Merlijn, naer het eenig bekende Steinforter handschrift

Hoe³ Gawyn ende sine broeder haer¹ moeder verloesten.

Daventure secht, dat die kinder waren
Blyde, datsi nu waren⁴ ontvaren
Tote Arondeel, dat zeggic iu;
Ende daer binnen doe⁵ si waren⁴ nu,
Quam een ridder¹ haestlic gereden
Op een ors van groten leden,
Ende sijn scilt dorhouwen mede,
Ende sijn halsberch te meneger⁶ stede.
Hi sach opwaert in den casteel
Ende sach daer driven groet riveel;
Doe riep hi of daer ieman binnen es,
Die hem volgen dar nades,
Dat hi van genen manne van al
Negeen ruwaert hebben en sal⁷.
Doe vragede Gawyn den ridder¹ daer,
Waer hine leiden woude daernaer,
Entie⁸ ridder¹ vragede: ‘wie zijdy?⁹’
‘Ic hen dat, Gawyn’, antworde¹⁰ hy,
‘So sal ic dat hier nu seggen dan,
Dat gaet iu meer an dan enegen man:
Hier es in den bosc nu een aventure,
Die eerlieste, gevallen nu ter ure,
Die se gedoen konde, dat hy embermeer
Prijs daeraf soude hebben ende eer;
Maer ic weet wel gyne hebbets herte¹¹ niet
Dat gy se gedoen sult dorren¹² iet.
Ende al en wildy niet volgen my,
Nochtan sal ic daer varen, seggic dy’.
Gawyn was erre nu ter stat,
Dat hine blode hiet; ende nadat
Es¹³ diegene enwech gevaren.
Hi kende Gawyns herte wel, twaren;
Ende Gawyn riep: ‘ontbeidet na my,
Ontvaert my niet, indien¹⁴ dat gy
My wilt geloven, dat gy my niet
Leiden en sult daer my arch gesciet,
Ende helpen met sult iegen alle man;
Ic sal iu gerne volgen dan’.
Doe ginc hem Gawyn wapenen saen;
Doe quamen¹⁵ daer sine gesellen gegaen
Ende zeiden, si souden¹⁶ met hem varen.
Gawyn zeide, si en souden twaren,
‘Hi en wil my maer¹⁷ allene daer’.
Doe vragede Sagrimor den ridder daernaer,
Of hy anders daer ieman woude¹⁸ nu?
‘Hier zijn¹⁹ sine gesellen, zeggic iu,
Diene node allene laten varen,
Maer gy werdet²⁰ des meer gebetert, twaren,
Datsi voeren²¹ hier met iu,
Ende oec biddewy des iu alle nu’.
Die ridder zeide: ‘die wille, kome met;
Daventure is alsulc, dat wet,
Wie²² dat daer komet nu ter ure,
Hi sal daer vinden aventure’.
Doe was Sagrimor herde blyde
Ende alle die ander, ende ten stryde
Hem wapenensi²³, dat si daernaer
Hem sevendusent wtleiden vorwaer.
Ende alse Gawyn ten ridder quam,
Ic segget iu, dat hi sijn trouwe²⁴ nam,
Dat hine omb negeen arch haelde nu,
Dat swoer hem die ridder, seggic iu.
Dus redensi metten²⁵ ridder¹ daer
Die nacht ende den dach daernaer,
Entes²⁶ morgens gemoeten²⁷ si ter steden
Enen knape²⁸ met enen kinde gereden
In ene wiege, dat hi vor hem daer
Brachte, ende vloe²⁹ daermede naer.
Doe vragede hem Gawyn daer,
Wat hem also te vliene waer?
Die knape zeide doe, dat hi es
Metten koninck Lotte, ende secht: ‘vor des
Hebben hem die Sennen gesconfiert nu
Ende sijn wijf genomen, zeggie iu,
Daer hise soude voeren³⁰ te Glacedoen;
Nu ben ic met desen kinde ontvloen,
Dat konínck Lottes ende sijns wijfs³¹ es met,
Ende dat iongeste van viven, dat wet,
Ende zoudet³² gerne voeren³⁰ in sekerre stat’.
Doe zeide Gawyn te hem nadat:

3 wo

1 ritter, er

4 weren

5 dat

4 weren

1 ritter, er

6 to maniger

7 Eng. that he sholde have drede of no man

1 ritter, er

8 unde de

1 ritter, er

9 zin gy

10 zegede

11 hebbet des herten

12 doren

13 so is

14 in den

15 quemen

16 zolden

17 mer

18 wolde

19 sint

20 werden

21 voren

22 we

23 so

24 truwe

25 myt den

1 ritter, er

26 unde des

27 gemoten

28 knapen

29 vlo

30 voren

31 wives

32 zoldet.

30 voren

[p. 239]

 

‘En¹ vliet niet meer, maer² voert saen

 

Tot in genen bosc, dat gy (moecht) verstaen

 

Hoe dat met ons nu vergaet³,

21535

Wy sullen iu daer nu wael geraet³

 

Geleiden daer gy seker sijt’.

 

Ende hi geloevedet hem daer ter tijt.

 

Doe seiede Gawijn van hem daernaer,

 

Entie ridder haeste hem sere daer

21540

Ende reet vor hem, ende zeide dat hy

 

Hem dapperlike volgende zy;

 

Ende si volgeden hem vaste naer

 

Ende quamen⁴ onlunck gereden, daer

 

Die koninck Loth nu gesconfiert was

21545

Ende vloe⁵ te Glacedoen nadas

 

Metten riddren⁶ die hem gebleven waren;

 

Ende Gawijn sach ombe daernare

 

Ene scone vrouwe, die die Seynen

 

Hadden by den haer in enen pleine,

21550

Ende sloerden⁷ se also na haer paert;

 

Ende si riep op Onse Vrouwe, metter vaert

 

Genadelic⁸ dat sise bescudden moete.

 

Doe sloechse Taurus herde onsoete⁹

 

Met siner wapender hant alsoe,

21555

Datsi in ommacht op daerde vil doe;

 

Ende hi namse ende settese op sijn paert¹⁰,

 

Ende si kreet sere ende gebaert¹⁰

 

Als een wijf die men slaet¹¹,

 

Ende liet haer weder vallen geraet¹¹.

21560

Ende alse diegene sach ter stonde

 

Dat hi se niet gemeestren¹² konde,

 

So nam hise bi den haren doe¹³

 

Ende slepedese na hem alsoe¹³,

 

Ende sloechse in hoer ansichte nadas,

21565

Datsi overal daeraf bebloedet¹⁴ was,

 

Uter nesen¹⁵ ende uten¹⁶ monde mede.

 

Hi slepedese so lange daer ter stede,

 

Datsi niet meer en konde gegaen.

 

Die ridder seide te Gawyne saen:

21570

‘En kendy¹⁷ die vrouwe iet¹⁸, segget my,

 

Mindegy se ie, so wreket se daerby’.

 

En alsse¹⁹ Gawijn sach, kende hise daer,

 

Ende hi wart so erre²⁰ daernaer,

 

Dat hi wel na verwoedet was,

21575

Ende sloech met sporen dat ors nadas.

 

Hi hadde een scerp speer in der hant

 

Ende riep met luder stemme te hant:

 

‘Hoeren²¹ sone, dief, mordenare,

 

Gy sult die vrouwe laten dare!’

21580

Doe sach Taurns Gawine komen,

 

Hi liet die vrouwe ende hevet genomen

 

Een speer, ende reet te Gawinewaert;

 

Si quamen te samene met snelre vaert

 

Entiegene brac sijn speer daer,

21585

Ende Gawyn stacken daernaer

 

Metten speer²² dor den lichame²³,

 

Dat paert ende man vielen²⁴ tsamen,

 

Ende hi brac den hals ter²⁵ stede.

 

Agrawein ende sijn broeder bede

21590

Sprongen van horen paerden daer,

 

Ende houwen hem te sticken daernaer.

 

Daer sloegensi in die Sennen oec nu;

 

Eer si op hilden, dat seggic iu,

 

Doedensi haorre²⁶ tien²⁷ dusent ende meer.

21595

Gawyn was verwermet so seer,

 

Dat hi so vreeslike slage sloech,

 

Dat daer nieman²⁸ dat lijf ontdroech,

 

Dien hi daer²⁹ geraken konde;

 

Alle die Sennen vloen ter stonde,

21600

Ende waren blide, die mochten ontgaen.

 

Doe keerde³⁰ Gawyn tsiner moeder saen,

 

Daer hi se hadde laten liggen mede;

 

Doe hi daer quam beette³⁰ hi ter stede,

 

Ende namse in sinen arm alsoe,

21605

Ende drreef so groten rouwe doe,

 

Ende al sine gesellen quamen daer,

 

Doe sine sagen maken selc mesbaer³¹,

 

Si weenden met hem alle doe;

 

Maer doe sine broeder quamen⁴ daertoe,

21610

Doe began van ierst³² die rouwe,

 

Ende als die woerde boerde die vrouwe

 

Ende dat geween ende dat mesbaer³¹,

 

Sloech si haer ogen op daernaer,

 

Ende sach datse Gawyn hadde doe

21615

In sinen arme; si sprac hem toe,

 

Si kendene wale ende seide ter stede:

 

‘Ach, God! Vader der ontfermechede,

 

Ende Diner moeder van Hemelrike,

 

Iu tween³³ danke ic sekerlike

21620

Van desen³⁴ edelen troeste nu,

 

Dien³⁵ Gy my gesent hebt; ic bidde in,

1 ende

2 mer

3 vergeet, gereet

3 vergeet, gereet

4 quemen

5 vlo

6 rittern

7 sloiden

8 genedelije

9 onsote

10 pert, gebart

10 pert, gebart

11 sleet, gereet

11 sleet, gereet

12 gemestern

13 do, alzo

13 do, alzo

14 beblodet

15 nasen

16 ut

17 kenne gy

18 ieet

19 alze ze

20 irre

21 horen

22 sper

23 lichamen

24 velen

25 dar ter

26 er

27 tijn

28 neman

29 den he dar

30 kierde, beitte

30 kierde, beitte

31 mysbar

4 quemen

32 irst

31 mysbar

33 twen

34 desse

35 den.

[p. 240]

 

Lieve kint, Gawyn’, zeide sy,

 

‘Dat gy niet meer (en) weent om be my;

 

Ic en hebbe geen noet nu mere,

21625

Maer ic ben gequetset nu sere’;

 

Ende si vragede waer sine broeder waren.

 

Doe quamensi vor die vrouwe gevaren

 

Met groten rouwe ende beetten¹ nu

 

Ende zeiden: ‘vrouwe, wy sijn hier by iu’.

21630

Des dankedesi Gode al te voren,

 

Daerna zeidesi: ‘ic hebbe verloren

 

Mordret, mijn kint, ende minen here,

 

Die hem heden² pijnde sere

 

Ombe my te bescuddene, seggic iu,

21635

Want ic sachem allene nu

 

Vechten tegen vijfdusent Seynen,

 

Nadat sine liede³ uten pleine⁴

 

Verdreven waren⁵ ende som doet;

 

Ic sach dat men op hem scoet

21640

Met gaveloten⁶ ende met speren, sonder waen.

 

So vele en mochtes nieman ontstaen

 

Ende hi en woude my laten niet

 

By negenen⁷ dingen, wats gesciet,

 

Toter tijt dat icken mede

21645

Beswoer ende van my sceiden dede.

 

Doe sciet hy also droeflicke⁸ van my dan

 

Alse men ie sach sceiden enen man’.

 

Doe zeide Gawijn: ‘vrouwe, ic segge iu

 

Wel, waer Mordret es nu,

21650

Want die knape, diene voerde heden⁹,

 

Gemoete ic ende dadene ter steden

 

Beiden in dat foreest hierby;

 

Maer ic en weet, waer mijn vader sy’.

 

Doe was die vrouwe vertroestet aldaer.

21655

Gawyn dade¹⁰ water brengen daernaer,

 

Ende dwoech sine moeder daermede

 

Haer¹¹ aensichte; hi dade daernaer ter stede

 

Gereiden daer een leitiere,

 

Daer hi se op dade leggen sciere¹²,

21660

Ende si namen¹³ al die name aldaer,

 

Dat die Sennen brachten daer,

 

Ende voeren¹⁴ daermede tArondeel waert,

 

Ende si vonden den knape in der vaert

 

Metten kinde; des waren si blyde.

21665

Si reden so lange, datsi ten tyden

 

TArondeel quamen¹⁶, ende dreven doe

 

Blyscap groet, ende bleven alsoe

 

Binnen den castele totedat genesen

 

Haer¹¹ moeder was, ende doe na desen

21670

Voerdensise met hem te Logreswaert,

 

Ende haren jongen broeder mettervaert,

 

Ende si lieten van haren lieden¹⁷ een deel,

 

Ombe daer te houdene den casteel;

 

Oec swoeren die kinder, dat nembermeer

21675

Haer¹¹ vader en krege haer¹¹ moeder weer,

 

Hi en soude versoenet sijn eer¹⁸ ter ure

 

Jegen haren oem, den koninck Artnre.

 

Des was die moeder blyde ter stat,

 

Doe si die kinder hoerde seggen dat.

21680

Si waren te Logres wel ontvaen.

 

Doe dade Gawyn vragen saen,

 

Ocht ieman den ridder¹⁹ kende daer,

 

Die Gawine hadde gehaelt naer,

 

Daer hi sine moeder bescudde²⁰ nu;

21685

Hem en kende²¹ nieman, seggic iu,

 

Noch en wisten waer hi gevaren es.

 

Dese niemare ginc so verre²² na des,

 

Dattet²³ Does vernam, die herde vroet was,

 

Ende ginc tot Gawine nadas,

21690

Ende zeide: ‘Gawijn, kendy iet²⁴ nu

 

Dengenen die die boetscap brachte iu

 

Van Sagrimore ende voertan

 

Van Ywene te Bredegan?’

 

Gawyn zeide: ‘van desen no²⁵ genen

21695

So en kendic er niet enen’.

 

Doe loech²⁶ Does berde sere;

 

Des wonderde Gawine noch mere,

 

Waerombe dat hi loech²⁶ alsoe;

 

Daer beswoer hy Doese doe

21700

By der trouwen²⁷, die hi es sculdech Arture,

 

Dat hijt hem²⁸ seggen soude²⁹ ter ure.

 

Does zeide: ‘gy hebbet besworen my

 

Ende ic moet iu seggen daerby,

 

Maer gy moet my geloven vorwaer,

21705

Dat gijt³⁰ niemanne (en) sult seggen naer’.

 

Gawijn zeide doe: ‘neen ic, niet’.

 

Does zeide: ‘nu merket ende siet:

 

Dit was Merlijn, al sonder waen,

 

Die hem vermaket, als hi wil, saen

21710

In allen manieren, groet ende clene,

 

Ende alle dinck oec weet gemene’.

 

‘Hoe³¹, zeide Gawyn, ‘es dat die man,

 

Dien³² die Duvel hier vormaels wan

1 beitten

2 huden

3 lude

4 pleinen

5 weren

6 gebeloten

7 genen

8 droflike

9 huden

10 dede

11 er

12 schyre

13 nemen

14 voren

16 quemen

11 er

17 luden

11 er

11 er

18 eer

19 ritter

20 bescudden

21 kande

22 vere

23 dat dat

24 henne gy icht

25 ne

26 lachgede

26 lachgede

27 truwen

28 he hem dat

29 zolde

30 gy dat

31 we

32 den.

[p. 241]

 

An ener joncfrouwen, entie¹ nadas

21715

So wel² met Uter-Pandragone was?’

 

‘Die selve is dat’, zeide Does daer.

 

‘God, Here!’ zeide Gawyn daernaer,

 

‘Hoe³ mochte dat embermeer gescien⁴,

 

Dat icken hebbe also gesien⁵

21720

In dus meneger⁶ manieren nu?’

 

‘Hi es dieselve, seggic iu’,

 

Zeide Does, ‘want hi dat met gewelt

 

Met nigromancien doet, wat hi welt’.

 

Doe zegende hem Gawyn daer

21725

Van groten wonder, ende zeide daernaer,

 

Dat hi gerne met hem soude⁷ wesen

 

Bekant, ‘want ic weet wel⁸ van desen,

 

Dat hi ons minnet, alse hi dus dede

 

Dese dinge dor ons’. Doe zeide Does mede:

21730

‘Gy sult⁹ hem sicn¹⁰, wilde¹¹ hi,

 

Want dat wy seggen onder iu ende my,

 

Dat weet hi al te¹² male nu’.

 

Des blevensi te Logres, zeggic iu,

 

Ende hilden dat lant tegen die Sennen daer

21735

Stoutlike¹³ ende wol⁸ vorwaer.

 

Hier zwyget dit boeck van desen nu,

 

Ende sal van Merline seggen iu.

1 unde de

2 wal

3 wo

4 gescheen

5 geseen

6 maniger

7 zolde

8 wal

9 zolen

10 zeen

11 wolde

12 to

13 stoltlike

8 wal