Beschrijvinge der stad Leyden (fragment)

12. Boysot bestormt de Zoetermeyrsche Brugghe, ende lijdt eenighe schade door seecker gheschut dat berste: neemt met groote moeyten den Segwaertschen-wech ende eenighe Schanssen inne. Beschrijvinghe vande Arcke van Delff.

^*Syne Vorstelicke Genade dit binnen de Stad van Delff vernemende, heeft corteling daer nae met den Commissaris generael over de Artelrije ende munitie van Oorloghen vier halve Cortouwen ghesonden, in Coorn schuyten ghestelt, mitsgaders den Ysbreker van Delft. Dese Coorn-schuyten waren met dicke plancken voor ghemaeckt, daer natte netten tusschen ghestampt waren, op dat de Constabels vry mochten staen. De selve op den 17. in het Legher gecomen zijnde, heeft den Admirael terstont alle sijn Galeyen door verscheyden Canalen naer de voorsz. Brugghe ende Voorwegh doen trecken. De Admirael voechde sich met de sijne in het Canael twelck nae de Brugge liep, soo seer nae by, datmen hem met een roer hinderlick mocht wesen: ^*Aen sijn slinckerhandt, in een ander Canael waren twee vande voorschreven halve Cortouwen: ende aen de rechter handt de Admirael van Ziericzee met de ander stucken: ende een deel van de galeyen waren in een ander Canael gheroeyt , seer nae by de Vyandt, die 4. ofte 5. Bootsghesellen doot schoten ende sommighe quetsten. Dese schoten vanden morghen tot den middagh op de voorsz. Brugghe ende huysen daer beneven staende: doch als een van de Cooren-schuyten vooren door de cracht des uytgaenden cloots berstede, ende de ander niet beter gevaren en souden hebben, ende dat men oock sach dat de Vyandt, niet tegenstaende sijn groot verlies van volcke, niet wijcken en wouden, liet den Admirael den aftocht blasen. ^*Dit aftrecken en gheschiede niet sonder schade van des Princen volck, ende dat vande ghene die by den Admirael van Ziericzee waren. De Capiteynen Catteville, Durant, Guilleresse, Francoysche Edel-luyden, hadden hun met sommighe Soldaten te wijdt onder den Vyandt begheven, ende waeren met schuytkens achter een deel turfhoopen ghecomen niet wijdt van haerder Vy-

* Grof gheschut in Coren schuyten.

* Zoetermeyrsche Brugge beschoten.

* Corenschuyten bersten door cracht der geschuts.

[p. 512]

anden schanssen ende huysen, die sy verhoopten in brandt te steken. ^*Als nu de Admirael stilswijghende afftooch, niet wetende van het soo verde inne treden der voorsz. Edelluyden, is de Vyandt sulcx siende met 300. schutten daer soo gheweldich op ghevallen dat Catteville, Guilleresse, ende seven Soldaten door een omslaende schuyte verdroncken: Durant ende sommige andere berchden haer lijff met swemmen.

Doch was de schade soo nae der tijt bevonden wert, veel grooter aen der Spangiaerden zijde, door het voorsz. grof gheschut: want sy werden met schuyten nae Utrecht ende Haerlem, doot ende ghewont ghebrocht.

Die van Leyden hebben opten 27. September des morghens omtrent vier uyren dit schieten geduyrende tot omtrent den Middach toe ghenoechsaem ghehoort, ende daer naer een dicken roock die hen allenskens in een groote vlamme verhieff van het vliedt-gat ghesien, ende corts daer naer, heeftmen op den wech (loopende van Zoeterwoude naer het Wedde) veel Paerde-volck sien afkomen, wijckende naer Voorschoten, alsoo datmen presumeerde dat de Vyanden eenighe Schanssen verlaten hadden.

Ten selven daghe is aen de Reynsburger-Poorte een Trompetter ghekomen, vereysschende antwoorde opten Brief die de Grave van Lannoy aende Stadt geschreven, ende hy over eenige dagen ghebracht hadde. Daer die vanden Gerechte op deden antwoorden, dat sy aenden Velt-Oversten Baldeus, vrye pas versocht hadden, om hare Boden op Utrecht te moghen senden met hare antwoorde, maer dat hy haer sulcx niet en heeft willen toelaten ofte vergunnen: ende daeromme achter gebleven was.

Hoewel des Princen volck heuren Vyant wel eenige af-breucke deden door het grof gheschut, ende vromen Soldaten onder de Colonels den Baron van Noeles, ende de Heere de la Garde leggende, soo stont nochtans de saecke aen haer sijde wel ongesien: Want het water door den seer grooten boesem van soo menich duysent Morghen Lants, en wies so seer niet als sy wel wenschten, de windt en wilde hun ooc niet wel dienen: oock bruyckten heur Vyanden veel listen om het water besijden af te leyen: De voorsz. Brugge was te sterck beschanst: De Coorn-schuyten met het grof Gheschut moesten anders versien zijn: Aldus scheen by nae alle cost ende moeyte verlooren, ende alle raedt ten eynde.

^*Hier inne versach de Heere door twee middelen, ten eersten door den Noord-Westen wint die den 18. 19. ende 20. Septembris sterck woey, ende het water seer dede wassen: Ten tweeden begaefde hy den Raets-Heere van zijn Excellentie M. Pieter Wasteel, die inde saecke seer vyerich ende sorchvuldich was, met wijsheydt, ende hadde sich by twee Huysluyden van Soetermeyr beraet slaghet, die hem te kennen gaven datmen juyst door de Brugge niet en moeste varen, dan men soude tusschen Soetermeyr ende Benthuysen wel door mogen, ende dat over den

* Cattevile, Guileresse verdrincken.

* Noort-westen storm des Princen volck goet.

[p. 513]

Segwaertschen wech, De Raetsheer Wasteel gaf dit zijn Excellentie te kennen, ende keerde weder int Leger, ende met den Admiralen Noeles, La Garde, sommige vanden Staten ende Admiraliteyt ende voorsz. Lantluyden hun beraden hebbende, besloten als vooren.^*

Aldus is dien nacht de Admirael Boysot, vergheselschapt met den voorsz. Wasteel, La Garde, 8. Galleyen, ende omtrent 70. Soldaten na den Segwaertschen wech getogen, daer sy op quamen sonder dat de Vyant sulcks eens gewaer wert: Want de Vice-Admirael bleef evenwel met het Leger voor de voorsz. Zoetermeyrsche brugge ende Voorwech. Daer nu op zijnde, badt La Garde den Heer van Citadelle, een Italiaens Edelman, Lieutenant vanden Baron van Noeles, dat hy sich met Vaugirault, ende de helft vanden Soldaten woude beschanssen aen de zijde van Benthuysen. Ende de Heere Bouchart met Capiteyn Ladriere, ende de ander helft vanden Soldaten aen de zijde van Soetermeyr. Dit werdt ghedaen, met sulcken meyninghe nochtans, soo verde des Vyants gewelt aengecomen hadde, dat sy heuren wijck op de Schepen souden ghenomen hebben, twelck noodeloos was: ^*Want de Vyant hoorende dat hy aldus verschalckt was, en hadde gheen lust hun te besoecken, dan ter contrarien, de Duytschen tot Benthuysen leggende, namen dien nacht de vlucht, ende die van Soetermeyr verlieten des anderen daeghs oock heur Schanssen, ende weken innewaerts na Leyden, te weten na de Noort-aasche huysen, Soeterwoude, Kerckwegh ende Weypoort, daer sy heur grof gheschut mede sleypten, ende hun in veel huysen beschansten.

^*Dit voorsz. beschanssen vanden Segwaertschen-wegh en gheschiede niet sonder cleyne moeyte van des Princen volck, die tot den knien toe dien nacht int water stonden, ende woey (gelijck geseyt is) seer sterck uyt den Noort-Westen.

De Admirael Boysot sondt La Guarde des anderen daechs om het Leger, de welcke door Godes behoedinge sonder eenen mensche te verliesen by hem quam.

^*De voorschreven Duytschen in Benthuysen leggende, en waren daer noch nauwelick uyt, oft Capiteyn Ladriere en was met 50. Soldaten in heur Schansse.

^*Na dat des Princen volck nu over den Segwaertschen wech zijnde, de huysen nae Soetermeyr streckende in brant gesteken hadden, is Capiteyn Cret, een Orangeoys, in Zoetermeyr met drie Vaendelen Knechten gekomen, mitsgaders de Arcke van Delft.

^*Dese Arcke was een Schip wonderlicken toeghemaeckt, seer wel versien met geschut, ende hadde het Leger recht te vooren door de ondiepte veel moeyten gemaeckt, soo dat het eens genoech verwesen was te branden, dan van 15. oft 20. stucken geschuts ontlast zijnde, werden middelen gevonden dat het tot de voorsz. plaetse gebracht wert, om de passagie met stil leggen te vrijen. Dese voorsz. Arcke was een gebou van twee Schepen by den anderen, ten werdt noch door Boomen,

* Sweten, Bronckhorst, Camerlijn, Nispen.

* Duytschen tot Benthuysen vluchten.

* Moeyten aen den Segwaertschenwech.

* Ladriere neemt de schansse tot Benthuysen in.

* Cret Orangeoys comt in Soetermeyr.

* Delfsche Arcke hoe die gebout was.

[p. 514]

noch oock riemen ofte seylen ghevoert noch geroeyt, dan door raderen die daer binnen in stonden: Het was rontsomme gesloten, ende op zulcker wijse bewaert, datmen met geen Musquet daer door en mocht schieten: Daer mochen vijftich Mans weyre uyt doen, ende twaelf draeyden de raderen.