Merlijn, naer het eenig bekende Steinforter handschrift

Van Merlyne, ende van den koninck Flualis²⁷, ende van den koninck Artur, ende van anderen dingen.

Hier seghet daventure voert nadas,
Doe Merlijn van Artur gesceden was,
Doe voer hi te Jerusalem, ende lette niet,
Tenen koninge die Flualis hiet,
Die machtech²⁸ ende groet was mede,
Maer hi was een Sarrasijn ter stede;
Entie koninck hadde vergadert²⁹ nu
Alle die wyseste³⁰ van den lande, secgic iu,
Ende zeide: ‘gy heren, ic hebbe iu ter stede
Ontboden, ende gy zijt hier komen mede
Ombe mijn gebot, ende gy en wetet niet
Waerombe ic iu ontboden hebbe iet,
Ende ic salt iu secgen, waerombe dat sy:
Ic lach op ene nacht, ende doe docht³¹ my
Dat ic die koninginne hadde vorwaer
Vaste in mynen arme aldaer,
Ende doesi in mynen arme lach
Docht³¹ my, dat ic twe vliegende serpente sach
Ende elc serpente hadde twe hoet³²,
Ende si waren vreeslyc ende groet,
Ende elken voer uter kelen mede
Een groet brant daer ter stede,
Ende al myne sale verluchte daer;

27 finalis

28 mechtich

29 vergaddert

30 wysesten

31 duchte

31 duchte

32 hoeft.

[p. 385]

34430

Ende dene serpent nam my daernaer

 

Met sinen voete in myne lanke¹ binnen,

 

Ende dander nam die koninginne,

 

Die in mynen arme lach alsoe,

 

Ende voerden ons in den vorst² van der sale doe;

34435

Ende doesi ons gedragen hadden daer,

 

Trocken³ si ons die bene daernaer,

 

Entie arme wten lichame mede,

 

Ende worpense neder daer ter stede,

 

Dat ene hier, tander ginder alsoe;

34440

Ende doesi ons ontledet hadden, doe

 

Quamen⁴ daer achte clene⁵ serpentekine

 

Ende droegen⁶ onse lede, docht my, in scine⁷

 

Opten⁸ tempel, ende trockense daer

 

Al te stieken⁹, ende daernaer

34445

Lieten ons die grote¹⁰ serpente doe

 

Opter salen¹¹ daerboven alsoe,

 

Ende ontstaken¹² daerna die¹³ sale,

 

Ende verbernden ons al te male

 

Tascen, entie wint mede

34450

Droech dascen in elke stede,

 

Die in deessiden¹⁴ der zee was.

 

Dit was mijn droem, ende dordas

 

Dat hi my vreeslyc dunket¹⁵ nu,

 

So hebbic hier ontboden iu,

34455

Ende bidde iu, ocht¹⁶ hier ieman es,

 

Die my vroet kan gemaken des;

 

Waer¹⁷ ieman, die mijt¹⁸ bedieden¹⁹ konde,

 

Ic woude hem sweren hier ter stonde,

 

Dat ic hem myne dochter wil geven

34460

Ende half mijn goet in mijn leven,

 

Ende na myner doet altemale omtrint²⁰;

 

Ende hevet hi een wijf, die mijt¹⁸ ontbint,

 

Hi sal sijn here over mijn lant daerby,

 

Also lange alsic leve, ende over my’.

34465

Als dit die vroede liede²¹ hoerden bloet,

 

Den droem entie gichten, die hy boet,

 

Hadde hem des wonder, wat mach wesen;

 

Dene zeide een dine van desen

 

Dander een ander, als hem dochte,

34470

By gelijke dat wesen moehte.

 

Nu was Merlijn oec onder hem daer,

 

Maer nieman en sach ene, wetet vorwaer,

 

Ende hi sprac so hoge dese tale,

 

Dat sijt²² alle hoerden in der²³ sale:

34475

‘Coninc Flualis, nu hoer²⁴ na my

 

Ic sal dinen droem wel bedieden dy’.

 

Doe die koninck dit hoerde daernaer,

 

Sach hi alombe, wie dat waer²⁵

 

Die dat gesecht hadde, ende also wale

34480

Sngen²⁶ daerna dander²⁷ in der sale²⁸,

 

Maer nieman en kondene gesien,

 

Nochtan was hi onder hem. Mettien²⁹

 

Zeide hi voert: ‘koninck, hoer²⁴ dinen droem:

 

Die twe serpente, nu neem des goem³⁰,

34485

Entie vier hovede hadden mede,

 

Ende vlamme ende vier³¹ wtworpen ter stede,

 

Dat zijn³² vier kerstene³³ koninge, die iu

 

Dit lant sullen³⁴ verbernen nu;

 

Ende datsi dy ende dijn wijf droegen met

34490

Boven in den vorst², dat wet,

 

Van der³⁵ sale, dat sal sijn

 

Datsi sullen hebben al dlant dijn

 

Toten³⁶ poerten van der stede;

 

Ende dattie³⁷ serpente dine vier lede

34495

Wttogen, ende dinen wive met³⁸,

 

Bediedet³⁹, dat gy uwer quader wet

 

Vertyen⁴⁰ zult⁴⁰ ende kersten⁴¹ werden naer;

 

Ende dat die achte serpente quamen⁴² daer

 

Ende dine lede ende dines wives namen⁴²,

34500

Ende opten tempel droegen tsamen,

 

Dat es, dat dine liede⁴³ sullen vlien

 

In Dianen tempel nadien,

 

Ombe hem te behoudene⁴⁴ daer;

 

Ende datsi dine lede scoerden daernaer,

34505

Ende dijns wives oec ter stede,

 

Dat zijn dine kinder, die men mede

 

Verbernen sal in Dyanen kerke saen;

 

Ende datsi dy ende dijn wijf lieten gaen

 

In dat palas, betekent dat gy mede

34510

Gesnevert sult⁴⁰ sijn in Kerstenhede⁴⁵;

 

Ende dat die serpente verbernden die⁴⁶ sale,

 

Betekent dat dy te dien⁴⁷ male

 

Een penninewaert goets niet en⁴⁸ bliven sal

 

Van dinen quaden goede, groet ende smal,

34515

Van dat du heves⁴⁹ in dese wet;

 

Ende dat gy tascen verbernt waert⁵⁰ met,

1 lande; doch zie 't Eng. by the flankes

2 verst

3 treckeden

4 do quemen

5 cleyue

6 drogen

7 schine

8 op den; Eng above the temple of Diane

9 to stucken

10 groten

11 op den salc

12 ontsteken

13 dat

14 desside

15 donket

16 off

17 weer

18 my dat

19 beduden

20 omtrent

18 my dat

21 vroeden lude

22 se dat

23 den

24 hore

25 we dat weer

26 segen

27 de anderen

28 den sal

29 mytdien

24 hore

30 goen

31 vuer

32 zint

33 cristene

34 zolen

2 verst

35 den

36 tot den

37 dat de

38 med

39 bedudet

40 zolt

40 zolt

41 cristen

42 quemen, nemen

42 quemen, nemen

43 lude

44 beholdene

40 zolt

45 crist.

46 den

47 to den

48 goedes nicht

49 hevest

50 verbrant waren.

[p. 386]

 

Sal sijn, dat gy gesuvert sult wesen

 

Van al uwen sonden voert na desen

 

In water van der Kerstenhede¹;

34520

Ende dat uwe asce vloech mede

 

Overal int² lant besiden der zee,

 

Dat sal sijn, dat gy noch mee

 

Kinder sult winnen in kerstene³ wet,

 

Die goede ridder sullen werden met,

34525

Ende geëert sullen sijn in meneger stat;

 

Dit es dijn droem, ic secge dy dat’,

 

Aldus sciet⁴ Merlijn doe van daer,

 

Enten⁵ koninck badde groet wonder naer⁶,

 

Van der stemmen die hi hadde gehoert.

34530

Ende Merlijn die reet weder voert

 

Te Logreswaert, daer die koninck Artur wa

 

Entie koningiune mede, sijt seker das.

 

Diene ontfingen met feesten groet;

 

Entie⁵ wyle dat men hier over stoet,

34535

Quam ene jonefron op enen muel saen

 

Ende brachte met haer enen dwerch, sonder waen,

 

Den alrelelijesten, die ie gesien

 

Was in den hof ende anderswaer tot dien:

 

Hi was crepel⁷ ende leetlye mede,

34540

Entie⁵ wymbraen groet ter stede,

 

Enten baert swarter dan een rave,

 

Ende sloech hem toter borst daer ave,

 

Ende thaer swart ende lanc som,

 

Entic scouder⁸ hoge ende crom,

34545

Den bulte voer ende aehter in een,

 

Die hande groet ende corte been;

 

Entie jonefrouwe was ionc ende scoen

 

Ende si beette vor der salen⁹, na dien doe.

 

Ende nam den dwerch in horen arm daer

34550

Ende settene van den paerde daernaer,

 

Ende leidene vor den koninck Artner¹⁰,

 

Ende groetene hovesclike ter uer¹⁰,

 

Also alsi wel¹¹ sprekende konde;

 

Die koninck dankedes haer ter stonde.

34555

Doe zeide die ionefrou: ‘here, ic kome tot u.

 

Ombe die grote niemaer¹² die lopet van iu,

 

Ombe in te bidden ene gichte¹³ mede;

 

Want nyemaren¹⁴ loepen van iu ter stede.

 

Dat negene¹⁵ jonefrou falgiert gereet

34560

Van dingen, die si iu biddet, God weet:

 

Want men hout in vor den besten man

 

Van der werlt; ende ombe dese dinc¹⁶ dan

 

Ben¹⁷ ic gekomen tot uwen hove nu,

 

Ombe ene gichte¹³ te biddene iu;

34565

Nu siet, ocht¹⁸ gyse wilt geven my’.

 

‘Joncfrou, hiddet wat gy wilt’, zeide hy,

 

‘Gyne sult daeraf niet falgieren

 

Opdat ment¹⁹ doen mach met eren’.

 

‘Here, dat en sal in geen onnere sijn:

34570

Ic bidde iu, dat gy mijn edele minnekijn,

 

Desen ionchere²⁰, dien ic²¹ hebbe by der hant,

 

Hier ridder nu maket al te hant;

 

Hi es des wel waert in allen doen²²,

 

Want hi es vroem ende koen²².

34575

Ende van edelen geslachte ende fijn,

 

Ende soude lange ridder hebben gesijn,

 

Hadde hi gewilt, van den koninck Pelles

 

Van Listenois, die een goet man es;

 

Mijn lief²³ en wilt, ende hevet met

34580

Gesworen, dat hi nembermeer, dat wet,

 

Ridder en wert²⁴, here, dan van iu;

 

Ende daermede biddic des iu sere nu,

 

Dat gyne ridder maket voertmere’.

 

Die koninck begonde lachene sere,

34585

Ende alle die waren²⁵ in der²⁶ sale;

 

Doe zeide Keye tot haer dese tale:

 

‘Joncfron, ic rade in, dat gy in mynnekijn

 

Vaste by iu hout, want hier sijn

 

Diegene diene iu stelen zouden²⁷ hier,

34590

Om bedat hi scone es ende fier²⁸’.

 

‘Here’, zeide si, ‘die koninck es so goeden man,

 

Hine sal my geen onrecht laten doen daeran’.

 

‘By Gode’, zeide die koninck, ‘jonefrouwe,

 

Hier en sal iu gescien geen ontrouwe’.

34595

‘Here’, zeide si, ‘dat love iu God, Onse Here!

 

Nu maket mijn lief²³ ridder, des biddic iu sere’.

 

‘Joncfrou, ic ben des bereit ter steden’.

 

Mettien²⁹ quamen³⁰ daer twe knape gereden,

 

Die twe scilde brachten van sable met

34600

Ende drie³¹ luperde van goude³² daerin geset,

 

Ende gekroent met lasure, ende mede

 

Hinc³³ een swaert³⁴ ant artson ter stede;

1 crist.

2 in dat

3 cristene

4 sciede

5 unde den, unde die

6 darnaer

5 unde den, unde die

7 cropel

5 unde den, unde die

8 scolderen

9 den sale

10 Artur, ur

10 Artur, ur

11 als ze wal

12 nyemeer

13 giffte

14 nyemeren

15 gene

16 dinge

17 bin

13 giffte

18 off

19 men dat

20 ioncheren

21 ic hier

22 done, kone

22 done, kone

23 leyff

24 wirt

25 weren

26 den

27 zolden

28 fyer

23 leyff

29 mytdien

30 quemen

31 dre

32 golde

33 henck

34 sweert.

[p. 387]

 

Entie ander knape leide een ors daer,

 

Dat scone was ende openbaer,

34605

Entie breidel was gouden¹ met;

 

Ende dreven enen somer vor hem, dat wet,

 

Met tween coffereu, ende quamen² ten hove in

 

Ende bonden haer paerde an enen pyn³

 

Die in den hof stont, ende daernaer

34610

Ontsloten si haer coffer, ende troeken wt⁴ daer

 

Enen halsberch wit als die snee,

 

Want hi was sylveryn, ende noch mee

 

So was hi van dobblen malyen,

 

Ende twe coffien van sylverinen talyen

34615

Ende euen sylverinen helm, al vergout⁵;

 

Si gingen in die⁶ sacl met gewout⁷,

 

Daer die koninck Artur doe sat ende at.

 

Doese die ioncfrou sach komen, nadat

 

Zeide si: ‘here, wildy⁸ niet doen myne bede?

34620

Ic hebbe hier nu algader ter stede

 

Dat ten ridder behorende es nu;

 

Maket mijn lief ridder, des biddic iu’.

 

‘Gerne joncfrou, gaet sitten eten’.

 

‘Here’, zeide si, ‘ic doet iu weten,

34625

Ic en ete hier un nembermeer,

 

Mijn lief en sij in ridder eer’.

 

Ende doe men geten hadde daernaer,

 

Trac⁹ die ioncfrou wtener¹⁰ almoniere daer

 

Twe vergulde sporen, ende zeide:

34630

‘Here, ontkommert my, sonder beiden,

 

Want ic ben hier al te lange nu’.

 

Doe quam Keye voert, secgie in,

 

Ende woude hem die sporen spannen thant;

 

Die joncfrou gegreep hem metterhant,

34635

Ende vragede wat hi meende¹¹ daermede?

 

‘Ic wilne ridder maken ter stede’,

 

Zeide doe Keye, ‘met myner hant’.

 

‘Met dyner hant?’ zeide die ioncfrou valiant¹²,

 

‘Ende du best¹³ die onwaertste van den hove,

34640

Endo mynnestwaert¹⁴ van allen love!

 

Dat en moet nember gescien,

 

Dat men dyne hant daeran sal sien,

 

Ocht¹⁵ iemans hant dan des koninges vry,

 

Want hi hevet gelovet my;

34645

En dade hijs¹⁶ niet, so baddi mede

 

My verraden ende doet¹⁷ ter stede;

 

Negeen man en soude gerinen¹⁸ nu

 

Also hogen prince, dat seegic in

 

Metterbant, alse mijn lief es,

34650

Hine waer¹⁹ edel koninck, sijt seker des’.

 

‘By Gode’, zeide die koninck Artur doen²⁰

 

‘Ic sal hieraf uwen wille doen²¹’.

 

Doe²⁰ nam die koninck den rechter spoer

 

Ende spien²² hem den dwerge daervoer,

34655

Entie jonefron den andren, God weet;

 

Die koninck wapendene al op gereet,

 

Ende gorde hem dat swaert ende sloechen mede

 

In den hals, ende zeide ter stede:

 

‘God moet in maken (een) goet man’.

34660

‘Here, suldy daer niet meer toe doen dan?’

 

Sprac die ioncfrou. ‘Neen ic’, zeide die koninck.

 

‘Ach, here!’ zeide si, ‘biddet hem een dinc:

 

Dat hi nu voert mijn ridder sy’.

 

Die koninck bats hem²³; doe zeide hy,

34665

Dat hy gerne sonde²⁴ doen sine bede.

 

Doe namen²⁵ si orlof beide ter stede,

 

Ende al gewapent ginc doe die clene man

 

Op sijn ors sitten, entie ioncfrou dan²⁶

 

Op horen muel, ende daden daernare

34670

Haer knape thoren landewaert varen;

 

Si ende haer lief²⁷ reden enwech daernaer,

 

Ende quamen rydende, wet vorwaer,

 

In enen foreest onder hem beden.

 

Doe si dus waren henen gesceden²⁸,

34675

Bleef die koninck Artur ende Merlijn mede,

 

Ende Gawyn ende dander²⁹ gesellen ter stede

 

In der³⁰ salen, die sere loechen³¹ saen,

 

Ombedatsi den dwerch so minde, sonder waen.

 

‘ByGode’, zeide doe die koninginne,

34680

‘My hevet wonder, datsy haer minne

 

So leetliken creature hevet gegeven,

 

Want ic en sach in al mijn leven

 

So leetlikes niet, ende si es scone sere,

 

Ende wel pryseswaert vor elken here,

34685

Ende hi donket³² my een Duvel ocht¹⁵ een alf’.

 

Vrouwe’, zeide Merlijn, ‘si en es niet half

 

Bedrogen an siner lelichede,

 

Want sine grote koene vromechede

 

Doet, dat sine lief hevet, seegie iu;

1 gulden

2 quemen

3 Eng. and thei alight anoon under the pynetre

4 treekeden ut

5 vergult

6 den

7 gewolt

8 wille gy

9 treckede

10 enen

11 mende

12 faliant

13 bist

14 weert

15 off

16 dede he des

17 doed

18 gereinen

19 weer

20 do

21 also

20 do

22 spen

23 bat em deo

24 zolde

25 nemen

26 saen

27 lieff

28 gescheiden

29 de anderen

30 den

31 lechgeden

32 dunket.

15 off

[p. 388]

34690

Want so koenen¹ vleesc en saechdy² nie vor nu;

 

Ende hi es eens koninges sone wtverkoren,

 

Ende ener koninginnen welgeboren,

 

Ende sine grote vromecheit

 

Verdrivet een deel siner lelecheit,

34695

Ende sine goedertierenheit mede;

 

Noch suldy³ horen van siner vromechede

 

Eer iet lanc, dat secgic in’.

 

Maer ic moet ter stede secgen nu

 

Van den keyser van Rome, God weet,

34700

Hoe hi tegen Artur, den koninck, street.

1 konen; Eng. so hardy o piece of fleshe

2 zege gy

3 zole gy