeeren, waarin zy gegaan waren om te onderzoeken 't geen 'er voorviel, en zich wasschen^(a), met Oly wryven en vervolgens ontbyten.

De Indianen gebruiken 'er van, zelfs na een gedaane Reize, of in 't algemeen na eenig afgeslooft bedryf: want alsdan gaanze niet rusten noch eeten niet, dan na zich gewasschen en met Oly gewreeven te hebben.

Eertyds dienden 'er zich mede de Athletten van; niet alleen deeze die tot de worsteling afgericht waren, om te weeren dat hunnen Vyandt op hen geen vat had; maar ook alle anderen, met een oogmerk van buigzaamer en krachtiger te worden.

Die dan deeze Zalving tot een nuttelyk gebruik aanmerkten, bezigden niet dan enkele Oly zonder reuk: maar allenks wilde men de aangenaamheit by de nuttigheit voegen. Men mengde 'er reukwerken en welriekende kruiden onder: overzulks 't geen in den aanvang niet dan een bewaarmiddel of een geneesmiddel was, eindelyk een der vermaakelykheden en wellusten wierd. Het vereischte toen vervolgens, om schoon en vryerachtig uit te zien, de hairen met welriekende vochten te bestryken, en zodanig te zyn als Anacreon ons Bathillus verbeeldt: want wanneer hy poogde den Schilder een Denkbeeldt te geeven, hoedanig hy het Afbeeldzel van deezen schoonen Samiaan schilderen zou, belastte hy hem^(b) met vochtige hairen af te beelden.

Virgilius schildert ons Turnus op de zelfde wyze af, en zegt^(c) dat zyne hairen met een warm yzer opgekrult, t'eenemaal van Mirre bevochtigt waren.

Men trok deeze wellustigheit zoo verre, dat men zich zonder schroom, door de Vrouwen het gansche lichaam met welriekenvochten bestryken liet; en dit is 't, 't welk Telemachus en Pisistrates^(d), hoe verstandig zy ook waren, in acht namen, nadat ze het Paleis van Menelas bezien hadden, en voor dat ze zich aan de tafel begaven.

Andere zalfden zich het gansche Lichaam met welriekende Oly, voor dat ze zich te bedde leiden. Veele Christenen van de eerste eeuw namen deeze Gewoonte waar, die Clemens den Alexandriner^(e), in deeze van zynen tydt, afkeurde.

De Vrouwen waren 't die 'er zich het meest van bedienden. Arabie verschafte geen reukwerk genoeg om t'eenemaal haaren reuk te voldoen. Onze Europiaansche waren noch niet lang geleeden hier aan verslaaft: maar de mode verandert zynde, was 't ook t'eenemaal noodzakelyk geworden, dat de lust hier toe veranderde, en dat om zich naar den tydt te schikken, die geene die voor vyfen-twintig Jaaren zonder eenige tegenheit, zich in 't midden van een dozyn der welriekenste geuren had konnen houden, en altoos ruikende handschoenen droeg, wierd zelf flaauw op het zien van zekere Bloemen of op het aannaderen van 't minste reukwerk. Altro tempo, altro gusto.

Wanneer by de Jooden iemandt in 't huis van een zyner Vrienden quam, bood men hem een welriekende Oly aan, om 'er het hoofdt mede te wryven. Wierd dit verzuimt, was 't een teken van onbeleefdheit, of dat men zich aan zodanig een persoon niet liet gelegen zyn; gelyk de Phariseên deed, by wien Jesus Christus het middagmaal hield, vermits hy het qualyk opnam, dat een Vrouw, en wat meer is, een Zondaresse, hem de voeten zalfde; de Heilandt verweet hem dan met te zeggen, dat deeze Vrouw gedaan had 't geen hy zelfs hadde moeten doen: zeggende, gy hebt myn hoofdt met geen Oly gezalft^(f), en deeze Vrouw heeft die op myne voeten uitgegooten.

David in een zyner Psalmen te kennen willende geeven, dat hy nooit met den Zondaar wilde gemeenschap hebben, zegt dat hy zich niet van zynen Oly dienen zal, om het hoofdt te zalven; te weeten, dat hy hem niet bezoeken zal, en bygevolg zich niet verplicht vinden deeze beleeftheit te genieten.

De Alouden dienden zich niet alleen van welriekenden Oly en reukvochten voor hun gebruik: maar zy wreeven 'er ook de Vo-

(a) Iliad. L. 10. Hique loti & uncti pingui oleo jentaculo assidebant.

(b) Of liever blinkende. Anacr. Ode. 29. Volgens de Latynsche Overzetting:

Nitidas comas fac illi.

(c) AEneid. L. 12.

Crispatos calido ferro, myrrhaque madentes.

(d) Homerus. Odyss. L. 4.

(e) Clem. Alex. L. 2. C. 8. Coronarum autem & unguentorum usus non est nobis necessarius, ad libidines enim & voluptates impellunt, maximé cum nox prope est.

(f) Luc. C, 7. v. 46.

[p. 69]

gels mede, 't welk men in een zeer aardig lierzang van Anacreon zien kan, alwaar deeze Dichter twee Duiven spreekende invoert, waar van de eene zynent wegen een brief aan den schoonen Bathillus brengt;^(a) en de andere haar begroet, overzulks zy het reukwerk onder haare vleugels heeft, 't welk overal een zeer aangenaame geur versprydt.

De Indianen bieden gemeenlyk niet dan Roozewater aan, den geenen die hun bezoeken komt, gelyk reeds hier voor aangemerkt is: maar houd men zich eenigen tydt by hun op, verzuimenze niet 's morgens den Oly aan te bieden.

(a) Anacr. Ode. 9.

Tot unde nunc odores,
Huc advolans per Auras
Spirasque depluisque.

Het Grieks drukt zich veel aangenamer in gedachten uit.