|
| |
| |
| |
Feestzang op het eerste eeuw getyde der Nederlandsche vryheid.
ô Roem van Batoos oud Gewest!
ô Bron der eêlste zaligheden!
Volschoone Vryheid, aangebeden
Daar de achtbre Deugd uw' zetel vest!
Aartsvyandin der Dwinglandye,
Die 't yzren juk der slavernye
Voor eeuwig uit deeze oorden weert,
Uw Eeuwfeest viert tot vreugd der vrye Volken,
En in 't gevaar zelfs triomfeert,
Uw naam, alöm bemind, styg' roemryk naar de wolken!
| |
| |
De slaafsche Vleizucht zing' den lof
Van hen, die, tegen recht en reden,
Voor vrye halzen ketens smeeden;
Uw luister schenkt my eedler stof.
ô Dierbre Vryheid, nooit volpreezen!
ô Grootste Schat van 't reedlyk wezen!
Palladium van onzen Staat!
't Lust my, verheugd, uw' oorsprong naar te spooren,
En hoe ge, in spyt van 's Ibers haat,
Op Brederodes feest voor Neêrland wierd geboren.
Toen Karel Spanjes troon verliet,
Belust de schaêuw der rietendaken
Voor 't goud en vorstelyk scharlaken,
De rust te kiezen voor 't gebied;
Zag Phlips, de hoop der Kastiljaanen,
Die bron van Neêrlands bittre traanen,
't Beginsel zyner heerschappy;
Een heerschappy die 't dwangeloos geweeten
Dorst kluistren door haar tiranny,
En die geen eeuw noch tyd aan Neêrland leert vergeeten!
| |
| |
Zo dra hy 't Recht der Volken schond,
In schyn van voor zyn kroon te waaken,
Sloeg de Inquisitievlam aan 't blaaken
Op onzen Vaderlandschen grond:
De Trouw, ons Kapitool ontweeken,
Zag niemand voor 's Lands Handvest spreeken:
't Geweld verdrong, in 't Staatsbeleid,
Den Godsdienst en zyn zwaarbedrukte Gade,
De heilige Gerechtigheid;
En zwoer hen, wreed verschopt, de Vorstlyke ongenade.
Granvelles onverzoenbre wraak
Dwong hen uit have en erf te stappen,
En vond in hunne ballingschappen
Een mededoogenloos vermaak.
Wie over Godsdienst zich erbermen?
Wie over Godsdienst zich erbermen?
Wat raad, helaas! in dit gevaar?
Hoe! Brederode! ontsluit ge uw hof en zaalen,
En durft gy dit verdreven Paar,
Voor 't oog der Landvoogdesse, in uw paleis onthaalen?
| |
| |
ô Ja! hy durft nog meer bestaan,
Hy, met eene eedle ziel geboren,
Die 't slaafsch ontzag heeft afgezworen;
Hy gespt het harnas voor hen aan:
Zy zien hem, door zyn trouwe boden,
Den hoogen Adel tot zich nooden,
Zo wyd ons Neêrland Neêrland is.
Geen één van hen tracht dit verzoek te ontleggen:
Zy nadren allen tot zyn' disch:
Wie kan zo groot een' Held een vriendebede ontzeggen?
My dunkt, ik zie hem, in den rei
Der Eedlen, 's Lands verderf betreuren,
En 's Vorsten heerschzucht wetloos keuren:
‘ô Helden, (zegt hy,) die 't gevlei
‘Veracht der laffe ontaarde zielen,
‘Die voor Granvelles zetel knielen,
‘En, door dien snooden aangesard,
‘Het burgerbloed met zo veel drifts doen stroomen!
‘Hoe lang vertraagt uw moedig hart,
‘Uit vrees voor 's Konings haat, dien wrevel in te toomen?
| |
| |
‘Wat baat ons aangeboôn Vertoog?
‘Weêrhoud de raad der wyze Staaten
‘Den loop der bloedige Plakkaaten?
‘Zal eeuwig uw meêdoogend oog
‘Getuige zyn der foltervuuren?
‘Zal 't naar gekerm nog langer duuren
‘Der lydren, die, in stervens nood,
‘U, tot behoud van hun gevangen magen,
‘Bezweeren by hunn' marteldood,
‘Of, gillende van pyn, voor 's Hoogsten vierschaar daagen?
‘Waakt op, vóór aller laatsten snik.
‘Och! dat ze u tot hun hulp beweegen!
‘Nog hoopen ze op uw' heldendegen
‘In 't allerüiterste oogenblik.
‘Wat smaad is ons aan 't Hof weêrvaaren!
‘Het noemt ons 't Hef der Bedelaaren,
‘Een snood en saamgerot Gespuis.
‘Komt, laat ons in 's Lands eeuwige Kronyken
‘Eene eerzuil stichten voor ons Huis,
‘En wie en wat wy zyn der Landvoogdes doen blyken.
| |
| |
Hy spreekt; 's Lands Eedlen stemmen 't woord,
Getroost voor Godsdienst, Recht en Wetten
Hun goed en leven op te zetten:
Geen schandnaam is 'er die hen stoort;
Zy willen, daar zy alles waagen,
Dien eeuwig tot hun glori draagen,
Ten steun van 't wanklend Staatsgebouw;
Ten spyt van hen die 't zuchtend Volk dus hoonen;
En om hunne onbezweeken trouw,
Zelfs tot den bedelzak, den fieren Phlips te toonen.
ô Gy, die, herwaarts aan gevlugt,
Een schuilplaats vond met uwen hoeder!
Gerechtigheid! ik groete u Moeder
Van een beminnelyke Vrucht.
Hoe wierd, op 't juichen uwer chooren,
De Vryheid uit uw' schoot geboren!
Toen greep uw Godsdienst nieuwen moed;
Toen zag men hem in uwe blydschap deelen,
En, blaakende in een' yvergloed,
Uw jonggeboren Spruit den Helden aanbeveelen.
| |
| |
Haar schoonheid trok hun aller min:
Gy-zelf zaagt hen haar kindschheid eeren,
En, hoofd voor hoofd, haar hulde zweeren,
Als aan hun wettige Vorstin.
Hoe drukt Prins Willem haar in de armen!
Hoe zweert haar Egmond te beschermen,
Met Kuilenburg, Graaf Lodewyk,
Swent, Montigny, de fiere Batenborgen,
Thoulouse, en all die, hem gelyk,
Met Hoorne en Brederoô, voor 't heil van Neêrland zorgen!
De driftige Yver hoort dees maar',
En vliegt, als dol en uitgelaaten,
Door stad en vlek, langs markt en straaten,
En wreekt zich aan 't gewyde altaar;
Ja wil de dwaaling stout hervormen
Door rooven, plondren, beeldenstormen,
En snoode tempelschendery;
Geen trouwe raad zet deeze woestheid paalen:
Dan, och! hoe dier zal Dwinglandy
Die woede haar in 't eind' met burgerbloed betaalen!
| |
| |
De onmenschlyke Alva nadert reeds;
Zyn gramschap kent geen mededoogen;
De wreedheid bliksemt uit zyne oogen;
Wat dreigt hy Nederland al leeds!
Helaas! 't wil hier verschriklyk daagen.
'k Hoor Margareet het Volk beklaagen:
Zy wykt waar hy de vierschaar spant,
En laat al 't Land aan zyn verwoedheid over:
De Bloedraad vliegt hem van de hand,
En styft, zo laf als wreed, dien stouten Handvestroover.
Prins Willem, Neêrlands toeverlaat,
Die Zwyger, die, 't geweld ontweeken,
Alle eeuwen van zyn' lof doet spreeken,
Zo lang 't gebouw der waereld staat;
Doet, och! vergeefs, den Helden hooren
Wat lot hen Alva heeft beschoren;
En smeekt hen vruchtloos, 's Konings haat,
Op bloed belust, in stiller oord te ontwyken.
Helaas! zy luistren naar geen' raad:
De vleitaal van het Hof doet hun vernuft bezwyken.
| |
| |
De Vryheid volgt, in lyfsgevaar,
Des Prinsen lot langs veld en heide;
Ze aanschouwt van verre, op 's Helds geleide,
Den moord van haare onnoozle schaar';
Zy ziet, van hartewee gezwollen,
Op 't hofschavot de hoofden rollen
Van hen wier zorg haar had behoed,
ô Lamoraal! ô Hoorne! ô Eer der Staaten!
Vergiet men dus uw schuldloos bloed,
En kan u deugd, noch trouw, noch aller deernis baaten!
Een feller Staatsstorm loeit en kraakt,
En rukt en werpt het bovenste onder:
Daar groeit, daar dreigt des afgronds donder.
Och! Neêrlands jongste dag genaakt!
De onleschbre vlam, de wreede koorden,
Het staal, gewet op menschenmoorden,
Vervullen 't alles met geween;
De wegen zyn alöm bezaaid met lyken;
Men vlugt: dan och! waar vlugt men heen?
Wie, wie kan Alvaas wrok, of Vargas woede ontwyken?
| |
| |
De treurende Gerechtigheid
En Godsdienst, door 't Geweld verbannen,
Verlaaten 't ryk der aartstirannen,
Waar hen de Bloedraad strikken spreit:
Zy zoeken, wars van 't aardsch gewemel,
Een schuilplaats in den hoogen hemel,
Die voor de Deugden open staat;
Terwyl hun Telg nog zwerft langs berg en dalen,
Zich op Oranjes zorg verlaat,
En hoopt in ruimer lucht eens ruimer aêm te haalen.
's Helds trouw geleid haar, langs den boord
Der Loire, tot de blyde Claine,
Die 't hoog gebod der fiere Seine
Van verre in haare stroomkil hoort.
De Vloed, verrukt dit Paar te aanschouwen,
Rolt, door de weelige landouwen,
Met meerder lust en kracht en zwiers;
En meld, verheugd, van haaren waterwagen,
Aan 't fiergemyterde Poitiers:
‘De Vryheid, met haar' Held, staat eindlyk op te daagen.
| |
| |
Hoe streelt die maar' het eêl gemoed,
't Meêwaarig hart van Vrankryks Grooten!
Hoe juicht het heir der Hugenooten,
Waar elk, om stryd, de Maagd begroet!
Held Coligny, Condé, Navarre,
De schoone Abdisse van Jouarre,
Door dwang gehuuwd aan 't Roomsch altaar,
En honderden van Vorsten en Heldinnen,
Ontzien zich niet, in 't grootst gevaar,
Voor de oogen van 't heeläl, de Vryheid teêr te minnen.
Maar och! Valois wil in zyn Ryk
De onnoozle Balling niet gedoogen.
ô Hemeltelg! ontvlie zyne oogen;
Neem elders, met uw' Held, de wyk;
Laat u een landgewaad bedekken;
Gantsch Duitschland zal uw schuilplaats strekken.
Ontvlugt Sint Bartels bangen nacht,
Waarïn Kathryn, belust op moordbanketten,
Zo veel Hervormde Christnen slagt,
En 't bruidsbed van haar Telg durft met hun bloed besmetten.
| |
| |
Waar zyn we? Welk een veldgeschrei
Voorspelt ons felle krygstooneelen?
't Geschut braakt vlam uit koopren keelen,
En dondert op de Mooker heî.
Graaf Lodewyk, omstuuwd van Adel,
Stygt voor de Vryheid in den zadel,
En rent, op 't briesschend oorlogspaard,
Door 't stuivend zand, haar' wreevlen vyand tegen;
Terwyl zyn moed den doodschrik baart,
En alles vlugt of valt voor zyn' gevreesden degen.
Ik volg ... Helaas! ik ben hem kwyt!
ô Held! kloekmoedigste van allen,
Der Vryheid veel te vroeg ontvallen,
Te vroeg gesneuveld in den stryd!
Wat onheil is uw Volk beschoren!
't Heeft alles, met zyn Hoofd, verlooren!
Wie zal den Dwingland thans weêrstaan?
Rampzalig heir! ik moet uw lot beklaagen;
Ik zie u door de vlam vergaan,
In 't diep moeras versmoord, gevangen, of verslagen.
| |
| |
ô Vader Willem! laat uw moed
U in dees barning niet begeeven,
Al ziet ge uw dierbre Broeders sneeven!
Wie kocht ooit Vryheid zonder bloed?
Vergader uw verstrooide benden;
Val, val den vyand in de lenden;
Zo raak' het Vaderland aan rust!
Vertrouw Lumei de Vryheid, op zyn bede.
Ligt vind zyn schip, aan Batoos kust,
Om haarentwille, eerlang een wenschelyke reede!
My dunkt, ik zie zyn vlugge kiel
Heenbruisschen door de zoute baaren:
Daar land hy, met zyn Waterschaaren,
Stoutmoedig in den ouden Briel.
Hoe word der burgren vreugd herboren,
Waar zy de komst der Vryheid hooren!
Elk vliegt die Schoone te gemoet;
Elk vind, met haar, de liefste zyner wenschen.
Hoe vrolyk word ze aan 't strand begroet!
Hoe juichend ingehaald door eenen drang van menschen!
| |
| |
Dus word de vaste grond geleid,
Waaröp haar troon zich zal verheffen;
Dus vind ze, eer 't Alva kan beseffen,
't Beginsel van haar Mogendheid.
Ik zie de blyde Nederlanden
Eerlang verlost van slaafsche banden,
Door haar gewenschte heerschappy.
ô Vryheid! 'k zie, door de eerste en oudste Steden,
In spyt van 's Dwinglands razerny,
U, in zyn eigen Hof, gevierd en aangebeden.
Een ander maal' hoe Leidens moed
De magt des Ibers kon verduuren;
Of schilder' Haarlems oude muuren
Bespat met dierbaar burgerbloed;
Of stelle, ontroerd door mededoogen,
Den naneef Willems dood voor oogen,
Gesneuveld door eens moorders hand;
Of volg', vol moeds, Prins Maurits krygsbanieren:
Ik zie, tot heil van 't Vaderland,
ô Eedle Vryheid! u met Fredrik zegevieren.
| |
| |
Maar hoe! ontsluit zich 's hemels boog?
Wie zien we, omringd van Englenreijen,
Uw vlugtige Ouders herwaarts leijen?
Wat Schoonheid groet u van omhoog?
Zyt gy 't, ô Vrede! elks zielsverlangen,
Lief voorwerp van 's Lands zegezangen?
Verzoent ge in 't einde, op d' eigen dag,
Die Lamoraal en Hoorn, voor tachtig jaaren,
Tot smart der Vryheid vallen zag,
Den Iber met 's Lands Maagd voor uw gewyde altaaren?
Ja! 'k zie de Vryheid op haar' troon
Bevestigd door de blyde Vrede.
ô Zwaard! roest eeuwig in de schede,
Nu Vader Willems grootste Zoon
Den vierden Phlips ons Recht doet eeren;
Nu Munster ons ziet triomfeeren!
Zo volgt, na zo veel jaaren stryds,
De stille rust het gruuwzaam oorelogen;
Zo buigt, door zo veel bloeds en vlyts,
De fiere Spanjaard zelf voor 't vrye Staatsvermogen.
| |
| |
Al poogt Bedrog, met blind Geweld,
Weêr 't ryk der Vryheid om te wroeten,
Geen nood; God zal haar smart verzoeten;
De alziende Wreeker is haar Held;
Die sterkt haar zwakste legerschaaren;
Die sluit den snellen vloed der baaren,
Waar 's vyands vloot haar strand belaagt;
Die doet de zee haar' ouden loop vergeeten;
Die stryd voor de aangevochten Maagd,
En boeit de Seine en Teems door eene onzichtbre keten.
Tuig, Vryheid! tuig hoe de oorlogsdeugd
Des derden Willems u bewaakte;
Hoe Frisoos moed uw heil volmaakte
In 't opgaan van zyn dappre jeugd.
Hun hulp, u door Gods hulp gegeeven,
Heeft u ten top van eer verheven.
Dus zwaait ge uw' staf als Aartsvorstin.
Juicht, Heldenkroost! juicht, vrye Batavieren!
En kroont het voorwerp uwer min
Met onverwelkbaar loof van blinkende laurieren!
| |
| |
Juich, Nederland!... Maar hoe! gy schreit!
Gy toont my uw gesloopte wallen,
Door 't woeden van Louïs gevallen!
Waartoe die wankelmoedigheid?
Schep moed; God-zelf zal voor u stryden,
En u van 's vyands magt bevryden:
Zyn goedheid is uw sterkste muur!
Juich dan, ô Maagd! doe elk uw blydschap hooren,
En meld uw' trotschen Nagebuur
Hoe 't heilryk Eeuwgety' der Vryheid is geboren!
Zeg, zeg dien wreevlen Vyand aan
Dat, eer gy zyn geboôn zult eeren,
Gantsch Neêrland zal in puin verkeeren,
En met zyn' laatsten Held vergaan:
Zeg dat uw Volk zich nooit zal wennen
Een wetteloos Gezag te erkennen:
't Eert, in zyn Vryheid, God-alléén.
Geen trotsch Monarch, hoe grootsch in zyn vertooning,
Geen Magt, op 't aardryk aangebeên,
Maar God, der Vadren God, is Neêrlands groote Koning.
| |
| |
Die sterkt de Vryheid door zyn kracht;
Die schonk haar, door haar beê bewoogen,
Een' Held, die voor zyn heilige oogen
Het welzyn van haar' Staat betracht;
Die, uit de gloriryke Loten
Van haar' Beschermers voortgesprooten,
Voor haar zich in de muurbres stelt;
Prins Friso, die haar moedig trouw durst zweeren.
Uw zegen, Hemel! kroon' dien Held,
En doe hem op de magt des vyands triomfeeren!
En gy, ô dierbre Vryheid! gy,
Gered in 't barnen der gevaaren,
Wees Priesterin van onze altaaren:
Zo vliê de Zielendwinglandy!
Herstel 't geluk der Nederlanden.
Geen vyand legge uw magt aan banden!
De vredeolyf bloeije op uw kruin,
Tot 's Heilands liefde, in 's hemels glorizaalen,
Op 't klinken zyner luchtbazuin,
U, met Gods vreedzaam Kroost, volmaakt doe zegepraalen!
mdccxlviii.
|
|
Auteursrechtvrij