Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 3

XI. Hoofdtstuk.
Van de Zielverhuizing der Indianen.

⁺ Dat de Indianen de Zielverhuizing gelooven, word genoegzaam door de Gasthuizen beweezen die te Suratte zyn, alwaar men aanneemt, voedt, en zelfs alle de Zieke Beesten geneest en verminkte verbindt; maar wy hebben nooit konnen ontdekken op welk een voet deeze Leer by hun is ingestelt geweest. Wy meenen dat dit bezwaarlyk te zeggen is; want men 'er menschen van den zelven Godtsdienst vind, die in de zelfde Tempels de Goden aanbidden, die de zelfde Plechtigheden waarneemen, en die, wat meer is, van het zelfde geslacht zynde, geheele andere gedachten over deeze stoffe hebben.

Daar zyn, by voorbeeldt, zekere Braminen^(c), die niet dan van kruiden, melk, boter en vruchten^(d) leeven: andere, eeten niet dan alleen hoenders, en andere reebokken. Eenige Geslachten genuttigen Zwynenvleesch: maar in 't Algemeen onthouden zy zich alle van Osse-en Koe-vleesch te eeten. Reeds hebben we gesproken welk een eerbiedt⁺ zy voor deeze Beesten hebben.

De Benjanen die een byzonder slag van Kooplieden uitleeveren, en waarvan we vervolgens spreeken zullen, zyn van dit slagh van Indianen die zeer naaukeurig de leere van de Zielverwisseling volgen, en oeffenen het Godsdienstigste alle de minste dingen zelf, waaraan die gevoelen deezer Sextarissen verbonden is.^(e) Zy dooden geen eenig die, noch eeten niets van 't geen leven ontfangen heeft; eenigen zelfs zyn zoo naaukeurig en schroomachtig, dat terwyl zy eeten, hunne knechts geduurig met wayers de lucht beweegen, om alle de kleinste diertjes en muggen te verdryven, die men veel in deeze Gewesten heeft: beducht zynde, dat zich geen van de zelve met hunne spyze vermengen, en dus inzwelgende, zy die sterven deeden.

Het schynt ons toe dat men uit deeze verschillendheit van gedachten, de Zielverhuizing en verwisseling betreffende, zou konnen besluiten, dat toen die by de Indianen ingevoert wierd, zy reeds een bepaalde Dienst en een vaste onafhankelyke Godsdienst van deeze Leer hadden: dat toen die niet aanstonds aangenomen wierd als een gevoelen, 't welk in zich niets quaads vervattende, konde omhelst of zonder eenig gevolg verworpen worden, zodanig men 't noodig oordeelde. Eenige Hoofden der Geslachten dreeven vervolgens deeze nieuwe Wysgeerte, en volgden die in alle deelen strengelyk op. Andere zich niet konnende inbeelden, dat de zielen der menschen in de lichaamen van zekere Dieren overgingen, geloofden niet om ze tot hun voedzel te ge-

+ Met Welk een omzichtigheit de Indianen de Dieren handelen.

(c) Men vind verscheiden overeenkomsten tusschen de Braminen en Aloude Egiptische Priesteren. By Voorbeeldt, de eerste wasschen zich tweemaal 's daags met schoon water, voor dat ze in hunne Pagoden komen, 't welk insgelyks de Egiptenaren doen. Zy dompelen zich in den Ganges door een Godtsdienstig gemoedt, neemen vervolgens van dit water en werpen 't naar de Zon, om haar hunne achting te betuigen. De Egiptenaren dompelden zich mede in 't Gewyde Nylwater. Insgelyks onthielden zy zich van te eeten alles wat leven had, gelyk de Braminen doen.

(d) Eenige aten zelfs geen melk, noch kaas, noch boter, noch eieren, noch wat het ook zyn mogt, 't welk van eenig levendig dier voortquam; beducht zynde, zoo zy voorgeeven, onvoorzichtelyk de Ziel van iemandt hunner Helden of Bloedvrienden enz door te zwelgen

+ Hoe verschillende de Indianen over de leere der Zielverhuizing zyn.

(e) Hunne geneegenheit voor de Beesten is iets byzonders, en zou onwaarschynlyk voorkomen, indien 'er de Reizigers, en onder anderen de Heer Fryer een Engelsch Arts, niet als ooggetuigen van spraken. De Benjanen, zegt de laatste, in zyne naaukeurige Reize naar Persië en de Indiën, woonen by de Ossen en Koeyen enz. en laaten zich van 't ongedierte door een oorsprong van liefde gelykzaam opeeten. Men ziet hen geplaagt worden van Muggen en Mosquiten, zonder dat zy die durven aanraken enz. Hoe vinnig hunne steeken zyn, echter gelooven ze dat de genaaking deezer ongediertens hun 's Hemels Zegening toebrengt. Als zy meenen te zullen sterven, koopen zy de Dieren, en ontlasten ze van hunnen arbeidt enz.

[p. 33]

bruiken, zich van de zelve te moeten onthouden. Ieder deelde dan vervolgens zyne gedachten aan hun Huisgezin mede, die ongevoeliglyk by hunne afkomelingen ingang vond, en altoos onderhouden wierd: maar nu als een regel aangezien word, die zy onverzuimelyk verplicht zyn te volgen, wegens de eerbiedt en de achting die zy voor alle de gewoontens hebben, die hen van hunne Voorouderen nagelaaten zyn.

Indien de Zielverhuizing by de Indianen als een zaak van Godtsdienst eensklaps ingevoert was, zou men over dit onderwerp zoo veel verschillendheit niet gevonden hebben; men zou over dit onderwerp zoo veel verscheidenheit niet hebben gezien, en de gevoelens zouden overeenkomender zyn geweest. Men zou zelfs als Scheurmakers hebben aangezien, die geen die van de algemeene gevoelens waren afgeweeken, en die deeze Leer in alle haare zuiverheit niet hadden begeeren op te volgen. Men zoude zich eindelyk t'eenemaal hebben afgescheiden, en men had alsdan geene Tempels, noch Priesters, noch Offerhanden gehad.

⁺ Men zou mede mogen vraagen, of de Indianen het gevoelen der Zielverwisseling van Pythagoras of van zyne Sektarissen hebben overgenomen; want deeze Philosoof word gemeenlyk als de Invoerder van dit gevoelen aangezien, of ten minsten als die zulks het eerste heeft geleert.

Indien men op zodanig een vraag overeenkomstig met de nieuwe ontdekkingen antwoordt, die men in onze dagen in 't Keizerryk van China heeft gedaan, zal men moeten toestemmen, dat de Indianen en de Chineezen ten minsten vyf hondert jaaren voor deezen Philosoof van de Zielverhuizing geweeten hebben, vermits hy niet bloeide (als Cicero aanmerkt) dan in den tydt^(a) toen de Romeinen de dwingelandy van Tarquinius moede geworden, dien opgeblazen Koning uit Rome verdreeven en hun Ryk tot een Republyk maakten. Sedert Salomons tyden deed zich een Indiaansche Philosoof op, Phoë^(b) genoemt, zoo eenige meenen van 't Eilandt Ceilon geboortig, of volgens andere uit een aangrenzend Gewest afkomstig, die deeze Leer in de Indiën gemeen maakte.

Om aan deezen nieuwen Philosoof meerder⁺ aanzien en gezag te geeven, en hem met te meer achting t'ontfangen, verzeekerde hy zyn gevoelen van den Hemel ontleent te hebben: hy gaf zich voor een Profeet uit, en vermat zich te zeggen, dat 'er niets met hem op den Aardbodem konde evenaaren.

Zyne Leer was tweezins, als in- en uitwendig bestaande. De Inwendige maakte hy niet dan aan zyne waardste Leerlingen bekent, en van wiens getrouwigheit hy t'eenemaal verzeekert was. Hy voerde door zyn Gestel de vernietiging van de ziel na de doodt in, stellende dat ze na de scheiding uit het lichaam, in de lucht zich verspreidde en 'er zich in een hoofdtstoffelyk wezen ontbondt; 't welk byna niet anders dan een Godverzaaking^(c) is; zodanig als men meent dat noch in 't algemeen alle de Chineesche Geleerden volgen,

Door zyne uitwendige Leer, leerde hy gemeenlyk deeze Volkeren de Zielverwisseling^(d), die hy zeide zelf ontallykemaalen bevonden te hebben; als hebbende op deeze aarde geleeft onder de gedaante van een Aap, Koe, Olifant en onder die van veele andere Dieren. Op deeze verscheidene soorten van beesten is 't, in wiens lichaam hy voorgaf zyne ziel doorwandelt te hebben, dat byna alle de Godsdiensten der Indianen zyn gegrondt, die voor dien tydt schynbaarlyk geenen anderen Godtsdienst hadden, dan de kennisse van eenig Opperweezen, of in 't al gemeen van eeenige Godtheit, waar aan zy hunne Offerhande konden doen.

Echter willenwe hier door niet te kennen geeven, dat deeze kennis van een Opperweezen by de Indianen zodanig was, als die behoorde te zyn: te weeten, dat ze niets dan den waaren Godt erkenden; dat de Offerhanden door hun gedaan, enkelyk op hem betrekkelyk waren; en dat zy tot die van Fo of Phoë een Godtsdienst vry van Bygeloof en Afgodery hadden in acht genomen: Dit zoude een vreemd en tegenstrydend gevoelen zyn, (naardien de gansche Waereldt in dwaling was, en dat Godt, om zoo te zeggen, genoodzaakt was, Abraham

+ Dat de Indianen hun gevoelen van de Zielverhuizing van Pyhagoras niet hebben ontleent: maar lange voor hem van deeze gedachten zyn geweest.

(a) 4. Tusculan. quaest. in Brut.

(b) Fo of Xechia een Chineesche Godtheit, afkomstig uit de Indiën, alwaar die onder den naam van Ram is bekent; in Japan, onder dien van Xaca; in Tunquin, onder deezen Chiaga enz. Wy zullen 'er vervolgens van handelen. Alleen zullen we hier zeggen, dat eenige Schryvers deeze Xaca voor Pythagoras neemen, en anderen voor den Egiptischen Hermes Trismegistus.

+ Hoe en op welk een wyze de Indiaansche Philosoof Phoë zich in achting bragt, en waarin zyne Leer bestond.

(c) Hier in vinden we geene Godverzaaking te bestaan. Deeze ontbinding of verwisseling van de Ziel in een Hoofdstoffelyk wezen, is een zeer oud gevoelen, waaraan men een goeden zin geeven kan: maar 't is wel waar dat het de Ziel lichaamelyk maakt.

(d) De Ziel van Xaca, leed, volgens de gedachten der Indianen, 80. duizend maal de Zielverwisseling, en bewoonde eindelyk het lichaam van een witten Olifant; en dit is de Oorsprong van de eerbewyzing die de Indianen aan den witten Olifant doen.

[p. 34]

van 't overige menschelyke Geslacht af te zonderen, om een Vader van een Volk te worden, 't welk hem dienen en aanbidden kon zonder bygeloof en zonder zynen Dienst tusschen den waaren Godt en de valsche Godheit te verdeelen) en zodanig bybragt dat de waarheit by de Indianen een schuilplaats vond; dat ze aldaar tot aan Salomons tyden bewaart was; dat daar de Jooden geduurig in Afgodery vervielen, het denkbeeldt van een eenig Godt, zonder vermenging in de Indiën was staande gebleeven, en dat 'er den Dienst aan 't Opperwezen in alle zuiverheit wierd geoeffent.

Phoë dan stelde zyne nieuwe Leer den Indianen voor, en had ook niet veel moeiten om hen die te doen aanneemen, en 'er zyne dromeryen by te voegen, by dat geen dat zy reeds van de Godheit en de Ziel gelooft hadden. Bekent is 't wat de nieuwigheit niet al op de menschen vermag: maar voornamentlyker voor 't gemeene Volk; vooral wanneer men voorstelt hunnen Godsdienst te vermeerderen en te voltooien.

Daarenboven was 't niet bezwaarlyk dat de Leer van de Zielverwisseling plaats in de gemoederen dier menschen vond, ontsprooten uit het denkbeeldt dat een ieder van de onsterffelykheit der Ziele had, die na de scheiding uit den lichaame naar een zekere plaats vertrok; 't welk in verscheiden tyde zeer vreemde gedachten heeft voortgebragt; want eenige beelden zich in, dat de zielen der Boozen, onmiddelyk na de doodt, in een plaats van strafoeffening nederdaalden, alwaar zy naar maate van haare misdaaden gepynigt wierden; een gevoelen het allergemeenste by alle Heidenen aangenomen. Andere waren van gevoelen dat de Goden haare zielen in de lichaamen der verachtelykste en ongezienste Dieren lieten overgaan. Weder andere geloofden dat ze in de Waereldt omdwaalden, en niet weder tot den geenen keerden, waar uit zy geweeken waren, dan veele eeuwen achtereen allerwegen te hebben omgezworven. Cicero^(a) was volgens alle schynbaarheit van gedachten, dat de zielen dwalende na dit leven zyn, gelyk men in den droom van Scipio^(b) kan ontdekken.

Phoë stelde veertig Boekdoelen byeen,⁺ die in de Indiaansche taal, zonder uit de Indiën vervoert te worden, overigbleeven tot den jaare van Jesus Christus vyf en zestig. Toen bragten de Leerlingen van deezen Philosoof, die onder de regeering van Hoamti, naar China over. De Cineezen lieten ze eerlang in hunne taal overzetten. Zy bekrachtigen de tydt waarin zyne Sektarissen zeiden dat hy geleeft heeft, door de verscheiden omstandigheden die zy in zyne werken vinden, en die eenigermaate volgens de kennis der Indianen betrekkelyk zyn. Naaulyks was deeze Leer by hun voorgestelt, of die vond eerlang een oneindig getal Aanhangers.

(a) Andere hebben van gedachten geweest, dat de Zielen in 't verhuizen uit den lichaame, door 't vuur moesten gaan, om 'er van de onreinigheit gezuivert te worden, die haar in dit leven hadde aangekleeft, en dit gevoelen houd onder hun noch standt.

(b) Qui &c. Deorum & hominum jura violarunt, corporibus elapsi, circa terram ipsam volutantur, nec in hunc locum, nisi multis exagitati saeculis revertuntur.

+ Schriften van Phoë nagelaaten, en wanneer verspreid.