Naauwkeurig onderwys in de tooneel-poëzy

[p. 296]

Zesendertigste hoofdstuk.
De Natuur en Eigenschappen van het Blyspel.

Blyspel is een Tooneelspel, verbeeldende de Daaden van gemeene Persoonen op eene belachchelyke wyze.

De Eigenschappen zyn die, waar door het Blyspel van alle andere zoorten van Spelen wordt onderscheiden.

Die bestaan en worden gehaald uit de Stof of de Verhandeling derzelve.

In de Stof staat aan te merken de Daad en de Persoonen, die die Daad uitvoeren.

Omtrend de Daad moet vooral waargenoomen worden, dat men geene verhandele, die zo mager of onbekwaam zy, dat ze geen vermaak aan den Toeziender kan bybrengen.

Ook moet zy iets belachlyks in zich

[p. 297]

hebben, dat den Kyker kittelt en byzonder vermaak geeft, zonder nochtans eerbaare ooren te kwetzen.

Zy moet geen gevaar van staat of leven aan de Hoofdpersoonazien toebrengen.

De Persoonen moeten zyn van geringer staat dan in het Treurspel, omdat hooge en doorluchtige Persoonazien schynen verkleend te worden, wanneer men hen anders dan in gewichtige staatszaaken invoerdt, die in een Blyspel niet te pas koomen.

Daar moet iets zyn, dat het voorneemen van de Hoofdpersoonazie belet, die dat echter moet ontworstelen en te boven koomen, of het moet van zo vreemden en kleenen belang zyn, dat het vermaakt, indien hy 'er verstrikt in blyft hangen.

Dewyl 'er dan Verwarring en Tegenstribbeling omtrent den Hoofdpersoon vereischt wordt, zo volgt ook, dat die te gevaarlyker en grooter is, hoe dat dezelve van hooger staat ingevoerd wordt, en de voeglykheid wil, dat hem die van groote Persoonen mede moet bejegenen, welken dan niet anders dan zwaar en gevaarlyk kun-

[p. 298]

nen zyn, en de maat van een Blyspel te boven gaan. Zo kan een Koning niets tot belediging van eer voorkoomen, dat hy niet met gevaar van 't leeven behoordt te wreeken.

In de Verhandeling van de Stof komt de Styl van Redeneering en Zeggen te pas.

De Styl van Zeggen moet laager zyn dan in het Treurspel, omdat de Persoonen zelf laager zyn, en derhalven hen geen verheven Treurstyl voegt.

Om dezelve rede moet de Redeneering, hoewel niet laf en flaauw, echter merkelyk min verheven zyn dan in het Treurspel.

De Sententien, die van het lichaam der rede afgescheiden zyn, koomen hier zeer wanschikkelyk, dewyl het Blyspel eenigzins een schets verstrekt van de Burgerlyke manier van spreeken, en niemand van gezond verstand op zo eene wyze redeneerdt, en noch meêr dan in het Treurspel, omdat de grootsheid van gedachten iemand zomwylen met meêr gevoeglykheid schynt toe te laaten met afgebrookene spreuken zyne zaak te verdedigen en voor te stellen, en om-

[p. 299]

dat daar in hooger en staatiger zaaken verhandeld worden; hoewel nochtans de Redeneering en Styl van Zeggen hier laager is dan in het Treurspel, is zy evenwel ingetoogener en krachtiger dan in het Kluchtig-Blyspel, dat eene andere trant van rym en spreeken heeft, en minder deftigheid dan in het Blyspel. Hoewel het evenwel de kroon spandt in deftigheid boven het Kluchtspel, dat van korter Verdeeling is, en niet behoeft uit vyf Bedryven te bestaan. Dit heeft eene belachchelyker Daad en vreemder of kluchtiger einde, en, schoon het de algemeene gevoeglykheden van de Tooneelwerken onderworpen is, is het echter aan zo naauwe bepaaling en orde als het Blyspel en Kluchtig-Blyspel niet gebonden.