Ideën III
(1876)– Multatuli–
Auteursrechtvrij822.Velen meenen hun oordeel te mogen laten afhangen van 't antwoord op de vraag: wat leert men hieruit? En dikwyls zou daarop 't verwyt passen: gy leert hieruit niets. Scholen en school hebben vaak zeer nadeelig gewerkt op onze vatbaarheid om te genieten, om veredelende denkbeelden in ons optenemen, en alzoo, in dien zin: te leeren. Zy die zoo spoedig klagen uit eenig voortbrengsel van vernuft of smaak niets geleerd te hebben, vergeten dat ze vaak daardoor zichzelf beschuldigen van stompheid. En erger: ze huichelen. Er ligt in die klacht iets als 'n bewering dat ze niet tevreden zyn voor ze wel en deugdelyk wat geleerd hebben, terwyl toch gewoonlyk hun geheel leven daar is om te bewyzen dat deze vreeselyke leerwoede niet ernstig gemeend kan zyn. Ze klagen - en ongegrond nog - over 't verlies van één uur levens, als ware overigens hun geheel leven één aanhoudend streven naar ontwikkeling, en ze schynen niet intezien dat ook dit eene uur niet zou verloren zyn, indien ze niet hun overig leven geheel of gedeeltelyk hadden verwaarloosd.
‘Wat leert men hieruit?’ Wel, er is uit het waargenomene minstens zooveel te leeren als de auteur noodig had om 't voorttebrengen. Volg den weg dien hy langs ging om z'n doel van 't scheppen te bereiken, ge zult dan denkvermogen, schoonheidszin en arbeidskracht evenzeer hebben geoefend als hy genoodzaakt was dat alles te gebruiken. Hier vooral is van toepassing: du gleichst dem Geist den du begreifst. Ga naar margenoot# |
|