Beschrijvinge der stad Leyden (fragment)

13. Boysot beraedt hem om verder te trecken: Trect nae de Noort-Aa: Eenighe Spangiaerden ende Duytschen daer omtrent leggende, vluchten. Oneenicheydt binnen Leyden: Spijse der Burgheren: kloeckmoedicheyt der selver.

^* Des anderen daeghs wert beraetslaget, oft sy voorder trecken souden, oft noch wat vertoeven. Den Admirael Boysot was van meyninge sijnen Vyant, die in het voorwijcken was, nae te volgen, ende op dat hy sich die van Leyden van verde soude mogen vertoonen, ende oock weten waer de Vyant was, wert besloten dat hy sulckes met 20. Galeyen soude doen, ende de andere heyrcracht soude volgen.

^*Hier voor is gheseyt dat de schepen daer het grof gheschut inne was, voor deur de cracht des uytgaenden cloots ghebersten wart. Dese tot Delff met grooter vlijticheyt wederom toegemaeckt zijnde, voor eensdeels afgenomen, met loot ende huyden becleedet voor des bossecruyts cracht, zijn den derden dach des Princen Leger nagevolcht.

^*Den Admirael die sich op de reyse begeven hadde, een mijle voor by Benthuysen zijnde, wert uyt vermoeden geseyt, dat omtrent de weteringhe die na de Noort-a loopt de Vyandt in seeckere huysen mocht beschanst leggen, doch als hy sulcx hadde laten vernemen, bevont anders, vervorderde daer om sijnen wegh na de Noort-a een Musquet-scheut van daer.

^*Hier wert hy gewaer dat omtrent twee oft drie hondert Duytsche Knechten wel gewapent uyt twee huysen (waer van sy het eene in brant staken) met seer groote snelheydt de vlucht namen nae de ander zijde van het Noort-aesche cleyne Meyrken, daer de Spangiaerts beschansset lagen. Den Admirael roeydese dapper nae, ende leyde sich int slachordene in dit voorsz. Meyrken, een scheut weeghs van sijnen Vyanden. Wt dese Noort-asche huysen wert dapper met Musquetten gheschoten, doch des Princen volck antwoorden met heur groot geschut hier soo op, dat de Spangiaerts niet en wisten waer sy hun bergen souden.

^*Na dat de voorschreven Duytschen hun achter twee Hoybergen voor het geschut verborgen hadden, zijn sy voorts innewaerts naer Soeterwoude gheweken: Dese schermutselinge duyrde vanden Middach tot den avont.

* Nieuwen aenslach van Boysot.

* Het grof geschut comt weder van Delft.

* De Admirael Boyson treckt nae de Noort-a.

* Duytschen wijcken van voor de Noort-a.

* Duytschen bergen hun achter Hoybergen.

[p. 515]

Den admirael die maeckte hun omtrent den middernacht een allarm, door een weynich Haqueschutten, daer de Spangiaerden vier of vijfmael op schoten, om te bethoonen dat sy noch in heur Schanssen waren: doch alsoo sy sorchden overweldicht te worden, weken in grooter stilheyt nae Zoeterwoude, soo dat de Admirael sulcx niet ghewaer en wert voor des anderen daeghs.

^*Het was wel een groote verhinderinge van des Princen volck, dat de Spangiaerden het water twelck na Soeterwoude voorts liep, ghestopt hadden: Dan dat sy hun niet beschanst en hadden aen den mont vant Meyrken, daer in dwaelden sy seer want soo sy dit ghedaen hadden, soude den Admirael dese voor by tocht soo swaer gevallen hebben, als de voorghenoemde Zoetermeyrsche brugge, dan die Almachtige Godt die voor een gebruyck heeft, als hy sijn eere wil verbreyden, den menschen heure wijsheydt te benemen, heeftse in dit stuck verblindt.

^*Als nu de reste van het Leger met het voorsz. grof geschut gecomen was, heeft sich de Admirael met sijn gantsche menichte der schepen op een breede Weteringe nae Zwieten sterckende ghelegt, ende schoot daer met sijn grof gheschut, op dat hem die van Leyden sien ende hooren, ende heuren moet vermeerderen soude: Want men hadde in 7. dagen van hun geen tijdinge ghehadt.

^*Die van Leyden bewesen heur wel gemoetheyt, weder antwoordende met grof geschut hoe wel heur spijse anders op desen tijt niet en was dan Koeyen ende meest Paerdenvleesch. De Paerden waren omtrent 90 ende men beghost daer van omme te deylen (ghelijck te vooren) elck mensch een half pont des daghes.

De voorschreven Spaensche ende andere Soldaten om de Stad leggende, quamen dagelicx voor de Stad, met dreyginge, met spotwoorden, leugenen, ende oock schoone beloften. Sommighe van den Bevelhebberen spraken oock daer nae tot Leyderdorp, tegen eenen Jongelinck die uyter Stad gesonden was: Het is uwen Prince soo mogelick de Stad te onsetten, als het u mogelick is met de hant de sterren te reyken ende te grijpen.^*

^*De voorsz. dreygende woorden, ende schoone beloften en waren nochtans in als soo crachteloos niet, oft sy en vonden noch in sommighe wanckelbare ende qualick gegronde herten plaetse, door de welcke aengesien hun den honger mede hert aendreef, wel eenigen twedracht, gelijck vooren een weynich aengeroert is, inder Stad soude geresen hebben, ten ware dat de Heere door de wijse Comissarisen Joncker Iacop vander Does ende Joncker Iohan Heere van Noortwijck ende de Magistraet daer inne wonderlick versien hadde: Want omtrent dese tijt als dit gheschiede, waren 15 van de Borghers (die meer aenhancks hadden, namelick noch 300. ghelijck sy seyden) op het Stadhuys gegaen, ende begeerden spijse ofte middelen.^*Daer oock een uyt de Magistraet protesteerde, dat hy geen oorsake en begheerde te zijn vander menschen doot die van honger vergingen: welcke woorden verder ghesien souden heb-

* Spangiaerden wijcken uyt de Noorta inwaerts na Zoeterwoude.

* Des Princen geheelen Leger inden Noorta.

* De spijse van Leyden niet dan paerden ende koeyen vleesch.

* Spaensche trots ende hoochmoet.

* Tweedracht binnen Leyden.

* NOTA.

[p. 516]

ben, waert saecke dat de voorsz. Comissarien, de reste vander Overscheyt, met der Stads Capiteynen ende andere treffelicke Burgeren niet stantvastiger ende kloeckmoediger waren gheweest.

Dese in plaetse dat sommige de Gemeente sochten inne te beelden Baldei groote genade, ende seer schone Pardoen, mitsgaders de schriftelicke beloften die ghy hier vooren in verscheyden Brieven gesien hebt: Hebben aen d'ander zijde den flauhertigen ende slechten Burgeren alle exempelen ter contrarie voorghehouden: ^*Want dit voorschreven Pardoen wert van sommige soo sterck ghedreven, dat sy hun niet en schaemden te seggen, ende heur vroome Mede-burgers uyt quader genegentheyt te over liegen, dat alle de gene die op het Pardoen niet en betrouden te vele gestolen hadden, waer door sy vreesden. Sy riepen vrijmoedelick dat heur tongen uyt den Lombaert gelost waren, oorsake om dat de Commissaris Bronckhost (gelijck geseyt is) inden Heere gerust was.

Boven dese spijtighe woorden en waren de verborgene aenslaghen niet cleyn, die sommighe dickmael hielen: doch de Heere gaf de genade dat onder hun een Godvruchtighe Vrouwe was, die de Euangelische altijt waerschoude, waer door sy hun altijt (eer heur heymelicke Vyanden yet costen volbrenghen) in Wapen begaven, hun ghelatende als of sulcx om een ander saecke geweest hadde: waer door den gheveynsden sulcx siende, heur aenslaghen niet en dorfden int werck stellen, dan inwendich verslaghen ende beschaemt waren.

* Redenen waer deur de trouwe Burgers gecourageert werden.