Beschrijvinge der stad Leyden (fragment)

9. Ordonnantie op't slachten ende uytdeelen vande Paerden, Koeyen, ende Mouten koecken: die van Leyden schrijven aenden Prince van Oraignen, ende de Staten van Hollandt: antwoorde vande selve aen de Stadt.

De Regeerders der Stadt Leyden maeckten vele goede ordonnantien op de victualie ende andere saecken, ende deden den 2. Augusti heur Paerden uyt de weyden halen ende op stal setten soo dat de Melck-Koeyen het gras te langer soude strecken: begonsten oock op dees tijt heur guste Koeyen te slaen.

Ten selven daghe werde binnen Leyden af-ghelesen dat de koperen halve stuyvers, die in het eerste Belegh geslagen waren, nu wederom-

[p. 484]

me gangbaer wesen souden, ende een Duyt doen.

Den 4. Augusti zijn aende Stad Brieven van Pardoen ende genade ghekomen vander Waddinge, gebracht zijnde by een Trommelslagher by Baldeus (soo men seyde) geteyckent wesende:^* inhoudende soo men de Stadt overleveren wilde, dat niemandt gheweldt oft overlast en soude gheschieden, ende alle saecken souden vergheven blijven, ende vergheten zijn: ende dat men tusschen dien dagh ende den Vrijdagh daer aen volghende (wesende den 6 Augusti,) wederomme antwoorden soude. Waer op de Magistraet voor antwoorde gaf, dat sy hun daer op beraden souden. Des anderen daeghs zijnder diergelijcke Brieven van Leyderdorp door een Vrouwe inde Stad ghebracht.

Naerdien datter opte Wachten inde Poorten ende elders teghens de Brengers van dusdanighe ende andere Brieven schandelick ghesproken, ghelastert ende datse smadelicken naegheropen wierden, soo hebben die vanden Gerechte sulcx openbaerlicken by Klock-gheslach verboden op groote penen dat niemant opte wacht zijnde, eenighe Brieven ontfangen souden sonder voorgaende wete ende consent vanden Commissaris Brouckhorst.

Overmits dat het Coorn ende de Victualie binnen der Stede seer gemindert was, ende dat de ghemene luyden geen broodt meer en hadden noch konden bekomen, ende den hongher groot was, soo hebben die vanden Gerechte opten 5. Augusti geordonneert, ende bestedet seeckere koecken te backen van ghemalen Mout, elcke mouten-koeck omtrent een pondt swaer weghende, ende werden vercocht het stuck voor een blanck.^* Maer alsoo de selve voor de eerste reyse niet vast genoech geknedet ende hart genoech ghebacken waren, soo waren de Gemeente mette mouten-koecken niet wel te vreden, ende begosten seer daer teghen te murmureren, twelck die vanden Gherechte vernemende, hebben om voordere moeyten ende oproer te verhoeden, ende 'tghemene volck die in groote benautheyt ende gebreck waren, soo veele haer mogelicken was te helpen ende te moet te comen, opten 7. Augusti afgelesen, dat een yegelicken die moutkoecken begeerden ofte van noode hadden, datmen haer so veel mouten meel uytreycken souden als sy tot koecken van doen hadde, ende dat sy de selve koecken dan mochten backen naer haer eygen sinlicheydt ende begeeren, twelc veel vande Ghemeynte wel beviel, ende veel gehaelt werde.

Ten selven tijde is oock afgelesen, datmen inde Herbergen geen ghelagen setten en mocht, noch drincken, dan alleenlick datmen t'bier soude moghen haelen mette kannen.

^*Alsoo den honger-noot dagelicx hoe langher hoe grooter werde, ende dat het broodt ende de mouten-koecken seer naer ten eynde gekomen waren, ende datmen seer weynich van het ontsetten ende victalieren deser Stede verhoorde, soo isser onder de Gemeente groote murmuratie gekomen, ende te meer om dat de Boden, van des Stads wegen aen sijn Excellentie ghesonden wesende, meer als 14. daghen uyt geweest had-

* Brieven van Pardoen aen Leyden gesonden.

* Mout-koecken gebacken ende uyt gedeelt.

* Murmuratie binnen Leyden.

[p. 485]

den ende noch uyt waren, sonder yet van haer te vernemen. omme dan de voornoemde Gemeente soo veel als doenlick was te bevredigen, soo hebben die vanden Gherechte opten 8. Augusti inder nacht door eenige heymelicke ende verborgen wegen uyt ghesonden eenige andere Boden aen sijn Excellentie, hemluyden belastende, wanneer sy tot Delft behouden overghekomen waren, dat die van Delft tot een teycken van haer overcomste eenige schoten met grof gheschut schieten souden: het welcke des anderen daeghs inder nacht alsoo gheschiede.

Opten 12. Augusti, wesende s'Donderdaegs, zijn binnen der Stad Leyden twee Boden inne ghekomen met Brieven van sijn Princelicke Excellentie, inne houdende:

Dat hy verhoopte door de ghenade Gods inden tijt van acht dagen de Stadt te ontsetten, ende de Borgheren van hare benautheden te verlossen, Ende dat door middel van seeckere Dijcken diemen doorsteken soude, te weten den Maes-dijck ende den Ysel-dijck, waermede datmen alrede besich was om door te steecken. Hy bedanckte de Borgheren van hare goede getrouwicheydt ende vlijdt, datse de Stadt tot daer toe ghehouwen ende bewaert hadden.

Welck schrijven de Ghemeente seer verblijde ende cloeckmoedich maeckte, hopende dat sy nu seer haest van haer ellende souden verlost werden.

^*Den 16. Augusti werde binnen der Stede met alle de klocken alarm gheklept, vermits datmen door een Boer, de welcke opte Morsch ghevangen ende binnen ghebracht worde, verstaen hadde dat de Schanssen ontrent der Stede, bysonder opte Poelbrugghe met weynich Soldaten beset waren, de Soldaten, Vrybuyters ende de Borghers zijn ghelijcker handt de Stad uytghevallen, meenende de voorsz. Schansse vande Poelbrugge af te loopen, ende de Soldaten die daer inne lagen te veriagen, ofte te slaen. Het welck nochtans anders gheluckte, want de Soldaten die daer inne laghen weerden haer Mannelicken, ende schoten dapperlicken op haer, alsoo datse wederomme naer de Stadt moesten wijcken ende vertrecken, in desen aenloop werde een vande Borgheren doot gheschoten, die sy met haer inde Stad brachten.

Ten selven tijde haelden de Borghers de erweten ende bonen die op den velde stonden, inde Stadt: mitsgaders 't Coorn ende andere Ougst: de Vyandt uyt haer schansse dit alles aensiende, ende stil sittende, het welck seer te verwonderen was.

Den 18. Augusti, zijn eenige Brieven uyt de Schansse vande Waddinge geschreven, aengaende een Borgers soon die sy gevangen hadden Ian Backer genaemt, om hem te rantsoeneren, sijn rantsoen gemaeckt wesende, so hebben die vanden Gerechte voor hem opten 19. een Stads Paspoort verleent om inde Stadt te moghen comen, sijn Oom Frans Henricxsz. Backer Capiteyn vander Stad wesende ontfangt de Pas-

* Alarm binnen Leyden.

[p. 486]

poorte ende reyst naer de Schansse vander Wadding, om hem te halen, ende het rantsoen te betalen: een seker ghetal van Borgeren volgen hem naer tot op de Sluys van Bos-huysen. om te sien hoe het hem inde Schansse vergaen soude, ende sijne wedercomste te verwachten.^* Daer staende hebben sy gesien dat hy vande Soldaten op de Waddinge aengehaelt werde, ende hem by sijne armen houdene inde Schansse gebracht hebben. Daer naer soo hebben sy uyt de Schansse met een Gotelingh naer de Borgers die opte Sluyse haren Capiteyn verwachten geschoten tot twee malen toe, cort opten anderen, soo dat de Borgers om haer te salveren plat opter aerden neder vielen, ende lieten de clooten over haer hooft langs den Dijck passeren: terstont daer aen zijnder 20. oft 25. Soldaten harquebusters opte Borgheren comen lopen, seer sterck op haer aendringende ende schietende, waeromme die Borgeren ghenootsaeckt waren met hare Koeyen naer de Stadt te wijcken, om haer te salveren. Ende overmidts dat de wedercomste vanden voornoemden Frans Backer seer langhe aenliep, soo begonden de Borghers te vreesen ende te murmureren, dat sy hem mochten gevangen houden, overmits hy een Capiteyn vander Stadt was, dan de presumptie was ydel ende te vergeefs, want hy is naer den middach de Hogewoertsche-poorte wederomme ingekomen, seggende: dat hy te Leyderdorp in het Leger by den Oversten Baldeus geweest was, die hem eenige saken gevraecht hebbende, met eenen grooten dronck wijns beschoncken hadde, ende soo wederomme naer de Stad liet gaen.

Die van Leyden in desen voorverhaelden staet zijnde, hebben op den 21. Augusti aen sijn Vorst. Gen. gheschreven, ghelijck hier inder somme nae volghet.

^*In wat staet haer saecken stonden was sijn V. Gen. deur haer voorgaende Brieven genoechsaem bekent. De Mout-koucken en souden ten hoochsten maer vier dagen mogen dueren, waer door bleeck dat sy heur rekeninge vanden drie maenden wel gemaect hadden, te weten, de eerste twee maenden met broot, ende de derde maent met armoede: Den meestendeel heurder Gemeynten dronck water, om dat het mout verbacken wert: Hun vervremde dat sy noyt eenighe Brieven van den Staten heure Bontgenoten ontfangen en hadden, ende scheen dat sy genoechsaem vergeten waren, sulck schrijven soude nochtans het swacke gemoet heurluyder Burgeren seer oprechten: baden in het sluyten heures Briefs om lijtsaemheyt ende gedult voor hun, ende wijsheyt, mitsgaders cloeckmoedicheydt voor sijn Vorstelicke Genade om heur te ontsetten.

Al eer nu den voorsz. Brief afgevaeridghet werde, ontfingen die van

* Frans Backer Capiteyn gaet inde Schansse vander Waddinghe om een gevangen te lossen.

* Leyden schrijft aenden Prince.

[p. 487]

Leyden Brieven van sijn Excellentie, in de welcke hy hun alle het voorsz. te kennen gaf, ende aen wat Ka-dijcken het water alreede staende was ^*: Waer door sy seer vervreuchdet zijnde, nae dancksegginghe zijn Vorstelicke Genade aengaven, wat daer inne sy achteden geraden eerst door te steken, ende sonden beyde heur Brieven den 22. Augusti.

Den 21. inder nacht, soo is binnen der Stadt Leyden gecomen een Bode, die van Stadts wegen uytgesonden geweest was, met verscheyden Brieven aende Heeren ende Borgeren, ende hy bracht mondelinge tijdinge, dat de Dijcken (hier voor van vermaent) alreede doorgesteecken waren, ende dat het water stont tot aende Lantscheydinge, (twelck een Dijck is daer mede Delf-landt van Rhijnlant gescheyden wert) dat sonder twijfel mette hulpe des Alderhoochsten de Stadt seer haest ontset soude werden: door welcke tijdinge de Burgeren grootelicx getroost ende gesterckt wierden.

^*Des Saterdachs inder nacht, wesende den 22. so zijn noch drie Boden binnen gecomen, met verscheyden Brieven ende tijdingen, accorderende mette voorgaende: seggende, dat het Water seer sterck nae de Stadt toe quam, ende tegen de Landtscheydinge wel elf palmen hooch stont: ende datter groote gereetschap gemaeckt werde van Scheepen, Schuyten, ende Schouwen om de Stadt te ontsetten ende te victalieren: dat tot Sevenhuysen gesonden waren acht Vaendelen Soldaten, omme de wegen ende passagien te besetten, op dat de victualie sonder perijckel mocht over gevoert werden: dat de Steden van Dordrecht, Rotterdam, Delff, Goude, ende verscheyden andere, alle naersticheydt ghebruyckten om de voornoemde Schepen te versien met Bootsvolck, ende andere nootsakelickheden, omme also met de hulpe Godes het ontsetten vander stadt Leyden, soo vele in haer vermoghen was, te helpen vorderen.

^*Dit doorsteecken der Dijcken docht niet alleenlick sommige vreemt, dan wert oock van hun bespottet. Dit geschiede niet alleenlick van des Princen vyanden, die op verscheyden wijse voor de Stadt muyren toevende daer mede spotteden: dan oock sommighe wel vande treffelickste die sulcx bewilliget hadden, doch voor heuren oogen onmogelic scheen, ende oock van sommige vander Stadt Leyden, wiens meyninge was dat het water tegen de voorsz. Dammen stuyten, oft ten minsten met gewelt geschut soude worden.

Sommighe die hun tot deser tijdt gheveynst hadden, spraecken schimpende: Gaet nu op den Toren, ghy Geuskens, ende liet het Maeswater te ghemoet: ende andere spijtighe woorden niet weerdich om schrijven: so dat veel swacke niet alleenlick een weynich cleynmoedich werden: dan begost oock alleynskens aldaer tusschen de Magistraten ende Onderdaenen tweedracht te wassen.

De Regeerders vander Stadt soeckende dit te voorcomen, ende op dat oock heure Burgheren herten versterckt mochten werden, ende voornamelick dat heur ontset met den uytersten vlijt gevordert mochte

* Brieven van zijn Excellentie aen die van Leyden.

* Tijdinghe dat het water aende Landtscheydung elf palmen hooch stont

* Des Princen voornemen bespot.

[p. 488]

werden: ^*hebben opten 27. Augusti drie van heure Burgeren, te weten, Ian Claesz. Roos, Frans Cornelisz. Backer, ende Cornelis Evertsz, uytgesonden met twee Brieven, den eenen aen zijn Vorstelicke Genade, ende den anderen aen den Staten van Hollandt heure Bont-genoten. Dese Borgeren hadden aen die vanden Gherechte belooft dat sy luyden tot Delf behouden ghecomen wesende, de Stadt door seeckere schoten met grof geschut sulcx souden verwittigen, het welck des Saterdaeghs inden morgenstont tusschen 6. ende 7. uyren gheschiet is. Het inhout van beyde de Brieven roerde meest den Staten.

Den welcken sy genoech (hoewel onrecht) vermaenden in haere suymachticheydt, dat sy noyt in den tijdt der Belegheringhen aen hun geschreven en hadden, ende hun soo stille hielden rechts of sy met den anderen niet verbonden en hadden geweest, ende meer anders dat hun roerde: Sy gaven te kennen dat sy de drie maenden hun van sijne Vorstelicke Genade gheset, nu in groote ellende ende miserie overgebracht hadden, ende en vernaemen noch niet veel anders dan een ydel hope. Waer door sy protesteerden voor Godt Almachtich ende de gantsche Werelt, heur behoorlicke plicht voldaen te hebben, soo dat de schult by hun niet en was, maer aen de Staten zijde, die ter gelegener tijt mochten sien hoe sijt conden verantwoorden: Begeerden daerom, soo daer gheen middelen voor handen en waren, of so sy de aengevanghen middelen niet en vertrouden, datmen hun sulcx soude over schrijven, ende hun van heuren eedt ende verbont verdragen.

^*Opten 27. Augusti, soo is binnen Leyden overmits den grooten hongers-noot, die dagelicx seer toenam, groote murmuratie ende misnoeghen gheweest onder de Vrybuyters, die de Stadt op hare kosten aenghenomen hadden ende onderhielden: sy wilden niet langer inde Stadt blijven ende aldaer van honger ende kommer vergaen, maer uyt trecken ende haer avontuyr verwachten, liever haer selven teghen den Vyant doot vechten, dan alsoo door honger haer leven eynden, want sy waren soo swack ende ellendich vanden geduyrighen honger geworden, dat sy haere wachten niet langer houden mochten, nochte waernemen. Ende zijn ghelijcker hant voor den Magistraet opt Stadt-huys ghegaen, haren dienst verlaten ende 't Vaendel, dat sy van Stadts-weghen hadden wederomme overgelevert: Daer by segghende, Indien die vanden Gerechte haer van spijs ende dranck wilden versorgen, dat sy te vreden ende gewillich waeren haeren dienst te continueren: twelc sy haer niet toeseggen en konden: Waeromme sy Paspoort versochten ende naer haer begeeren gecregen hebben, ende zijn daer mede uyt de Stad ge-

* Die van Leyden schrijven aen de Hollantsche Staten, ende aen sijn Excelentie.

* De Vrijbuyters binnen Leyden seggen haer dienst op door hongers-noot.

[p. 489]

trocken. Waerinne de Magistraet ende de Borgeren niet wel te vreden en waren.

^*Den 28. Augusti, is binnen Leyden afgelesen, datmen de gantsche Stadt soude omme gaen, van huys tot huys, ende beschrijven alle de eetwaeren die elc in sijn huys ende by hem hadde, so Koeyen, Paerden, Ossen, Schapen, Lammeren, Hoenderen, ende voorts alle dinghen die eetbaer waeren: ende wert verboden, dat niemant eenighe eet-waeren en soude moghen opcoopen, voor ende al eer hy alles opgegeten hadde dat hy binnen sijn huys hadde: Indien yemant meer spijs by hem hadde als hy ende sijn huysgesinde tot veerthien dagen toe van nooden hadden (twelck elck gehouden was met eede te verclaren) die wert haer afgehaelt ende betaelt, ende aen andere ghebreck hebbende verstreckt ende uytghedeelt, gelijck hier naer breeder geseyt sal werden.

Den 29. Augusti, wesende op een Maenendagh zijn de voornoemde drie Borgeren die met Brieven aen sijn Excellentie tot Delff gesonden waren, inden morgen-stont wederomme behouwen binnen Leyden gekomen: ende hebben die vanden Gerechte aengeseyt, dat syluyden sijn Excellentie (de welcke niet wel te passe was, ende daeromme op des Stads schrijven niet en antwoorde) selfs mondelinghe gesproken, den staet ende gheleghentheyt vande Stadt ende Burgheren ghenoechsaem te kennen ghegheven hadden. De Prince van Oraingnen hadde haer aengeseyt, dat sonder eenighe twijfel (met Gods hulpe) de Stad seer haest ontset soude werden, ende dat hy van sijnen 'tweghen geen vlijdt noch naersticheyt en spaerde, om tselve ontset te vorderen.

^*Den Staten van Holland hebben het schrijven der Stadt Leyden beantwoort opten 29. Augusti, wesende vanden volgenden inhoudt:

Sy waren seer verwondert van het ghevoelen dat die van Leyden van hun hadden: want God ende alle de werelt was ghetuyghe van de sorghvuldicheyt die sy voor hun droeghen, al en costen sy dat voor alle man niet laeten blijcken om reden: De schaede daer sy soo menich duysent menschen door het water in brochten, gaf sulcx ghenoech te kennen: Hadden daer om een teecken van onghehoorde ghetrouwicheyt ghetoont, daer tot den eynde der werelt toe afghesproken sal worden: Ende soo sy willen volherden, ghelijck sy tot noch toe hebben ghedaen, sy moghen wel versekert zijn dat sy tgheheele Landt, heur selven, ende al datter in is liever zullen laeten bederven dan heur verlaeten: Want sy costen wel verstaen, Leyden verlost zijnde, was Hollandt voor die tijt verlost. Dat sy niet en hadden geschreven, was om dat sy heur gherust hadden op sijnder Vorst. Gen. Brieven. De Bode soude hun mondelinghe de apparaten vertellen, die hy ghesien hadde.

* Generale opschrijvinge ende ondersoeck van de Beesten van Leyden.

* Brief vanden Staten aen die van Leyden.

[p. 490]

Desen brief was onderteeckent,

Otto van Egmont. A. Duvenvoorde. Geraert van Nispen. Duyst. Willem Iansz. Hemskerck. Willem van Loo. Cornelis Woutersz. Cornelis Vinck Aertsz. Adriaen Allartsz. van Hekenduynen.

^*De Brenghers van desen Brief hadden de Borghers van Delft belooft haer behouden overcomste binnen Leyden te verwittigen, met vyeren ende met schieten: omme dese beloften te volbrenghen, soo hebben die vander Stadt des Maendaegs tsavonts, omtrent neghen uyren, vande Hoochwoertsche-poorte mette twee grootste stucken gheschuts geschoten in het Leger te Leyderdorp: ende hebben op de Hoochlandtsche Kercktoren met Lanteernen gheviert. De Burgh-meester Pieter Adriaensz. vander Werf, z.g. heeft de Stadts Speel-luyden by hem ghenomen, ende op alle vier de hoecken vande Stad met schalmeyen doen speelen, daer inne de Vyanden seer verwondert gheweest zijn: ende zijn met een grooten hoop naer de Stad gecomen ende int duyster opte muyren gheschoten.

^*Die van Leyden desen Brief ontfanghen hebbende, ende heurder Burgeren herten daer mede ghesterckt, bewijsende dat sy totten uytersten verhoopten te volherden, dien volgende hebben sy haer op den laetsten Augusti heur voorghenomen ordonnantie op het opschrijven vande Beesten (daer hier voor af gheseyt is) by de gheheele Vroetschap oft veertich Raden bewillighet, den 31. Augusti te werck ghestelt, ende hebben alle Koeyen, Ossen, Hockelinghen oft Enters, Calveren, Schapen, ende Verckens doen opschrijven, ende alle straten ende huysen werden opgheteeckent, waermen de selfde vinden souden, stelden tot Commissarisen Cornelis Claesz. van Aken, ende Ian Lucasz. van Wassenaer, die soo wel hier over als over de reste van Vleesch, Speck, ende anders, nae redene, billicheydt, ende ghelijckheyt souden toesicht hebben, op dat niemandt (so langhe men het koste verhoeden) van hongher en verginghe: Soo yemandt yet van beesten of spijse verstack, ende bevonden werdt, was tselve verbeurt, ende werden over sulcx ghestraft. Alle Beesten werden op prijs ghestelt, ende die vanden Gerechte gaven den eyghenaers naer de waerde van dien obligatien. Ende wert voorts van vier dagen tot vier dagen telcken geloot om so veel beesten te slaen als sy voor de vier dagen van noode hadden, te weten, elck hooft een half pont vleesch des daghes.

Naerdien dat my door Thijs Mathijssz. van Buytenvest, ter handen gestelt is, de Originele publicatie vande Heeren vanden Gerechte, gedaen op het taxeren van alle de Beesten, mitsgaders de Persoonen, by wie zulcx gedaen zoude werden: soo hebbe ick tot ghedachtenisse van

* Inde Stad wert met schalmeyen gespeelt.

* Ordonnantie op het op schrijven van alle Beesten.

[p. 491]

dien, goet gevonden, de selve alhier inne te lijven, wesende vanden volgenden Inhout:

Adverteren voorts eenen yegelicken, dat van wegen die vanden Gerechte zeeckere personen midtsdesen ghecommitteert zijn, als Dirck Dircxsz. Steen, Cornelis Dircxsz. Cruydenier, ende Gerrit Fransz. Vleyshouder, omme alle de voorsz. Beesten, tzy Ossen, Koeyen, Hockelinghen, Vaerssen, Kalveren, Schaepen, ende Varckenen naer de jegenwoordige waerde van dien, ende sulcx die om ter Halle gesleten te werden, nu ter tijdt souden gelden. Rechtvaerdelicken ende onder haren Eedt te taxeren, ende tot der Stede behouf aen hem te nemen, omme voor ende tot onderhout vande Gemeente geslagen, gebruyckt ende gedistraheert te werden, ende dit al mits doende den goeden luyden ende eygenaers der voorsz. Beesten, behoorlicke ende genouchsame verseeckertheyt voor haer penningen, volgende de Acten daer van ghepasseert, ende Obligatien diemen eenen yegelicken int particulier daer van passeren ende verleenen sal. Soo gebieden die vande Gerechte allen ende eenen yegelicken, hebbende eenige der voorsz. Beesten, dat sy de selve den voornoemden Ghecommitteerden des versocht zijnde, vertonen ende laten volgen, op pene van confiscatie der selver Beesten, ende metter daet ter poorten uyt ghestelt te werden. Gepubliceert opten xxviij en. Augusti xv C.Lxxiiij.

In kennisse van my
I. van Hout.

Wanneer ende hoe veel Beesten dat geduyrende de Belegeringe, zedert den eersten September totten 30. der selver Maent, gheslachtet, geprijseert, ende vercocht zijn: hebbe ick omme den weetgeerigen Leser te believen, voorgenomen mette volgende memorye getrocken uyt de aenteyckeningen vande voornoemde Gecommitteerden, my by den voornoemden Buytenvest behandicht, hier inne te lijven:

Memorie van alle de Runderen, Paerden, ende andere Beesten, de welcke geduyrende de Belegeringhe binnen Leyden van tijt tot tijt geslacht, ende tot seeckeren ghestelden prijse vercocht zijn, mitsgaders de estimatie van dien gedaen by eenige Gecommitteer-

[p. 492]

den by die vanden Gerechte ghestelt opten 28. Augusti 1574.

56. R.	Opten eersten ende vierden September 1574. zijn gheslachtet int gheheel 56. Runderen, die getaxeert wierden t'samen op 1294. gulden, ende wierden vercocht, mette Pans ende voeten daer onder gewogen, het pont teghen negen Doeyts	1294.
60. R.	Opten 7. September 60. Runderen, tsamen getaxeert op 1321. gulden, ende het Vleysch ende anders vercocht als boven	1321.
69. R.	Opten 11. September, wederomme 69. Runderen, die tsamen getaxeert waren waerdich te zijn 1688. gulden, ende wierden tot gelijcken prijse vercocht	1688.
74. R.	Opten 15. September getaxeert ende gheslaghen 74. Runderen, tsamen geestimeert op 1885. gulden, ende werde vercocht tot gelijcken prijs	1885.
51. R.	Opten 22. September, geslaghen ende getaxeert 51. Runderen, die geprijseert waren op 1265. gulden, Ende te dier tijden zijn mede geslachtet voor de eerste reyse 22.
22. P.	Paerden, die niet ghetaxeert en wierden, ende wierden tselve Paerde-vleysch, met het Rint-vleysch, Panssen, Voeten, ende 18. Huyden vande Paerden, vercocht het pont teghen neghen Doeyts	1265.
24. R.	Opten 27. September geslachtet ende geprijseert 24. Runderen, die getaxeert waren tegen 656. gulden,
27. P.	Item 27. Paerden, alle vercocht mette pondt tot sulcken prijse als boven.	656.
52. R.	Opten 30. September, wesende de laetste mael, gheslachtet 52. Runderen, die geprijseert waeren op
27. P.	1382. gulden, Item 27. Paerden, mede vercocht als vooren	1382.
______		______
462	Beesten, daer onder 76. Paerden, ende in gelde	9491.

Opten 30. Augusti zijn de vyanden in grooten getale gecomen buy-

[p. 493]

ten de Reynsburgher-Poorte, ontrent de Steen-plaetse van Claes van Lunenburch, ende hebben staende in ordonnantie gemeyn ghehouden, gelijckmen sulcx vande Stadt muyren sien mochte.^* Inder nacht hebben sy ontrent de selve plaetse, te weten by de Galge, een stercke schansse gemaeckt ende opgheworpen, ende hebbende die met Schans-korven gevult met aerde, ende andere saken eer den dagh aen quam, besettet, op dat sy te bequamelicker haer werck mochten voleynden, ende van het schieten uyter Stede niet beschadicht werden. Dese Schansse gemaeckt wesende, so was door de selve den Borgeren verhindert 'tgebruyck van een seecker Schip, twelck sy hadden doen maecken, om wanneer sy uyttogen omme metten Vyandt te schermutseren, hem vande Watersijde daer mede te beschadigen. Dit Schip was seer dick ende sterck gemaeckt, alsoo dat het ghenoech voor een Musquet-scheut vry was, boven achter seecker beschuttinge werde tselve met Harquebusters beset, ende onder de selve saeten ses ofte acht Persoonen, die tselve voort roeyden. Met dit Schip hebben sy tot verscheyden tijden den Vyant seer hinderlicken geweest, ende groote schade gedaen.

* Schansse ontrent de Galge.