Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 3

XIX. Hoofdtstuk.
Op welk een wyze de Amerikanen hunne Geschiedenissen bewaart en behouden hebben.

^+(b)Wy hebben reeds gezegd, dat de Amerikanen geene kennis van de Schryfkunst hadden: nogtans verzekert men, dat de Volkeren van Nieuw-Spanje en voornaamelyk die van Jucatan, uitbladeren van boomen een soort van Boeken toestelden, waarin zy hunne gedenkwaardigste geschiedenissen schreeven of liever verbeeldden. Men zag in dezelve op wat wyze zy de tyden verdeelden, wat denkbeeldt zy zich van den loop der Starren en Planeeten maakten, en welk een kennisse zy vande Natuurkunde, en van de Natuurlyke Historie hadden. Indien zulks waar is, moet dit papier van Jucatan eenige gelykheit met dat der Oude Egiptenaaren gehad hebben. De verstoorende yver der Spaansche Monniken en Priesteren, die voor toverwerkingen en overgelovige praktyken hielden al wat zy niet verstonden, heeft deeze dierbaare Gedenktekens ten viere doen veroordeelen; zoo dat het nu onmogelyk is om welgegrondt de overeenkomst deezer Boeken met de onze te bepaalen. Het kerste dat men 'er van zeggen kan, is, dat dezelve vol Zinnebeelden en Afbeeldzels waaren, dienende om Historische gevallen en verschynselen der Natuur te verbeelden. Wy zullen in 't vervolg deezes Werk van het Mexikaansche Jaar spreeken; en alheir slechts een algemeen denkbeeldt van de Merkletteren of Zinnebeeldelyke Figuuren trachten te geeven. Om het Jaar te verbeelden,⁺ wanneer de Spanjaarden in Mexico aanquaamen, zoo teekenden zy op een radt, 't welk by hen den omloop des Jaars beduidde, een Man met een hoedt op, en gekleedt op zyn Spaansch: Doch alzoo deeze wyze van zyne gedachten uit te drukken geen volmaakt Denkbeeldt genoeg van de voorwerpen konde geeven, zoo vervulden zy dit gebrek door het van buiten leeren der redenvoeringen, zoo wel in dicht als ondicht, en andere Stukken der Geleerden of Wyzen onder hun. Deeze Stukken strekten tot aanmerkingen en opheldering der Zinnebeelden, en vereeuwigden dus, van mondt tot mondt overgaande, de Overlevering der Geschiedenissen.

Wat de Volkeren van Peru betreft, deezen⁺ hadden noch Letters noch Merkteekens als de Chineezen, noch Cyffers als de Arabiers, noch Zinnebeelden als de Egiptenaaren; nochtans hadden zy eenige kennis van de Schilderkunst, hoewel ruw en onvolmaakt. In 't algemeen hidden zy geen andere Aanteekeningen of Registers, als de mondelyke overlevering en de Quappas of Quippos. Dit waren koorden van Katoen of Darmen, waar aan weder andere snoertjes gehecht waren, met knoopen eenige tusschenwytte van een gelegt, en van ver-

+ Hoe de Amerikanen hunne geschiedenissen en Gedenkschriften bewaarden, en vervolgens onder de overheering der Spanjaarden verwaarloost zyn.

(b) Acosta Histoire des Indes.

+ Hoe zy hunne Jaarekeningen hielden.

+ Vreemde manier de Peruanen hoe zy hunne aanteekening hielden, en door welk middel, zy hier van een goed gebruik wisten te maaken.

[p. 65]

scheidene kleuren, achtervolgens de zaaken die zy wilden gedagtig zyn. Deeze knoopen waren grooter of kleinder, volgens de gedachten die men wilde uitdrukken. Het is byna onbegrypelyk, hoe veele zaaken deeze koorden hen verbeelden konden, en hoe zeer dezelve hunne geheugenis versterkten. Wy konnen 'er alleenlyk van zeggen, dat deeze koorden hun dienden tot Jaarboeken, Wetboeken, Gewoonte boeken en Registers, en dat zy met hunne koorden, snoertjes, knoopen, en kleuren alzoo veel verscheidene samenvoegingen wisten te maaken, als wy met alle de letteren van ons A.B.C. Deeze Quippos bleeven onder de bewaring van eenige Openbaare Beampten die zy Quippocamaios noemen, en wier bediening eenigzins met onze Notarissen en Secretarissen van Staat overeen komt.

De Peruanen bedienden zich ook van kleine Steentjes, die zy in de gedaante van een Radt by een schikten, wanneer zy iets wilden van buiten leeren, en eenig aanmerklyk voorval in hunne gedachtenis houden. Dit was waarlyk een zwakke vervulling van het gebrek der Schryfkunst: doch hier door bleek, waar toe het menschelyk vernuft, en de kragt der inbeelding niet al bequaam was. Ten tyde der ontdekking van Amerika leerden de Peruanen, door de Spaansche Zendelingen bekeerd geworden, de gronden van den Godsdienst door middel van deeze kleine Steentjes, als een Radt by een geschikt. Een deezer Raderen beteekende het Credo, een ander het Pater Noster, en weder een ander het Ave Maria, enz.

Aangaande de schikkinge der Merkteekenen of liever der Zinnebeelden by de Amerikanen; somtyds schikten zy dezelve in 't ronde, of van beneden naar boven, of van het middelpunt naar den omtrek. Alle deeze manieren hebben met de Schryfwyze der Latynen, Grieken, Hebreen of der Chineezen gansch geen overeenkomst.