Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 3

XLI. Hoofdtstuk.
Van hunne Oorlogs, Huwelyks; en Lyk-Plechtigheden enz.

⁺ De Indianen van Dariën, gelykerwys die van het Noordlyke Amerika, bedryven eene plegtige Tabakrooking in 't neemen van hunne Oorlogsbesluiten. Dewyl men nu onder hen van geen Landdagen weet, waar na men de besluiten Jaren lang te gemoet ziet, noch Onderstandgelden te betalen, noch Schattingen en Laste, 't welk de vruchten en de uitwerkzels van 't vernuft eens Pachters zyn, zoo mag men wel denken dat de uitvoering alzoo ras geschiet, als het voornemen om te Oorlogen geno-

+ Oorlogs besluiten van de Bewooners van Dariën hoe genomen.

[p. 153]

men wordt. De Vrouwen trekken zoo wel ten Oorlog als de Mannen, en weeten met den Boog en Pyl veel beeter om te gaan, dan veele der onze met de Naalden en 'tSpinrokken. Zy verbranden hunne Krygsgevangenen; doch alvoorens zy tot de uitvoering komen, trekken zy hen eene^(a) Tant uit. Die van Panama, volgen deeze gewoonte hunner Nabuuren van Dariën. Geen twyffel is 'er aan of deeze Gewoonte heeft iets Godsdienstigs in, te meer dewyl de Plechtigsten Eedt der laatsten,^(b) by den Tandt geschiedt.

⁺ De Indianen van Dariën en Panama, woonen nooit de Krygs-Raadt of Staats-Vergaderingen by, als in eene byzondere kleeding, namelyk van Katoene Lywaat om 't lyf, de Sluyerover de heupen, de ring op den neus of op den mondt, een halsband van hoorntjes om den hals; doch men moet zich niet verbeelden dat deeze halsbanden zoo ligt als de onze zyn; die der Indianen wegen somtyds wel vyfen twintig ponden, en hangen dikmaals tot op den Navel. Somtyds draagt 'er een Persoon verscheiden te gelyk: maar alsdan wegen zy te samen niet meer als een groote. Men gaat met deezen toestel van Ceremonie niet naar de Vergadering toe: maar de Vrouwen volgen de Mannen en draagen hen deeze Versierselen na, daar zy zich mede bekleeden moeten als zy genoodzaakt zyn in den Raadt te komen. Voor 't overige bemoeijen zich deeze Raadsheeren weinig met die vereischte deftigheit in deeze gelegenheit. Zy danssen zelfs onder deeze Plegtige kleeding. Na dat zy zich geplaatst hebben, steekt een Jongeling een rolletje Tabak aan, en bevogtigt een weinig het eind dat hy aangestooken heeft, op dat de Tabak te langer zoude duuren; vervolgens neemt hy deeze Tabak als een pyp in den mondt, en gaat zoo van ry tot ry, in 't ronde rookende in 't Aangezicht der Heere Raaden, die deezen rook met de grootste, vergenoeging der Waereldt, en ongetwyffelt als een teeken van eerbiedt en achting ontfangen.

⁺ Alle deeze Volkeren geeven geen quartier aan hunne Vyanden, en zoo zy dezelve niet op 't Slag-Veldt dooden, geschied zulks om hen hunne Afgoden op te offeren, of in hunne Plechtige Vergaderingen te verbranden. De vreeze voor de doodt zoude den Gevangenen duizend dooden moeten zyn, indien de Indianen in hunne Slaverny niet eene onvertsaagdheit lieten blyken, die schier onbegrypelyk voorkomt, en welkers grondreden ook niet geheel verachtelyk is.^(c) De Indianen van Nieuw Granada, en Cumana ontmannen de Jongelingen die zy gevangen neemen, en mesten dezelve in 't vervolg als Kapoenen. Zy hangen de tanden der Vyanden die zy gedood hebben, om den hals, en draagen zorge dat zy altoos een Afgod aan het hoofdt van hunne Legers doen optrekken, en den zelven altoos voor den Strydt eenige Gevangens of Slaaven op offeren.

De Inwooners van Venezuela schilderen⁺ met Rokoe zoo veele deelen van hun Lichhaam als zy Vyanden gedood hebben. Op het dooden van den eersten beschildert men zich de Armen; van den tweeden de Borst; van den derden maaken zy streepen van verwe, van den Neus af tot aan de Ooren.

De Indianen van Dariën hebben veele⁺ Vrouwen: ook mogen zy zich van dezelve ontslaan, zoodra als zy een afkeer voor haar beginnen te krygen: behalven deeze, hebben zy noch apenbaare en algemeen Vrouwen, en zoo men de Reisbeschryvingen gelooven mag, hunne Dochters zelve vallen niet zeer vies: Evenwel, dewyl zy het voor een groote schande reekenen voortydig zwanger te worden, stellen zy terstond eenige Kruiden in 't werk die een Miskraam veroorzaaken.

Zoodra de Dochteren van Dariën en van⁺ Panama de huuwbaare Jaaren bereikt hebben, en eenige teeken van rypheit geeven, schenkt men haar den Schorteldoek, en zy verschynen niet meer in 't openbaar. In haar huis dekken zy haar aangezigt, zelfs voor haaren Vader. Het is haar geluk, zoo zy haastelyk uitgetrouwt worden, komende men aldus ook voor, de gevaarlyke indringing van een^(d) Meester die dikwils, zonder acht te geeven op de eerbaarheit der familiën, in een ogenblik om verre werpt alles wat de Deugdt aan de Jonkheit geduurende veertien of vyftien jaaren, voorschryft. ‘Alle Indianen van Amerika^(e) zegt Coreal, zyn groote Medewerkers der Natuur, en gelooven dat men haar niet moet ledig laaten zyn. Daarom zullen ook in 't stuk van Liefde, de Minnaar noch Meestresse niet lange suffen, en zy weeten van geen langwylige overleggingen die hen zouden beletten zich te vergenoegen. Deeze vaardigheit waarmede de jonge Lieden zich in den Echt begeeven, en

(a) Purchas.

(b) Voiage de Wafer a la suite de ceux de Dampier.

+ en met welk een Plechtigheit dit geschied.

+ Hoe zy met hunne Gevangenen handelen, en die aan hunne Goden opofferen.

(c) Zie de Autheuren by Purchas aangehaalt.

+ en hoe die van Venezuela zich beschilderen.

+ De Veelwyvery by de Indianen van Darien hoedanig in gebruik.

+ Hoe men zich omtrent de Dochters huuwbaar geworden, gedraagt.

(d) De Liefde, of Mingod.

(e) Tom. 2. de ses Voiages.

[p. 154]

de gemaklykheit waarmede men zich door den knoop des Huwelyks kan laaten binden, achte ik de oorzaak te zyn van dat 'er zoo weinige Overspeelers onder deeze Indianen gevonden worden.

⁺ Wat de Huwelyken zelfs aangaat, zy maaken 'er niet veel omstandigheden van. De geheele aanzoeking en Minnery bestaat alleen in het elkander slechts te vraagen, zoo wel ter eene als andere zyde; want het is de Dochters alzoo wel geoorlofdt te kennen te geeven dat zodanig een haar aanstaat; daar in tegendeel by ons de betamelykheit wil dat een Dochter geen de minste verklaring doe. Zoodra men elkander verzocht en het Jawoort verkreegen heeft, trouwt men aanstonds, en alle die genoodigdt zyn tot de Plechtigheden des Bruilofts, brengen elk een Geschenk mede, bestaande in Bylen, en Messen van Steen, Maïz, Eieren, Vruchten, Gevogelte, Hangmatten, Katoen, enz: zy leggen hun Geschenk aan den ingang van de Hutte neder, en vertrekken zoo lange tot dat de Plechtigheit van Geschenken te brengen geeindigd is. Daarna is men bedacht om de Bruiloft te vieren, 't welk met deeze volgende Ceremonie geschiedt. De Nieuwgetroude Man biedt voor aan de deure des huizes aan elk der genodigde een Kalabas vol Chicali aan, zynde dit de gewoone drank der Indianen. Al de geenen die van de Bruiloft zyn, drinken aldus voor de deure, zelfs de kleine Kinderen; waarna de Vaders der nieuwe gehuwden binnen treeden met hunne Kinderen aan de handt. De Vader van den ondertrouwden Jongeling doet zyn aanspraak aan de Vergadering, houdende in de rechter handt een Boog en Pyl met de punt voor uit. Vervolgens danst hy en maakt verscheidene vreemde postuuren, zoo lange, tot dat hy afgemat is van vermoeidheit en van 't zweeten. De dans geeindigt zynde, werpt de Vader des Bruidegoms zich op zyne kniën, en biedt zyn Zoon^* de Bruid aan, wier Vader, insgelyks knielende, gelyk de Vader des Bruidegoms haar mede by de handt houdt: maar alvorens dat hy zich op de kniën nederwerpt, danst hy op zyne beurt, en maakt dezelve postuuren als den eerste. Naaulyks zyn de beleeftheden over en weder geëindigt, of de Speelknegt des Bruidegoms nevens de overigen van zyn gevolg, loopen het Veldt door, met den Byl in de handt, springende en danssende, en de boomen om ver hakkende die de plaats beslaan daar de twee gelieven moeten huisvesten, en terwyl de Mannen deeze Aarde bereiden, zaait 'er het Speelmeysje van de Bruidt nevens haar gansche gevolg het Koorn in.

^(a) De Vader van de Bruidt (of by gebrek van dien de Oom, of eenig ander nabestaande) bewaard haar een week lang, en houd het oog op haar in zyne Slaapkamer. Zoude dit nu een uitwerking van de Vaderlyke liefde zyn, of der afkeerigheit van de Bruidt, die niet kan besluiten zich zelven zoo schielyk in de armen eens Bruidegoms te werpen? Wat 'er van zy, de agt dagen verstreeken zynde, wordt zy weder aan de Man overgegeeven.

De Vrouwen zyn 'er zeer onderworpen,⁺ gelyk wy elders^(b) gezegdt hebben, doch zy zyn 'er niet slimmer aan, zy kennen geen beter staat dan den haaren. De Polygamie of Veelwyvery, die onze Dames zoude verschrikken, en mogelyk veel buigzaamer en ingetoogener maaken, wanneer zy zich door meenigte Medeminnaaressen omringd zagen, veroorzaakt geen de minste ontsteltenis in de Amerikaansche Vrouwen. De Vrouwen van Dariën en Panama neemen niet alleen alle de huislyke zaaken waar: maar houden zich ook bezig met in de tuinen te arbeiden, te spitten en den grondt te wieden, Maïz te zaayen, Boomen te planten, te snoeien enz. Dit komt ons wat ruuw voor: maar het is bekendt dat de Vrouwen in de eerste Eeuwen niet minder deeden, en de Gewoonte, zegt men, is de tweede Natuur. De Indiaansche Vrouwen schynen niet gemaakt voor de ongeregeldheden in spyze en drank, noch om gansche nachten met Kaartspeelen of Danssen en Baletten door te brengen. Dit leven zoude haar al zoo werkzaam en ongemaklyk voorkomen als de onze, het spitten en delven of een Man te volgen in den Kryg.^(c) Schoon de Vrouwen der Landengte van Panama aldus gebruikt worden tot allerlei Dienstbaarheden, zoo in Huis als op 't Landt; en dat zy zelfs eenigzins Slaaven van haare Mannen zyn, echter quyten zy zich van hunne plichten met zoo veel vaardigheit en zoo vrolyk, dat het schynt meer haaren vryen wil en begeerte te

+ Plechtigheden des Huwelyks onder hen waargenomen, en hy die van Panama in gebruik zyn.

* Zie het bovendeel van de nevensgevoegde Afbeelding, het Huwelyk der Indianen van Panama verbeeldende; en 't Onderdeel, hoe de Vrienden en Maagen het Landt bereiden, 't welk aan de Nieuw-Gehuwden toegedeelt is.

(a) Voyage de Wafer à la suite de ceux de Dampier.

+ Welke plichten de Vrouwen van Dariën en Panama onderworpen zyn, by den staat der Europische Vrouwen vergeleeken.

(b) In den aanvang deezes Werks.

(c) Voyage de Wafer à la suite de ceux de Dampier.

[p. t.o. 154]

88 MARIAGE des INDIENS du PANAMA.

B. Picart delinearit 1723.
Les PARENS & les AMIS DÉFRICHANT la TERRE qui est destinee aux NOUVEAUX MARIÉS.

[p. 155]

zyn, dan dat zy daar toe eenigzins zouden gedwongen wezen. Zy zyn in 't algemeen van een goeden inborst, beleefdt en verplichtende tegen elkanderen; doch voor al tegen Vreemdelingen, en gereed om dezelve allerleye gedienstigheden te betoonen, die zy alleen aan haare eigene Mannen wettiglyk verschuldigd zyn. Zy hebben achting en eerbiedt voor haare Mannen, deeze hebben haar weder lief; betoonende haar veele gedienstigheden. Ik hebbe nooit gezien, voegt 'er onzen Schryver by, dat een Indiaan zyne Vrouw sloeg, of haar scholdt.

⁺ Wat de Kinderen belangt, zoodra de zelve gebooren worden, dompelt men dezelve in koudt Water. Aldus handelt men ook met de Kraam-Vrouwen. Het Kindt wordt terstond vast gemaakt op een plank van Macauhout, en dewyl de rug altyt vast tegen deeze plank steunende is, is het Kindt niet licht het gebrek van krom of gebocheld te worden, onderworpen. Jongens en Meisjes, alle zyn zy moeder naakt, tot dien tydt toe, dat zy beide ophouden geen Kinderen te zyn. Alsdan beginnen de Meisjes een Schortekleedt, en de Knechjes een trechter te dragen, waarvan het gebruik genoeg bekendt is.

⁺ Verders, wat hunne Lykdienstige Plechtigheden aanbelangt, men weet daar weinig van te verhaalen: Zy spyzigen de Zielen na haar afschyden, en vieren jaar-Feesten voor de Dooden; hier in bestaande, dat zy Jaarlyks een weinig Maïz en Chicali op het Graf des Overleedenen brengen. Zy hebben ook eenig Denkbeeldt van straffen en belooningen na dit leven.

⁺ By de Volkeren van Nieuw Granada gaat niet minder dan by de anderen, de Veelwyvery in zwang: maar zy vermyden naaukeurig in hunne huwelyken de Graaden van Namaagschap by de Wet der Natuure verboden: by voorbeeldt, zy zullen hunne Zusters niet trouwen. De Caciquen hebben meer Vrouwen dan wel den gemeenen Man: en de Kinderen die zy 't liefst hebben, zyn hunne eenige en rechte Erfgenaamen.

⁺ Zy begroeven eertyds hunne Caciquen, met Halsbanden bezet met Smaragden, of ten minsten begroeven zy nevens hen 't geene zy by hun leven hadden bezeeten, vergeetende geenszins eenige spyze en drank naast het doode lichaam te stellen. Het gemeene Volk volgde hierin hunnen Vorst na; en somtyds gebeurde het wel, dat de Vrouwen haare Mannen naar de andere Waereldt volgden.^(a) Wanneer een Vrouw een Zuygend Kindt hebbende, komt te sterven, moet het Kindt met haar reizen; want zonder dat, zeggen deeze Indianen, zoude het zelve Kindt een Weeskindt moeten blyven. Men legt het zelve aan de borst van de overledene Moeder. Zy gelooven niet dat 'er eenige onsterflyke Zielen zyn, dan die hunner Doorluchtige Mannen, en zonder twyffel ook die geenen die dezelve by hun leven gediendt hebben, dewyl zy hun die, om hen te dienen in de andere Waereldt, mede geeven. Zy gelooven ook, dat het zekerste middel om deel aan deeze onsterflykheit te hebben, is, met een vrolyk hart te sterven, en zich met deeze Helden te laaten begraaven. Het vermaak des Toekomende levens bestaat, volgens hun gevoelen, in lustig te eeten en te drinken, te danssen, te beminnen en in 't algemeen in een vernieuwing van alle de weelden des dierlyken levens, in zeekere Landen van wellusten vol op.

Zy vieren plechtelyk het Jaargetyde van⁺ de Doodt hunner Krygshelden; bestaande in Gastmaalen naar hunne mode, en in gezangen met weenen en zuchten ter liefde der Overleedenen vermengdt; zonder in dezelve den Lof deezer Helden of de verachtingen en vervloekingen hunner Vyanden te vergeeten. Indien de Heldt, wiens gedachtenis zy vieren, in den Oorlog met de Wapenen in de handt is omgekomen, wordt den Vyandt daarom des te krachtiger vervloekt en verwenscht. Vervolgens maakt men zoo konstig als men kan, des Vyands Afbeeldsel, en men verbryzeldt het zelve ter eere van den Heldt, dien hy gedoodt heeft. Daar na eet, drinkt men zelfs tot dronkens worden toe, en men brengt met zingen en danssen den ganschen nacht door. Des morgens met den dag legt men het Beeldt des Overledenen in een groote Kano vol van alles wat den overleden Heldt in zyn leven vermaak gegeeven heeft. Dikwils droeg men zelfs in Ommegang een gedeelte van alle deeze dingen; doch op wat wyze de Ceremonie eindigt, het is altydt zeker, dat alles ten dienste des Overledenen verbrandt wierdt. De vrolykheit en het dronken drinken, gaat daar na weder op nieuw aan, en de Vrouwen munten boven al het overige Gezelschap uit, door danssen, luchtsprongen enz. die zeer dikwils de eerbaarheit quetsten, waarop dit Feest door een algemeene slaaplust eindigt, die hen wegens de groote vermoeidheit der vreugdebedryven aankomt, en de kragt des sterken Dranks. Belangende de Jongelingen, alsdan geschikt om eerstdaags blyken van hunne Dapperheit te geeven,^(b)

+ Plechtigheden omtrent de jonggebooren Kinderen aangemerkt,

+ en Lykdiensten waarin die bestonden.

+ Veelwyvery by die van Nieuw-Granada,

+ en hoe zy hunne Caciquen begroeven aangemerkt.

(a) Corcal, Wafer, ubi sup:

+ Iaarelyksche Lykplichten hunner Helden hoe door hen geviert.

(b) Purchas.

[p. 156]

deeze doen een soort van Offerhande voor de Zielen deezer Krygshelden, wier spoor zy edelmoediglyk zullen trachten op te volgen. Het is waar, dat deeze Offerhande een weinig vreemdt zy, bestaande om met een zeer scherpgeslepen Visgraat, een snede in dat deel des Lichaams te doen, 't welk de bekoorlykhede van Venus hoogeracht dan de Overwinningen van Mars. Het bloedt dat uit deeze wonde vloeidt, strekt toe eene Godsdienstige Bloedplenging ter Eere der Dooden.

⁺ De Priesters van Cumana, en die der Nabuurige Volkeren, hebben door hunne behendigheit en listigheit den last weeten te verkrygen van de jonge Dochters te ontmaagden eer zy trouwen. Verders valt 'er niets byzonders meer te zeggen van hunne Huwelyksplechtigheden. Men vindt jonge Dochters die geloften van kuisheit doen, en dezelve volvoeren zelfs ten kosten van⁺ haar leven: nademaal zy altoos ter Jagt gewapendt, daar deeze kuische Krygsheldinnen zich geheel mede bezig houden, kloekmoediglyk doodschieten den geenen, die haar dreigen te plukken en te ontrukken de schoonste en zeldzaamste Bloem die in de Waereldt gevonden wordt, indien men de Kenners gelooven mag.

Deeze Volkeren, en die van Venezuela⁺ verbranden tot stof de doode Lichaamen der geenen, die zy in hun leven lief gehad hebben, en voornamelyk die van hunne Caciquen. Daarna versmelten zy dit Poejer en drinken het zelve in hunnen dagelyksche Drank. Hunne rouwe bestaat in eenige dagen te weenen, en traanen op de Lyken der geenen te storten, die zy bemindt of geacht hebben. Zie daar het geen hier deeze Afbeeldsels^* te kennen geeven.

+ Hoe de Priesters van Cumana gewoon zyn geweest de Dochters voor haar trouwen te beslaapen.

+ pen, en andere haare kuisheit verdeedigen.

+ Het verbranden der Lyken by die van Venezuela in gebruik, en hoe.

* Zie de derde en vierde Verbeelding van 't Afbeeldzel Bladzyde. 147.