Merlijn, naer het eenig bekende Steinforter handschrift

[p. 261]

Van den koninck Artur ende van den koninck Rione, enen¹ camp.

Nu segget voert die aventure
Van den koninge² Arture,
Die den koninck Rione volgede nu,
Sodat hine verhaelde³, seggic iu,
An ener valeyen in een boscelijn;
Doe riep hi: ‘blode Gigant, koekijn,
Wendet iu, ocht⁴ gy sijt nu doet;
Ic ben⁵ sonder hulpe cleen ochte⁴ groet’.
Doe dit die Gigant hoerde daer,
Haddi hem des⁶ herde ommaer,
Want hi dochte hem herde clene;
Hi en sceen maer een kint gemene
Tegen den Gigant, die hem daer
Ombe keerde⁷ te hant daernaer;
Hi nam sine gisarme nadas
In sine hant, ende sine targie⁸, die was
Gemaket van enes olifants bene,
Die droech hi vor hem gemene;
Entie koninck Artur hadde een spiet
Herde scerp, ende en⁹ lette niet
Hi reet op hem ende stackene doe
Dor scilt, dor halsberch daer alsoe,
Ende stac hem ene wonde tien tyden¹⁰
Boven die hanke in die slinke syde,
Dat hem nederwaert liep dat bloet.
Doe hi hem gewondet verstoet,
Beet hi sine tande ende keerde⁷ daer
Sine ogen van quaetheit, wet vorwaer,
Ende hoef die gisarme ter stede,
Ombe den koninck Artur¹¹ slane daermede.
Hi was groet, sterck ende stranck
Ende siner voete veertiene¹² lanck,
Ende hi was tuscen beide sine ogen daer
Anderhalve palme breet vorwaer;
Dus brachte diegene daer den slach.
Doe die koninck Artur dit gesach,
Reet hi op hem met sulker snelhede,
Datsi ter aerden vielen¹³ bede,
Maer si waren¹⁴ thant oppe ter stede;
Die koninck Artur was eer oppe mede,
Want hi was ionck¹⁵ ende hadde maer¹⁶
Tuscen seventien¹⁷ ende achtien¹⁷ iaer,
Entie koninck Rioen hadde wel nu
Twe ende veertich iaer, seggic iu.
Ende doe si beide op waren¹⁴ gestaen,
Trac¹⁸ Artur Caliburnuse saen,
Sijn goede swaert, dat sceen te hant
Ocht¹⁹ hadde geweest een gloeiende²⁰ brant
Van groter claerheit. Doe sloech hy
Den rese daermede, die droech daerby
Sine grote gisarme daertegen;
Die hevet hi ontwe geslegen²¹,
Nochtan was si met yser gebonden;
Doe was die rese toernech ten stonden.
Doe trac hi wt dat beste swaert een,
Dat in der werelt en was negeen;
Dit boeck segget dat Hercules was²²,
Daer²³ hi Jason mede leide in Colchas²⁴
Ombe dat guldene vlies²⁵, ende daermede
Sloech Hercules menegen Gigant ter stede
Toter doet in dat lant, daer Jason na
Sine vriendinne²⁶ in voerde, Media,
Die by des koninges tyden Adrastes was,
Die koninck was in Grieken²⁷ nadas,
Ende die dat swaert in siner stat
Menech iaer hadde, ende nadat
So haddet²⁸ Chodidinnus na datgone,
Die des koninges sone was van Calsedone²⁹,
Doe quam dat van ore tore daer,
Dattet die koninck Rioen hadde naer;
Want hi van Hercules geslachte³⁰ was.
Ende dit swaert hiet, sijt seker das,
Malmiadorse, ende doen³¹ Artur sach
Dat also blicte alse die³² dach
Van groter claerheit, begeerde hijt³³ daer
Met al siner³⁴ herten, wet vorwaer,
Ende zeide ter goeder tijt quame³⁵ hy daer doe,
Mochte hy dat swaert gewinnen alsoe.
Doene koninck Rioen sach so stille staen,
Seide hi: ‘gy zijt wel koene, sonder waen,
Heer ridder³⁶, ic en weet wie³⁷ gy zijt,
Dat gy my dus verre volget ter tijt
Allene; ende ombedat gy zijt dus koen³⁸,
Sal ic iu doen ene hovesceit scoen³⁸,
Die ic nieman³⁹ en dade⁴⁰ dan iu:
Gevet my iu swaert ende in wapene nu,

1 eynen

2 koninch

3 erhaelde

4 off

5 bin

4 off

6 em do

7 kierde

8 targe

9 ne

10 ten tyde

7 kierde

11 to slane

12 veertene

13 velen

14 weren

15 ionch

16 mer

17 teen

17 teen

14 weren

18 treckede

19 off dat

20 gloiende

21 geslagen

22 Eng. as the booke seith, it was some tyme Hereules

23 dat

24 Colcas

25 vlues

26 vrendinne

27 greken

28 hadde dat

29 Eng. Tydeus the sone of the Duke of Calcedoyne

30 geslechte

31 do dat

32 der

33 he dat

34 alle sinen

35 queme

36 her ritter

37 we

38 kone, scone

38 kone, scone

39 neman

40 dede.

[p. 262]

 

Ende segget my hoe¹ gy heet² daerby,

23580

Ic sal iu dan laten quijt ende vry,

 

Want my jamert sere van iu

 

Ombedat gy my so jonck duncket nu’.

 

Dit hadde die³ koninck Artur onwaert,

 

Ende antworde hem fellyc, mettervaert:

23585

‘Meendy⁴ dat ic my op sal geven gemene,

 

Ombedat gy groet sijt ende ic clene?

 

Maer legget selve⁵ neder iu swaert

 

Ende iu wapene, ende komet ter vaert

 

My te genaden ende mynen wille

23590

Met iu te doene, lude ende stille,

 

Ende wetet wael ic en verseker geens dincs⁶ iu

 

Dan van der doet, des seker ic iu nu’.

 

Doe loech⁷ die Gigant, ende vragede doe

 

Hoe hi hiete ende wie hi ware⁸ toe,

23595

Ende heswoeren by sinen gelove⁹ daer;

 

Doe zeide die koninck Artur daernaer:

 

‘Wildy¹⁰ my zeggen des ic iu vragen sal,

 

Ic sal iu hieraf seggen die waerheit al’.

 

Doe gelovede hijt¹¹ hem ter stat.

23600

Doe zeide die koninck Artur nadat:

 

‘Wetet wael dat ic des koninges sone was

 

Uter-Pandragoens, sijt seker das,

 

Ende hete¹² Artur ende ben¹³ komen nu

 

Dit lant te bescermene, seggic iu,

23605

Want dat mijn es, wetet gerede,

 

Ende hebbet behnwet nu ter stede,

 

Entie¹⁴ koninck selve¹⁵ Leodegan,

 

Ende oec mede al¹⁶ sine man

 

Hebben¹⁷ dat lant van my ontfaen,

23610

Ende alle oec mede manscap gedaen’.

 

‘Hoe¹⁸’, zeide die koninck Rioen daernaer,

 

‘Bestu die koninck Artur vorwaer

 

Ende Uter-Pandragoens sone mede,

 

Die Angwise doet sloech gerede?’

23615

‘Ja’, zeide hi, ‘ende nu willic weten

 

Wie¹⁹ du best ende hoe¹⁸ men dy sal heten?’

 

Ic segget dy, ic hete die koninck Rioen

 

Ende tlant es onder mijn doen,

 

Ende onder my sijn alle die lande alsoe

23620

Al toter Heidene lande toe,

 

Ende oec soudet mijn sijn bander²⁰ syden,

 

Waert²¹ dat men daerover mochte lyden,

 

Maer neen dat nembermeer, sijt seker des,

 

Also lange als daer bynnen es

23625

Die leetlyke creature overeen,

 

Ende dat es een mercsteen²²,

 

Dien Judas daer warp, ende dat was

 

Dat hijt lant gewonnen hadde tot das;

 

Ende douder²³ seggen, dat also saen

23330

Als die mercsteen²² enwech es gedaen,

 

Dat daventuren van Logres al

 

Sullen²⁴ vergaen, beide groet ende smal,

 

Entie¹⁴ den mercsteen sal oec mede

 

Enwech doen, hi moetene ter stede gesien,

23635

In die goeffre dragen nadien

 

Van Sathanie, dat²⁵ hi nie meer en wert²⁶

 

Want hi es van sulker manieren nu,

 

Dat al gescien moet, dat seggic iu.

 

Nu weetstu wie ic ben ende hoe ic hete¹²;

23640

Maer ic segget dy nu, dat ic niet meer en ete

 

Also lange als ic dy levendich weet,

 

Want van dy heb ic al dit leet,

 

Dat ic ben verjaget, hebbic vernomen,

 

Es my al te male van dy gekomen;

23645

Hierombe sal ic hier wreken my

 

En al mijn leet nu over dy’.

 

‘By Gode’, zeide Artur, ‘so staet iu dan

 

Lange te vastene; want wetet voertan

 

Ic²⁷ en sterve van uwer hant nem bermeer,

23650

Ende ic ontsegge iu nu voertmeer;

 

Ende zijdy²⁸ so koene²⁹, so wreket iu’.

 

Doe die Gigant dit hoerde nu,

 

Quam hi tot hem ende toernde hem doe,

 

Ende sloechen met sinen swaerde³⁰ alsoe,

23655

Dat hi hem afsloech daernaer

 

Een sticke³¹ van sinen scilde daer;

 

Ende Artur reet op hem ter stede

 

Ende dorsloech sinen helm, ende oec mede

 

Die coffie³² in die rechte syde,

23660

Al doer, ende wondedene tien tyden³³,

 

Ende en hadde dat swaert³⁴ niet gewent,

 

Hi haddes die werelt verlaten sent;

 

Ende als die Gigant gevoelde dit bloet,

 

Wart³⁵ hi al te male verwoet,

23665

Ende reetene an ende meende naer³⁶

 

Metten armen hem grijpen daer;

 

Maer Artur was licht ende ontspranc.

1 wo

2 hiet

3 den

4 mene gy

5 selven

6 geen dinck

7 lachgede

8 were

9 geloven

10 wille gy

11 hie dat

12 hiete

13 bin

14 unde de

15 selven

16 alle

17 unde h.

18 wo

19 we

18 wo

20 op ander

21 weert

22 mersteen

23 de oldern

22 mersteen

24 solen

14 unde de

25 daer, Eng. that

26 wirt

12 hiete

27 ich

28 zijt gy

29 kone

30 zweerde

31 stucke

32 confie

33 ten tyde

34 zweert

35 waert

36 mende darnaer.

[p. 263]

 

Ende al die wile, eer iet lanc,

 

Quam daer Nasciens ende Adragant

23670

Ende Hervi, ende brachten gejaget thant

 

Ses Sennen, die alle koninge waren,

 

Ende die aldus hieten twaren:

 

Bahamins ende Matailes

 

Ende Frenitars ende Brecaines

23675

Ende Cohars ende Mahidrant;

 

Dese koninge quamen daer vliende thant,

 

Ende alse die koninck Rioen hevet vorsien

 

Die ses koninge also sere vlien,

 

Want dese herde stout¹ waren,

23680

So dachte hy wel by dien² daernare,

 

Dat hi doet soude bliven daer;

 

So spranc hi op sijn ors daernaer.

 

Ende daer hi opgeseten was doe

 

Sloechen die koninck Artur soe,

23685

Dat hi boech op dat gereide daer,

 

Ende hadde hi noch mogen hem vorwaer

 

Enen slach geven, hi haddene nu

 

Ter³ aerden doen tumelen, seggic iu,

 

Maer⁴ dat ors vervaerde hem ter stede

23690

Van den slage, ende droechen en wech mede.

 

Ende doene Artur enwech sach ryden

 

Spranc hi op sijn ors tien tyden⁵

 

Ende volgede hem na, al dat hi mach;

 

Entie⁶ koninck Rioen hem achter sach,

23695

Ende sach waer hi op hem quam daer,

 

Ende begondene te slane naer.

 

Doe riep Bahamins die quam gevloen:

 

‘Gy latene hier; wat wildy⁷ doen?

 

Ter quader tijt zijdy nu gesceden⁸

23700

Van nwen gesellen dus verre⁹ ter steden’.

 

Als die koninck Artur dengenen alsoe

 

Hoerde roepen, keerde¹⁰ hy hem doe

 

Ende sach waer diegene op hem quam daer,

 

Ende gaf hem enen slach swaer,

23705

Entie koninck Artur sloechen weder

 

Dor die scouder¹¹ alsoe daer neder,

 

Dat men hem leveren ende longen sach;

 

Doe kreet diegene, al dat hi mach,

 

Ende brulede¹² als een varre¹³ doe.

23710

Ende doe die vijf koninge sagen also

 

Den koninck Bahamins sware gewont,

 

Waren¹⁴ si des erre ende liepen terstont

 

Opten¹⁵ koninck Artur beide sere;

 

Entie koninck, die min no¹⁶ mere

23715

Vlien en wonde¹⁷, deckede hem wale

 

Metten scilde, ende tesen¹⁸ male

 

Sloech hi daer doet two der koninge

 

Van den viven, ende also geringe¹⁹

 

Quamen²⁰ daer die drie gesellen doe,

23720

Diese hier vor jageden alsoe;

 

Ende alse die ander koninge dat sagen,

 

Kenden²¹ sise en begonden iagen

 

Watsi mochten, sijt seker das,

 

Den wech, dien die koninck Rioen voren was,

23725

Entie koninck Artur volgede hem naer,

 

Diese niet laten (en) woude¹⁷ vorwaer.

 

Nu swiget van hem daventure

 

Ende sal seggen van Co. Ban ter ure

 

Ende van Co. Bohort oec mede,

23730

Dat hem nu gesciede ter stede.

1 stolt

2 byden

3 to der

4 unde

5 ten tyde

6 unde de

7 wille gy

8 gescieden

9 vere

10 kierde

11 scolderen

12 bolede

13 vaer; Eng. he cried and brayed as a bole

14 weren

15 op den

16 noch

17 wolde

18 to desen

19 ringe

20 quemen

21 kanden

17 wolde