Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 3

XXXVII. Hoofdtstuk.
Van hun gevoelen wegens den Toekomenden Staat; hunne Lykplechtigheden, en van die omtrent het afsterven hunner Keizeren in zwang gingen.

⁺ De Mexikanen geloofden een Onsterflykheit der Ziele, en wisten ook van eene vergelding en straffe in de eeuwigheit te spreeken.^(b) Zy stelden de verblyfplaats der Gelukzaligen naby de Zon; waaronder de geenen die in den Oorlog gesneuveldt, of den Goden opgeofferdt waren, de eerste plaatsen bekleedden. Vooringenomen zynde, gelyk eertydts de alouden, en voornaamelyk de Grieken, met die gedagten, dat de Krygsdeugdt de eerste en voortreffelykste aller deugden was; en overtuigdt zynde dat het Slachtoffer van Menschen de uitmuntendste en vermaardste daadt van hunnen Godsdienst behelsde, zoo was 't mede geen wonder dat zy aan hunne Krygshelden en andere, die zich ten gevalle der Goden lieten om hals brengen, eene hoogste Gelukzaaligheit toeschreeven. Zy weezen de Zielen der Overledenen een verblyf aan, volgens de verscheidene wyzen hoedanig hun de Doodt aangedaan wierdt: by voorbeeldt, Kinderen dood ter Waereldt gekomen, wierden geenszins by den geenen geplaatst die van Ouderdom storven; noch den geenen die van Ziekte storven, by deeze die men om hunne misdaaden ter doodt bragt, en zelfs onder deeze laatste hadden de Vader of Moeder-moorders nevens de andere Moordenaaren geen een verblyf. Aldus ziet men dat zy verscheidene soorten van kastydingen onderstelden, en ook ongetwyffeldt verscheidene soorten van belooningen.

⁺ De Lykdiensten en alle de Plechtigheden te dier gelegenheit gebruikelyk, waren van het werk der Priesteren. Gewoonlyk begroef men de Lyken in hun eigen tuin of huis: welke plaats, gemeenlyk tot dien einde gebruikt wierdt, of somtyds ging men dezelve begraaven, op die plaatsen alwaar men de Afgoden offerde, en laatstelyk verbrandde⁺ men dezelve ook dikwils, waarna men hunne Assche in de Tempelen begroef, en daar nevens eenige meubelen en huisraadt, en van alles wat zy oordeelden in 't ander leven noodig te zullen hebben. Men zong op de Begraaffenisse, ja zelfs rechtte men Feest-maalen op deezen tydt aan; een gewoonte die, hoe bespottelyk ook zy, echter tot noch toe onder eenige Christen Volkeren niet heeft konnen afgeschaft worden. De manier van begraaven voornamentlyk van des⁺ Lands Grooten, was uitnemende prachtig; hunne lichaamen wierden met groote Staatsie en een Pracht naar de Tempelen gebragt. ‘^(c) De Priesters trokken hen met hunne Vuurwagens van Copal te gemoet, zingende op een droevigen toon eenige Lykgezangen, en verzeld met het treurig en heesch geluidt van eenige pypen of fluiten. Zy hieven het Lyk verscheidemaalen om hoog, terwyl men den geenen opofferden die tot den Dienst deezer voornaamste Overledenen geschikt waren. Men bragt ook^(d) de Huisbedienden ter dood om hunne Meesters geselschap te houden. Het was insgelyks een teeken van tedere liefde der Vrouwen, en gemeenlyk die Wettig waren, dat zy de Begraaffenis haarer Mannen door haare eigen doodt vierden. Men begroef wyders nevens deeze Dooden een menigte Goudt en Zilver, om de kosten van de reis te konnen goed maaken, die zy lang en verdrietig oordeelden.’ In dit stuk volgde het Gemeen de Grooten na, zoo veel als hun vermogen toeliet. De⁺ Bloedvrinden en andere quamen den Overledenen geschenken toebrengen, en spraken tegen de zelven als of zy noch leefden. 't Zy dat de Lyken verbrandt wierden of be-

+ Der Mexikanen gevoelen wegenden toekomenden staat der Gelukzaligheit.

(b) Volgens eenige Spaansche Schryvers door Purchas aangehaalt.

+ Lykplechtigheden hoe die by hen in gebruik waren,

+ en met welke Plechtigheden verzelt.

+ Hoe zy hunne Landsgrooten begroeven,

(c) Histoire de la Conquete du Mexique.

(d) Zelfs werdt den Priester of Capellaan van zulken Grooten Heer opgeofferd; ook reisden zyne Bootsemaakers met hen om hen onderwegen te vermaaken.

+ en welk een gebruik het gemeene Volk opvolgde.

[p. t.o. 147]

86
CONVOI funebre des MEXIQUAINS.

PRESENS que les MEXIQUAINS font a leurs morts.

Les Habitans de VENEZUELA boivent cendres de leurs CACIQUES apres avoir brulé leurs corps.

Les Habitans de VENEZUELA pleurent sur le corps de leurs CACIQUES.
B. Picart del. sculp. dir. 1722.

[p. 147]

graaven, men hieldt altydt de zelve Plechtigheden. Laastelyk was het een gewoonte dat de Geslachtwapens en andere eerteekens des Overledene, zoo hy van grooten afkomst was, vooraf gedraagen wierden; en de Priester die den Lykdienst verrichtte, was omhangen met die des Afgods die^(a) dien Edele verbeeldde. De Staatsie duurde tien volle dagen.

^+(b) De Hoogmoedt en Eerzucht was by de Mexikanen zoo wel als by de overige Volkeren, by het afsterven van hunnen Vorst of Koning ten hoogsten top gereezen. Al waare het dat zodanig een stervende Vorst oprechtelyk in zyn laatste uure een begrip hadde gehadt, van de ydelheit der menschelyke Grootsheden; die na hem overbleeven, waren van een geheel ander gevoelen. Verscheidene oprechte of verkeerde belangen dwongen hen, om zoo te zeggen, zodanige Denkbeelden te smooren; die zy toch eens vroeg of laat tot hunne schade zouden gevoelen. Wanneer de Keizer ziek wierdt, lei men een Masker op het aangezicht der Afgoden, 't welk niet afgenomen wierdt voor dat den Vorst overleden of hersteldt was. Gestorven zynde, wierdt zyne Doodt in alle zyne Ryken en Staaten afgekondigt, met bevel aan een ieder rouw te bedryven, en hem te beweenen. Al den Adel werdt op deszelfs Lykstaatsie verzogt. Geduurende de vier eerste nachten na zyn Overlyden, werdt 'er rondom het Lyk des Keizers wacht gehouden, waarna het zelve gewasschen wierdt, snydende men te gelyk een lok hair van zyn Hoofdt, 't welk als een Heiligdom bewaardt wierdt, alzoo, volgens hun zeggen, deeze lok de Ziel verbeeldt. Vervolgens stak men hem een Smaragt in zynen mondt, en men wond zyn Lichaam in zeventien Rokken of Choorkleden, op welker laatste deezer Kleeden men het Afbeeldsel van de Godheit zag, die geduurende zynen leeftydt byzonderlyk het voorwerp van Godsvrugtigheit voor den Vorst waare geweest. Men deed hem een Masker voor, en aldus wierdt hy naar den Tempel deezes Afgods gedragen. De Geestlykheit des Tempels ontfing het Lyk aan de deure, zingende naar de wyze der Mexikanen den Dooden-Dienst. Vervolgens sprak de Hoogepriester eenige woorden, en hierop wierdt het Lyk in 't vuur geworpen, nevens alles wat het zelve was toegeschikt: men verwurgde mede een hondt die hem in de andere Waereldt zoude geleiden, en men offerde verscheidene dagen agtereen een groote menigte van Slaaven en ander Volk om hem te gaan dienen. Eindelyk wierd zyne Assche en de gemelde Hairlok in een Grafstede opgeslooten, van binnen met allerlei soorten van geschilderde Afgoden, en van buiten met het Beeldt des Overleedenen versierdt. Aldus geschiedde het laatste Bedryf van een Plechtigheit, waarin al wat den mensch het voortreffelykste en kostelykste heeft of hebben kan, nevens het stof, en de wormen vernietigt wierdt.

De Koningen van Mechoacan wierden byna op dezelve wyze en met den zelven toestel begraaven. De bygevoegde Afbeeldzels^* verbeelden hier, behalven de Lykplechtigheden der Mexikanen, insgelyks die van Venezuela, waarover niets byzonders te verhandelen valt.

(a) Dit was een Gewoonte by de Mexikanen opgeregt.

+ Met welk een Pracht de Lykstatien der Koningen en Vorsten ging verzelt.

(b) Zie Purchas.

* Deeze nevens gevoegde Afbeeldzels door vier Verbeeldingen vertoont, verbeeld de eerste de Lykstatie der Mexikanen; de tweede, de Geschenken die de Mexikanen hunnen Overledenen doen; de derde, hoe de Bewooners van Venezuela de Assche hunner Caciquen drinken, nadat ze hunne Lyken hebben verbrandt, en de vierde hoe die van Venezuela de Lyken hunner Caciquen beweenen.