Naaukeurige beschryving der uitwendige godtsdienst-plichten, kerk-zeden en gewoontens van alle volkeren der waereldt. Deel 3

[p. 25]

VI. Hoofdtstuk.
Van de Kleeding der Amerikanen.

⁺ De Volkeren van Amerika gaan niet alle naakt, en die onder hen naakt gaan, bedekken meest alle eenige deelen die de betaamelykheit gebied te dekken; wy konnen evenwel de schaamte geenszins onder deeze denkbeelden die men ingeschapene noemt, stellen, zy komt ons alleenlyk als een uitwerking van de opvoedingen de gewoonte voor. Eigentlyk is 'er niets schaamachtigs noch schandelyks in de Natuur; dit ziet men in de kinderen die van natuure geene schaamte in zich te ontdekken hebben; zy worden niet schaamroot over hunne naaktheit maar zoodraa men hun de gevolgen der naaktheit heeft beginnen te leeren, en het denkbeeldt dat alle menschen van dien staat moeten maaken, neemen zy de schaamte aan, en worden insgelyks schaamroodtgelyk hunne Ouders en Onderwyzers. Waar komt het dan van daan, dat eenige deezer Volkeren, zonder eenige opvoeding, en zonder het minste denkbeeldt van welbetaamelykheit en eerbaarheit, het deel hunner naaktheit, dat niet behoord gezien te worden, dekken? Waarop wy antwoorden, dat deeze gewoonte ligt door een langduurige overlevering by hen is onderhouden geweest, schoon zy van ongeheugbaare tyden af de oorzaak daar van vergeeten hebben. Hunne eerste Voorouderen konden mogelyk wel de gedagtenis der ongehoorzaamheit der eerste menschen hebben behouden, die de naaktheit zoo schandelyk heeft doen voorkomen, dat de min kuischsten zelden zekere naakte voorwerpen konnen zien, zonder al zoo ligt schaamrood te worden, als of zy waarlyk smerte leeden door dezelve te aanschouwen. Eenige woeste Volkeren hebben zoo weinig kennis van de gewoonte om zich te dekken, dat zy zich zelven aan anderen die gekleedt zyn met zoo veel eenvoudigheit en onwetenheit vertoonen, als een kindt van drie of vier jaaren Dit is niet om dat zy eigentlyk onbeschaafder zyn dan de anderen: maar zy hebben het ongeluk gehad van eerder zodanige denkbeelden verlooren te hebben, die andere Volkeren, alzoo woest als zy, enkelyk door een uitwerking van 't geval hebben weeten te behouden.

⁺ De Aloude Picten wisten noch niet van kleedinge ten tyde des Keizers Severus; doch zy toonden zich gevoeglyk in 't gevolg door den omgang die zy met de Romeinen hadden; en de gewoonte van zich te kleeden, die onder hen aangenomen wierdt, was eene uitwerking van die beschaafdheit en welbetaamlykheit, die hen door de Romeinen ingestort wierd. De noodzaakelykheit hadt hier geen deel aan. De Hottentotten van de Kaap de Goede Hoop, en verscheidene andere Afrikaansche Volkeren gaan noch alle naakt, alsmede eenige Eilanders nabuuren van Asië. Het zwart en de vuiligheit dient eenigen tot een dekzel, en de verwen zyn daartoe weder in gebruik by anderen. Ook konde het wel eens gebeuren dat deeze Volkeren de mode volgden, en in 't vervolg hunne kleedingen alzoo verscheiden maakten als wy. De geenen, die onder hun eenige zorg voor hunne schaamte hebben, bedekken zich van vooren met een stuk linnen of met beeste-vellen, die zy zoo goed als zy konnen om hun middel vast maaken, en treeden aldus voort, met al zoo goede gedachten van zich zelven, als den allerbest gekleedsten Europeaan. Men behoeft dan geenszins te gelooven, dat de gewoonte van zich te kleeden een uitwerking van den Godtsdienst of van de Reden is; men kan wel Godsdienstig en redelyk zyn, schoon men naakt is, en zich gewennen het lichaam van een mensch in eene naakte gestalte te aanschouwen, gelyk men zich gewent Houte of Steene Beelden zonder kleeding te zien. Wy willen hier mede echter de naaktheit deezer Amerikanen niet voorspreeken; behalven dat een groote menigte der Vrouwelyke Sexe door zich te ontkleeden veele voordeelen zoude missen, zoo moet men ook nooit scheurziek in 't stuk der gewoontens zyn, die verre van de beschaafdheit en Godsvrucht nadeelig te zyn, in tegendeel aan beiden veel nut konnen toebrengen.

Coreal^(a) zegt ons, dat de Mannen dat deel in een Koker draagen, 't welk de betamelykheit wil, dat men verberge, en zelfs, voegt hy 'er by, ‘men verzekert, dat zy sommige plaatsen daar de Spanjaarden niet verkeeren, deeze Kokers met goudt en met paarlen versieren; vergelykt deeze plaats met eene andere diergelyke van Brantome,^(b) daar hy spreekt van 't ge-

+ Hoe danig de Amerikanen zich kleeden, aangemerkt.

+ En hoe by andere Volkeren in gebruik gebragt.

(a) Voiages aux Indes Occidental To. 1. pag: 143.

(b) Vies des Dames Galantes de son tems.

[p. 26]

bruik, dat zommige Vrouwen van eenige aardige Minnekramerytjes maaken.

⁺ De Volkeren die zich in 't Noordelyk Amerika kleeden, draagen op den rug een Mantel van Bevervellen aan elkander genaait; andere draagen maar alleen op de schouderen het Vel van een Beer of van eenig ander Wildt Gedierte. Deeze kleeding is de allereenvoudigste, en ook de natuurlykste, en oudste. De geenen die zich bedekken met Vederen, met eenigelymagtige Stoffe bestreeken, om op hun lichaam te kleeven, wyken reeds van deeze eenvoudigheit af, en beginnen tot de ydelheit der optooiselen te vervallen. De Canadeezen hangen hunnen Mantel van Beestevellen om hunnen hals, zadanig, dat zy gemeenlyk een arm buiten deeze kleeding houden; maar als zy in huis zyn, leggen zy denzelven af, indien het niet zeer koudt is. De Vrouwen hebben een Gordel om den Mantel; en des winters draagen zoo wel de Mannen als Vrouwen dikke Mouwen van Bevervellen. Deeze manier van kleeding is weinig verschillende met die der^(a) Oude Hoogduitschers. Eenige andere Volkeren^(b) bedekken zich met een soort van Matten. Aangaande de beenen, zegt Lescarbot, dat de Canadeezen ter jagt gaande, zich bedienen van koussen, die ruim en wyd zyn gelyk onze Laarskoussen, welke zy om hunnen Gordel vast maaken, zynde daar aan ter zyden van buiten een groot getal Nestels zonder Malien. Dit schoeisel heeft eenige gelykheit met onze Hanssoppen of Aperokken. Somtyds omwinden zy de beenen, in plaats van koussen, met een stuk stof, dat zy onder de knie vastbinden, en Mitassen noemen, volgens 't geene ons in een Reisbeschryving wordt verhaald^(c).

^(d) Deeze zelfde Volkeren gaan gemeenlyk⁺ blootshoofds, met het hair hangende over de schouderen; zonder het zelve te knoopen of te binden. Somtyds binden de Mans wel een gedeelte van 't zelve op de kruyn by een, en laaten de rest hangen. Daar zyn 'er die hun hair aanqueeken, andere in tegendeel die het geheel afsnyden, of branden met steentjes in 't vuur gloeyende gemaakt. Verscheidene deezer Noordelyke Volkeren laaten hun hair aan de eene zyde staartsgewyze hangen, en aan de andere zyde branden zy 't tot aan de ooren af. De Floridianen en eenige andere Volkeren, binden het zelve op, als een Paardestaart: de Mannen steeken 'er dan pluimen op als Vederbossen, en de Vrouwen, volgens Lescarbot, eene Naalde met drie punten. Verscheidene onder hen smeeren hun hair met Oly, gelyk wy met Jasmyn, en bedekken dan hun hoofdt met dons of kleine Vogelveeren. Dit sieraad is wel vreemd, maar om de waarheit te zeggen, immers was zulks niet minder het goud Poeder der Ouden, of het tegenwoordig Hairpoeder, waar mede onze hedendaagsche Saletjonkers hun hair of Pruiken wit maaken.

Wy stellen onder 't getal der Gewoontens⁺ gelykformig met de Natuur, die van lang hair te draagen, 't welk by de West-Indianen algemeen is. Zoo was het zelve eertyds ook in Gaulen, en zelfs in gansch Europe. Aangaande de Gaulers, het is bekend, dat een gedeelte van dit Landt eertyds genaamt wierdt het^(e) Langhairig Gaulen; doch wy weeten ook, dat in 't vervolg deeze Gewoonte min algemeen wierdt: het Volk droeg alle zeer kort hair, en alleen de Koningen van Vrankryk droegen geduurende het eerste Stamhuis zeer lange hairen. Het hair van een Zoon van Vrankryk af te snyden, was zoo veel, als of men hem verklaarde van 't Erfrecht tot de Kroon te zyn vervallen. Eer dat China door de Tartaaren overwonnen wierdt, waren de Chineezen alzoo zeer verzot op hunne lange hoofdhairen, als onze Oude Fransen; zy vleijen zich, zegt ons Maffei, dat zy op hun uitterste door een goede Bescherm Engel by het hair zullen opgenomen, en ten Hemel gevoerd worden. Wat hunne Bonzen betreft, dezelve draagen het kort, om dat zy als afzonderlyke Dienaaren en Raadslieden der Godheit, zodanig een hulpmiddel niet noodig hebben.

Het was by de Ouden genoegzaam eene⁺ gewoonte blootshoofds te gaan, en men merkt aan, dat by de^(f) Egyptenaren het hoofdt niet gedekt wierdt, als in een tydt van droef heit. In den beginne hielden de Romeinen dezelfde gewoonte, doch verlieten die weder allenks. Mogelyk was deeze gewoonte op een gevoelen gegrondt, 't welk gansch niet onredelyk is, namelyk, dat de lucht de Hoofden hart maakt en dezelve meer vastigheit doet bekomen, dan die anders wel

+ Met welk een gewoonte zich de Noorderlyke Amerikanen kleeden, aangeweezen.

(a) Deeze bedekten zich alleen met Beestevellen die een grootgedeelte van hun lighaam ongedekt lieten. Caesar in zyne Comment:

(b) Lescarbot Histoire de la Nouvelle France L. 3. Ch: 9.

(c) To: V. Recueil de Voiages au Nord.

(d) Deeze plaats vindt men by Lescarbot.

+ Hoe eenige een gewoonten van hun hair te draagen hebben.

+ Lang hair te draagen, hoe in gebruik geweest.

(e) Gallia Comata.

+ Blootshoofdts te gaan hoe een aloude gewoonte.

(f) De Joden en de Carthagers enz. hadden dezelve gewoonte. Zie Solarins de pileo.

[p. 27]

zouden hebben, gedekt blyvende. Indien dit gevoelen doorgaat, zoo is 't niet te verwonderen, dat de Engelschen zoo wel met den Kop konnen vegten, dewyl zy van jongs aan gewendt zyn blootshoofdt te gaan.

⁺ Doch eer wy hier van afscheiden, zullen wy uit Lescarbot noch twee of drie Aanmerkingen by brengen, waarin hy toont, hoe veel overeenkomst de Amerikanen met eenige andere Volkeren ten opzichte van het Hoofdtversiersel hebben. ‘De Gotthen, zegt hy, laaten hun hair met groote gekrulde lokken, over de schouderen hangen even als wy van de Noordelyke Amerikanen gezegd hebben; de Zwaben, een Volk in Duitslandt, krulden, knoopten, en maakten het zelve op hunne kruinen vast, gelyk wy vande Souroqueezen en Armouchiqueezen gezegd hebben. Verschillende de Armouchiqueezen met de Souriqueezen en andere Volkeren alleen daarin, dat de eerste het hair van vooren uittrekken en half kaal zyn, 't welk de andere niet doen. In tegenstelling van deeze Volkeren; verhaalt ons Plinius, dat by het hellen van 't Gebergte Riphea, eertydts een Landstreek der Arympheers was, die wy nu Moscoviten noemen,.... die alle zoo Mans als Vrouwen geschooren wierden, houdende het voor schande eenig hair op het hoofdt te draagen. Hier uit ziet men, hoe een manier van leeven op d'eene plaats aangenomen, en op de andere verworpen wordt’.

+ En gekrulden hairen te draagen by wien in gebruik.