Album Willem Pée

De jubilaris aangeboden bij zijn zeventigste verjaardag

[p. 25]

Hij is een mens
door Gerard Walschap

Bij elke begaafdheid, kracht, kunde of kennis is de menselijke waarde van hem die ze bezit belangrijker dan de gave zelf. Het geniale veldheerschap van Napoleon kon Europa tot een wereldmacht groter en sterker dan die van Rome maken en het bracht het tot op de rand van de afgrond door de dolle heerszucht van deze Corsikaan. Toen Rome op het toppunt van zijn macht stond en kon verpletteren en veroveren wat het maar wilde, schonk het de wereld veertig jaar vrede doordat keizer Augustus een verstandig en wijs man was.

Professor Willem Pée is geen veldheer, al heeft hij er de kop voor. Hij is een taalkundige en wordt deswege en in die kwaliteit gehuldigd in dit album. Ik meen wel zo ongeveer te weten wat taalkunde is, ben in de Koninklijke Academie voor nederlandse taal- en letterkunde zes en dertig jaar lang van al de daar zetelende letterkundigen ver uit de meest aandachtige toehoorder van de daar perorerende taalkundigen geweest, doch acht mij overigens helemaal niet bevoegd om over het werk van een taalgeleerde te oordelen. Dit heeft mij niet belet in de eenzaamheid van mijn diepe verontwaardiging over alle praetvaria een vernietigend oordeel uit te spreken over de nieuwe wegen welke, niet gevolgd door Prof. Pée, deze wetenschap inslaat, aan de hand geleid door haar gruwelijk overschatte coryfeeën, de heren professoren Chomsky en Jacobson. Ook dààrom zou ik voor een bijdrage in dit album welstaanshalve verstek moeten laten gaan.

Ik verzoek echter en stel er prijs op de mij hier ter beschikking gestelde pagina te mogen vullen omdat ik over Willem Pée met onaanvechtbare bevoegdheid iets getuigen, staven en handhaven kan dat meer waard is dan een stere taalatlassen.

Willem Pée behoort tot een gesloten vriendenkring van uiterst bescheiden en onschuldige aard en doelstelling, waarin de peters, na het voordragen van een kandidaat en het daar bij horend opsommen van zijn goede eigenschappen, vaak de vraag moeten beantwoorden: ‘Ja, goed, maar is het een mens?’

Ik ben bereid onder eed te verklaren dat Professor Willem Pée

[p. 26]

een mens is. Hij heeft er de duidelijke, scherp afgelijnde gebreken van en deze zijn zo karakteristiek dat men er hem van heel ver kan aan kennen. Zij komen gelijk het proza dat Lodewijk Van Deyssel zo liefhad, als een man op ons af.

Hij heeft er ook de typische hoedanigheden en geaccentueerde deugden van. Hij is onder andere eerlijk als goud, dapper als een leeuw, genereus als een magnaat, onafhankelijk als een vrijbuiter. Maar genoeg. Met één woord, men voelt zich bij hem veilig en rustig. Hij straalt de zekerheid uit dat hij niet liegt, geen komedie speelt, niet insinueert, geen trukken of listen gebruikt en wat er ook gebeure, welke partij ook moge winnen, onomkoopbaar zichzelf blijft. Hij hongert en dorst naar rechtvaardigheid en wat is de geschiedenis van de mensheid anders dan het verhaal van die honger en dorst. Hij haat het onrecht zo hevig dat hij dag en nacht bereid is zich het harnas aan te gespen voor de nederigste onder de voeten gelopen kruier of knecht. Hij heeft een zeer hoog besef van de menselijke waardigheid, een trots en onkreukbaar karakter.

Zijn beste werk is nog onbekend. Konden eenmaal zijn duizenden met de hand in een losse, natuurlijke, vloeiende stijl geschreven brieven, die hij over de vijf werelddelen heeft verspreid, verzameld en gepubliceerd worden, dan zou het ons verbazen, want, werkelijk, wij weten het nog niet, welk een taalkundig werker, strijder voor beschaafde omgangstaal in Vlaanderen en vooral welk een mens deze zoon van de Multatuli-kenner Julius Pée onder ons is en nog vele jaren moge blijven.