Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 3

XXIII. Hoofdtstuk.
Van der Indianen handeling met de Dooden, en hunne gehoudene Lykstatiën.

⁺ De Indianen houden geen algemeenen regel voor de Lykbegravenissen. Eenige werpen hunne Dooden in den Ganges; sommige begraven ze; en andere verbranden ze.

Die hunne Dooden begraaven, zyn bezorgt geduurende een zeker getal van dagen, ryst, vruchten en bloemen op hunne graven te brengen. De Aloudheits Heidenen^(a) hebben het zelfde gebruik gehad; en deeze gewoonte was zelf geduurende de eerste eeuwen in de Kerke ingesloopen. Het was een overschot van 't Heidendom, 't welk Augustinus in de Christenen van zynen tydt bestrafte.

⁺ 't Zy dat zy de Lyken begraaven, of verbranden, zy verzuimen nooit die vooraf te wasschen, en vervolgens met Oly te bestryken. De Oudheit heeft deeze gewoonte van de Lyken te wasschen Godtsdienstiglyk in acht genomen, voor dat ze die in de graven slooten, en dit was het waare middel om te weeten of het begraaven Lyk wezentlyk dood was, of alleen een slaapzucht had; want ten minsten was men noch in dit gevoelen, du dit water de slaapziekte moest verdryven, en den Zieken weder tot zich zelven doen komen, te meer, wanneer men somtyds met heet water waschte. Men onderhoud noch op veele plaatsen van Europe de gewoonte van de Lyken voor de begraving te wasschen: maar men bedient zich niet dan van laan water, nademaal men ze niet wascht dan om ze te zuiveren.

De Jooden waschten gemeenlyk hunne dooden, gelyk wy zien dat zy mede de verstorvene Tabita^(b) deeden. Men onderhield deeze gewoonte mede in 't Christendom, en Gregorius van Tours^(c) van Pelagius spreekende, zegt, dat men haar volgens gewoonte waschte, vervolgens in de Doodkist leidde, en naar de Kerk bragt.

De Jooden zich met de Lyken te wasschen⁺ niet genoegende, balzemden de zelve en bewreeven ze met kruideryen, om die zoo veel zy konden voor de verrotting te bewaaren, voornamentlyk de Vorsten; gelyk Joseph zynen Vader Jacob balzemen liet. In 't vervolg oeffende men het zelfde met de Koningen van Israël en Juda. Nochtans genoten eenige deeze eer niet, gelyk Joram, Koning van Juda, die men zonder te balzemen in 't graf zyner Voorvaderen begroef, en zonder eenige plechtigheden die men by diergelyke gelegentheden waarnam. Het schynt ons toe dat dit de eenigste zin is die men aan deeze plaats van Paralipomenon geeven kan, alwaar gezegt word^(d) dat men hem niet naar het gebruik zyner Voorvaderen handelde. Het wierd vereischt dat men by de Lyken om gebalzemt te worden, het vuur gebruikte, en 't was noodig dat de Kruideryen waarvan men zich diende, als Mirre, Wierrook, Arabische gom, Cederwater en veele andere dingen daar toe gebruikt, gekookt wierden, om te beter het vleesch te konnen doordringen: overzulks de dooden met deeze Drogeryen te wryven, volgens de gewoonte een Branding wierd genoemt.

Deeze manier van de Lyken te balzemen⁺ hadden de Jooden van de Egiptenaren geleert, en aan zodanige gebalzemde Lyken heeft men den naam van Mumiën gegeeven. Men ziet ze in verscheiden Kabinetten van Europe; waarvan een der schoonste te Leiden is te zien. Zy heeft noch alle haare tanden; haar vel is zwart en gerimpelt; het lichaam overal met gegomde zwachtels omwonden; de armen, die niet gezien worden,

+ Hoe danig de Indianen met de dooden handelen, 't zy zy die begraaven of verbranden.

(a) By de Grieken offerde men op der verstorven graven, Wyn en Honing. By de Atheners betaalde men voor de dooden aan de Priestresse van Minerva twee maaten Garst en Tarwe; zonder gewag van een klein stuk geldt te maaken, 't welk men den dooden in den mondt lei, om aan Charon voor Veergeldt te dienen, wanneer hy hen over den Styx voerde.

+ Hun gebruik van de Lyken te wasschen, met de Oudheit overeen komende aangemerkt.

(b) Hand. C. 9. v. 37. En het geschiedde ten dien dage, dat zy krank wierd en storf; en als zy haar gewasschen hadden, leiden zy haar in de Opperzaal.

(c) Greg. Tur. de glo. Conf. c 104. Abluta juxta morem collocatur in seretro, atque in Ecclesiam de portatur.

+ Hoe men het balzemen der Lyken eertyds in gebruik had,

(d) II. Paral. C. 21. v. 19. Hy storf van booze krankheden: en zyn Volk maakte te hem geene branding, als de branding zyner Vaderen.

+ en van de Egiptenaren ontleent.

[p. 46]

zyn bewonden, gelyk die van een gebaakert kind. Verwonderlyk is 't hoe de Kruideryen deeze Lyken onbederflyk, mogelyk sedert byna drie duizend jaaren hebben konnen bewaaren.

Somtyds gebruikte men honing om de Lyken te bewaaren, en om de verrotting voor te komen. Nicephorus^(a) geeft ons te kennen dat die geenen die St: Epiphanius verzelden, zich van dit middel dienden om hem naar 't Eilandt Cyprus over te voeren.

Om weder tot de Indianen te komen; men⁺ beschouwt noch by hunne begravingen 't geen men tibicines mortuorum noemt. Dit zyn menschen die eenige treeden voor 't Lyk des Overledenen vooruit gaan, en op lange trompetten speelen^(b), waarvan de treurige toon t'eenemaal met de rouplechtigheden overeenkomt.

Voor dat de Mogol zich meester van een gedeelte der Indiën had gemaakt, en de Heidenen noch hunne byzondere Vorsten hadden, was de Vrouw van den Overledene die moest verbrand worden, verplicht zich mede op de zelve Houtmyt te laaten verbranden, houdende het Lyk van haaren Man op haaren schoot, verteerende dus het vuur^(c) den dooden met de levende.

Wy zeggen dat ze daar toe verplicht was; want schoon men haar wel niet tot deeze daadt gelykzaam dwong, en ook de Bloedvrienden van den Overledenen geen recht hadden om haar tot deezen plicht te noodzaaken, was zy nochtans genoeg gedwongen door een manier van leven waarin zy de overige dagen haars levens door te brengen had, indien zy haaren Man te volgen weigerde. Zy wierd dan, gelykzaam een Slavin des Overledens Vrienden; men handelde haar met verachting en eene strafheit hondertmaal strenger dan de doodt.

Nochtans was 'er noch een ander middel de doodt te ontgaan, en te gelyk de quaade handeling des Overledenens Vrienden voor te komen: hier in bestaande, dat ze een Hoer wierd; Want alsdan hadden de Bloedvrienden van den Overledene geen recht meer over haar: alzoo de Wetten uitdrukkelyk verboden deeze soort van Vrouwen qualyk te handelen.

Gemeenlyk zyn 't zodanige Hoeren die troepsgewyze by 't huwelyken zingen en danssen, en zich in openbaare vreugde bedryven vinden laaten, of waartoe men haar in 't algemeen gebruiken wil. Zoo lange deeze haare weelderige dagen duuren, worden ze overal wel ontfangen, schoon men haar opentlyk erkent voor 't geen zy zyn: maar ongelukkig zyn ze, wanneer zy oud geworden zyn; en 't is een geluk voor haar, indien de jongste in deezen staat als dienaressen dienen willen, en dus haar onderhoud winnen.

Alzoo een Vrouw^(d) die zich niet verbranden liet, voor de Vriendendes Overledene oneerlyk wierd geacht; deeden zy al hun vermogen in 't werk stellen, om haar tot de Doodt te besluiten; en ten dien einde nam men haare krachtigste droefheit waar, wanneer zy door de doodt van haar Gemaal scheen 't meest getroffen te zyn. Men stelde haar alle de goede hoedanigheden van den Overledene voor, en men prees de liefde die hy voor haar hadde gehad. Eindelyk diende men zich van alles 't welk eenige deernis in de bedrukte Weduwe kon verwekken, en men deed haar eindelyk zeggen, dat ze den Overledene niet wilde overleeven. Wanneer zy dus voor drie of vier personen haare bewilliging had geuit, was zy 'er door als in den Ganges begraaven, zulks 'er niet het minste tegen te zeggen viel. Maar ter vergelding vulde men haar met loftuitingen op, men verzelde haar met trommelen en trompetten, men bekranste haar met allerlei bloemen, en de Braminen beloofden haar een eeuwige gelukzaligheit. Dus waren de konstenaryen die men gebruikte om te beletten dat de Vrouwen niet weigerden zich deeze wreede gewoonte te onderwerpen.

Men geleid haar vervolgens plechtelyk naar den Houtmyt, en terwyl men 'er den brandt in steekt, maaken de trommels en trompetten een vervaarlyk gerucht, overzulks men het gekerm van dit treurig slachtoffer niet hooren mogt.

De Ammoniten hadden eertyds onder den Dienst van den Afgodt Molok het zelfde gebruik, wanneer zy^(e) als dien Afgodt in 't hevigste van 't branden was, hem een kindt in zyne armen gaven, waarin het door 't vuur verteert wierd. Het gerucht 't welk

(a) Niceph. Hist. L. 12. C. 46. Epiphanium verò in navi mortuum esse intellexi, quem comites ejus melle oblitum, ne quid forté ingratum corpori accideret, in Cyprum detulerunt.

+ Welk een gebruik by de Indianen in 't begraaven hunner dooden, voorafgaat, en hoe de Vrouwen verplicht worden haar met het Lyk haarer Mannen te laaten verbranden; of anders voor eerloos worden aangezien.

(b) Deeze gewoonte is zelf by de Grieken en Romeinen in gebruik geweest. Hier mede zou men konnen als gelykwaardig overeen brengen, het klokke luiden over de dooden, 't welk nu noch in de Roomsch Katholyke Landen in gebruik is, en by ons over de Roomsche gezinden geschied.

(c) By de Afgodische Indianen houd dit gebruik noch stand; maar met veel meer gematigdheit dan eertyds

(d) Men moet aanmerken, dat de Schryver doorgaans spreekt als of deeze gewoonte in 't algemeen was afgeschaft: nochtans is dit niet dan van eenige plaatsen te verstaan.

(e) De Schryver kon in de Oudheit een welvoegelyker Voorbeeldt gevonden hebben, om met dit deezer Indiaansche Vrouwen te vergelyken. Hy had 'er van Vrouwen konnen vinden die op de zelfde wyze aan de zielen of waargeesten hunner Mannen opgeoffert wierden. Hy had in Herodoot de Thracische Vrouwen konnen vinden, die onderling twistvoerden ter begeerte om zich op den Houtmyt haarer Mannen te laaten verbranden.

[p. 47]

de trommels ter deezer gelegenheit maakten, om te beletten dat het gekerm der kinderen niet gehoort wierd, was oorzaak dat de Vallei, waarin deeze verfoeielyke Offerhande gepleegt wierd, den naam van Thophet kreeg, 't welk in 't Hebreeusch trommel beteekent.

Sedert het Mahometanendom in een groot⁺ gedeelte van Indiën de overhand heeft genomen, heeft men zich krachtiglyk tegen deeze afschouwelyke gewoonte aangekant. Men heeft een groote schatting op de Vrienden der geenen gelegt, wier Vrouwen men op den Houtmyt opofferde; overzulks men 'er nu zoo veel niet meer verbrand.

Wy hebben de Oorsprong deezer wreede gewoonte getracht te ontdekken; maar niets zekers desaangaande konnen ervaaren; als alleen dat de Indianen zeggen, dat eertyds de Vrouwen om 't minste ongenoegen haare Mannen door vergif ombragten, en dat men om hunne dagen niet alleen te verlengen: maar zodanig een ongeval voor te komen, een groote schande gestelt heeft in den Staat van een Vrouw die haaren Man overleeven dorst. Dus dan zich verplicht ziende ter behoudenis haarer eer met haaren Man te sterven, of in tegendeel de overige dagen van haar leven in een elendigen staat volgens gewoonte door te brengen; welk een keur zy dan mogte doen, zoo was 't beter haare eer in waarde, en Man te behoeden. Dusdanig scheen het best datze groote zorg voor haaren Man droeg, om insgelyks haar eigen zelfs belang te bevorderen, en indien zy dan over de Doodt van haaren Man een beek van tranen stortte, was 't voornamentlyk om haar zelve te beweenen.

In Guinée heeft men byna de zelfde gewoonte, alwaar men, wanneer een groot Heer gestorven is, niet alleen alle zyne Vrouwen die hy het liefste had, sterven laat: maar insgelyks zyne Slaven die hem den aangenaamsten dienst deeden; overzulks zy, zeggen ze, hem in de andere Waereldt verzellen en ten dienst mogen staan. Op deezen voet is 'er niets behagelyks om de Meesteresse van een aanzienlyk Neger te zyn, en wy zyn van gedachten, dat indien de Godtsdienst ons een diergelyke gewoonte gedoogde, onze groot Heeren noch wreeder Vrouwen ontmoeten zouden; de maagdelyke staat zou ongetwyffelt veel meer geacht zyn, en de Dochters zouden nooit naar 't Huwelyk haaken.

+ Hoe by het invoeren van 't Mahometanendom deeze gewoonte van verbranding is afgekeurt.