Merlijn, naer het eenig bekende Steinforter handschrift

Van Moyses ende van der ydeler stat die tuschen Josep ende Brone was.

Totten tiden dat zi verschieden³
Die quade van den goeden lieden³,
Was daer een die Moyses hiet,
Ende hi en woude altoes niet
Dat geselscap laten van den Grale.
Hi was geraket in zine tale
Ende ter werelt herde vroet
Ende van buten sceen hi goet;
Hi zeide: ‘ic en scheide niet⁴ hen
Want ic in den wille ben
Te wesene met desen volke goet,
Dat God met Sijnre genaden voet’.
Hi weende ende dreef misbaer,
Alse of dat hem wel leet waer,
Ende bleef daer met Josepes lieden³,
Ende die ander doe danen schieden,
Welker tijt dat hi der eenen⁵ zach,
Riep hi ember⁶: ‘owi, o wach!
Soete vrint⁷, bidde vor my
Dat mi Joseph genadech⁸ zy
Dat ik die gracie hebben moete
Die iu aldus zere is zoete’.
Dit riep hi in dier gebaer⁹
Oftet hem in ernste waer⁹
So lange bat hi des den lieden¹⁰
Dat zi hem daerop berieden
Te biddene Josepe ombe¹¹ Moyses,
So zere ontfermede hem des,
Zi namen Moyses met hem allen
Ende gingen tote Josepe vallen,
Ende genade bidden altezamen.
Josepe wonderde waerombe zi quamen,
Ende zeide: ‘zegget, wat gy begert’.
Zi zeiden: hoert, here, herwert:
Een groot deel van onsen lieden³,
Die met ons van den Joden schieden,
Zijn¹² gegaen hoerre¹³ strate
Seder dat wi van dinen vate
Die gracie eerstwerf ontfingen;
Nu es hier een, in waren dingen,
Die hetet Moyses, als wy scouwen,
Dien zere zine sonden¹⁴ rouwen;
Hi en wille ons nu niet¹⁵ laten,
Hi biddet ons allen wtermaten,
Dat dijn covent tot dy gae
Ende bidde, dat hi mede ontfae
Die gracie, die ons gevet dijn vat;
Here, nu biddewy iu alle dat
Dit dijn wille moete¹⁶ wesen’.
Josep antwoerde tot desen:
‘Die gracie en es niet¹⁵ mijn;
Maer die hemelsche drechtijn¹⁷
Gevet ze¹⁸, daer 't Hem dunket¹⁹ goet,
Dat es²⁰ dengenen, die hoeren²¹ moet
Totten dogeden zetten altoes;
Maer es dese in dat herte loes
Ende hi hem huten maket scone
So vruchte ick dat hi my hone;
Hierombe ben ick een deel gevreest,
Maer hi hoent hem zelven meest,
Es dat hi ons wil bedriegen’.
‘Neen’, zeiden zi, ‘kan dese man liegen
Zone gelovewy man nimmermeer,
Maer doet²² dat doer²² God, lieve Heer,
Ende laeten in der genaden wesen!’

3 verscheden, luden

3 verscheden, luden

4 schede nicht

3 verscheden, luden

5 eynen

6 umber

7 vrent

8 genedich

9 gebeer, weer

9 gebeer, weer

10 luden

11 umbe

3 verscheden, luden

12 zint

13 erre

14 sunden

15 nicht

16 mote

15 nicht

17 trechtijn

18 ze em

19 donket

20 daer

21 eren

22 dot, dor.

22 dot, dor.

[p. 11]

 

Joseph sprack: ‘provet an desen,

1185

Of hi zulck zij als hi ons toent,

 

Dat hi hemselven niet¹ en hoent;

 

Ick sal vor hem ende vor iu

 

Onsen Here bidden nu’.

 

Syne gesellen ende Moyes

1190

Seiden: ‘Here, God loen iu des!’

 

Vor die scotele, die men heet² den Grael,

 

Ginck Joseph allene staen,

 

Totter erden zeech hi neder vaen

 

Op ellenbogen ende op knien³

1195

Ende bat onsen Here met dien,

 

Dat Hi hem daer makede openbaer

 

Ofte Moyses al zulck⁴ waer

 

Alse hy buten togede wale?

 

Doe sprack van den heilgen Grale

1200

Eene stemme ende zeide:

 

‘Nu is komen die waerheide,

 

Daer ick iu af zeide hier te voren

 

Du zals⁵ zien³ die stede koren

 

Die tusschen Broen es ende dy:

1205

Ombe Moyses biddes du my;

 

Menestu, dat hi is zulck man

 

Als hi buten togen kan,

 

Gy ende uwe gesellen gaet

 

Ter tafelen zitten, dat is mijn raet,

1210

Wan dat is tercietijt;

 

Doet Moyses komen, daer gy zijt,

 

Ende zegget oft hi mynnet alremeest

 

Die gracie van den heilgen Gheest,

 

Gelijck dat ghy hebbet verstaen,

1215

So ga hi dan zitten zonder⁶ waen

 

In die idele stede beneven dy,

 

Daer zalstu⁵ zien³ wael wat hi zij’.

 

Also alzet hem Onse Here hiet,

 

Dede Joseph, ende anders niet.

1220

Hi quam weder te zinen gesellen,

 

Ende zeide: ‘moget gy my vertellen,

 

Of Moyses es zulck van binnen,

 

Dat hi die gracie mach gewinnen,

 

Nyeman en mach ze hem ontseggen;

1225

Maer wil hi ons te voren leggen

 

Ander sake dan al waer,

 

Dat zal hem selven wesen zwaer’.

 

Zi zeiden dit tot Moyses alzo.

 

Hi antwoerde daer ende was vro:

1230

‘Ick ne ontsie⁷ lude noch stille

 

Negene dinge, die Joseph wille.

 

Ick wane⁸ wel waerdich zijn daerof’.

 

Zi zeiden: ‘dn heves⁹ den orlof

 

Sie¹⁰ dattu does⁹ zinen wille’.

1235

Hy zeide, hy en lietes lude noch stille.

 

Met hem waren¹¹ zi alle blyde

 

Ende gingen totten getyde,

 

Aldaer men diende van den Grale.

 

Joseph sprack ten zelven male:

1240

‘Moyses, du zals³ niet¹² genaken

 

Eneger dinck oft eneger zaken

 

Daer du af onwerdich zijs;

 

Want dune machs⁹, in gener wijs,

 

Nyeman honen alzo wel

1245

Alse dy selven, bistu fel,

 

Sie¹³ dattu zijs⁹ alzo goet,

 

Alse dit volck; want in zijnen moet

 

Moyses sprack: ‘oft ick goet ben

 

Sone late my God nimmer hen

1250

Van iu scheiden’; - ‘nu komet voert’,

 

Sprack Joseph: ‘zeggestu waer woert,

 

Dat zullewy alle nu wel zien’.

 

Joseph sat weder met dien

 

Totter tafelen, ende sijn zwager Broen;

1255

Ende alzo begonsten¹⁴ die anderen doen

 

Elkerlyck op zine stat,

 

Daer hi plach zittene vor dat;

 

Ende alse zi waren geseten daer,

 

Stont Moyses ende hadde vaer.

1260

Die tafele ginck hi al ontrent,

 

Hi ne zach onder al dat covent

 

Negene¹⁵ stat te zinen doene¹⁶

 

Dan tusschen Joseph ende Broene¹⁶;

 

Ten eersten¹⁷ dat hi was zitten gaen,

1265

Daer sanck hi neder alzo saen,

 

Men mochte niet gemerken dat,

 

Dat hi totter stede ie sat;

 

Ende Joseph was t¹⁸ ongemake

 

Entie ander¹⁹ van der sake,

1270

Ende haddens alle groten toren,

 

Dat Moyses dus was verloren.

 

Alse die dienst was gedaen,

 

Ende zi op waren¹¹ gestaen

 

Sprack in groten rouwen ende leide

1275

Een die hiet Peter, ende seide

 

Tot Josepe: ‘wy zijn t¹⁸ ongemake,

 

Wy bidden iu, Here, ombe ene zake

1 nicht

2 het

3 kneen, zeen

4 alsolich

5 zalt, zaltn

3 kneen, zeen

6 zunder

5 zalt, zaltn

3 kneen, zeen

7 ontsee

8 wene

9 hevest, doest, zalst, machst, zijst,

10 ze

9 hevest, doest, zalst, machst, zijst,

11 weren

3 kneen, zeen

12 nicht

9 hevest, doest, zalst, machst, zijst,

13 Se

9 hevest, doest, zalst, machst, zijst,

14 begonden

15 Engene

16 done, Brone

16 done, Brone

17 Ton eirsten

18 to

19 Unde de anderen.

11 weren

18 to

[p. 12]

 

Doer Hem, daer wy an geloven,

 

Dat is Onse Here van hier boven,

1280

Dat gy ons zegget zonder sparen¹,

 

Waer Moyses nu es gevaren¹’

 

Joseph sprack: ‘des en wetick niet,

 

Maer ick bidde Hem die dat al beziet,

 

Of dat Zijn wille nu zij

1285

Dat Hi dat doch vertoge my’.

 

Joseph quam ten heilgen Grale

 

Oetmoedelike, ende rechte wale

 

Kniede² hy neder, ende zere hat:

 

‘Here God, die in meneger² stat

1290

Menege³ scone miracule tones,

 

Daer Du Dijn volck mede verscones;

 

Al dat Du does, Here, dat es goet,

 

Want Du ware vleesch ende bloet

 

Ontfinges an Sancta Maryen,

1295

Ende wy des oeck wael gelyen

 

Dat zi, maget, van iu genas,

 

Ende Gy gehengen woudet⁴ das

 

Doer ons te dogene menech³ leet,

 

Ende Gy tot my quamet gereet,

1300

Ende my voerdet in myne stat

 

Ende my mede geloefdet dat,

 

Wat dat ick iu bade hier voren,

 

Dat Gy my des soudet⁴ gehoren;

 

Ombe dese zaken so bid ick iu,

1305

Dat Gy rechte desen lachter⁵ nu

 

Van my doet van desen wane,

 

Ende Gy my brenget die waerheyt ane,

 

Waer dese man gebleven zij;

 

Alzoe dat dat volck an my,

1310

Die met mi die gracie ontfaen,

 

Die waerheit mogen verstaen’.

 

Binnen dien⁶, dat Joseph lach opter aerde⁷

 

Antwoerde hem die stemme waerde⁷;

 

‘Joseph, dat ick iu voerseide⁸

1315

Dat es nu wonder waerheide,

 

Doe du die tafele makedes eerst

 

Dine wijsheit is daerby gemeerst,

 

Want die stat, die idel was,

 

Die bediedet, dat Judas

1320

Sijn erve verloes ende zine stat;

 

Doch zeide ick dy te voren dat,

 

Dat die stat soude idel staen

 

Totten vierden, sonder waen,

 

Van Eugenien⁹ ende Broene,

1325

Die sal sijn waert van desen doene,

 

Die in deser stat sal wesen,

 

Ende negeen ander na desen

 

Geset sal zijn in deser eer,

 

Ende daer du ombe vrages so zeer

1330

Die by dy zat, ick salt dy tellen:

 

Alze euwech gingen zine gesellen,

 

So en bleef hy ombe niet¹⁰ el

 

Dan hy dy woude¹¹ honen wel;

 

Want hy nye gelovede niet,

1335

Dat gy levet sonder verdriet;

 

Hier ombe ginck hy alzo liegen

 

Ombe dat hy dy woude¹¹ bedriegen,

 

Ende es versoncken in abisse;

 

Van hem, des zijt wel gewisse,

1340

Ne werdet nimmermeer¹² tale gemaket

 

Eer diegene tot hem geraket

 

Die dese stat vervullen sal,

 

Ende hy hem¹³ vint in dat diepe¹⁴ dal

 

Want hy sal leven sonder macht

1345

Tote dien, dat dit toe es¹⁵ gebracht.

 

Dns eret Onse Here sine steden.

 

Van Moyses is die tale geleden,

 

Tote dattene vint die selve mede,

 

Die zitten sal in dese stede;

1350

Ende dat volck, dat dan zal zijn

 

In zine geselschap ende in die dijn

 

Sulne¹⁶ heten lichame Moyses.

 

Doe kondech dinen volcke des.

 

Nu siet, oft iu wel behaget

1355

Wat gy hebbet ane my bejaget’¹⁷.

 

Dus makede kondech Onse Here

 

Josepe Moyses van valschen kere,

 

Ende Joseph zeidet Broene voert,

 

Ende Peter mede dese woert,

1360

Ende sinen jongeren alle gader.

 

Doe seiden zi alle: ‘Here Vader!

 

Hy is dul, die dor dit cranke leven

 

Juwen dienst¹⁸ wil begeven.

1 sparn, gevaern

1 sparn, gevaern

2 kneede

2 kneede

3 maneger, en

4 wolden, enz.

3 maneger, en

4 wolden, enz.

5 laster

6 Binnenden

7 eerde, weerde

7 eerde, weerde

8 vor zegede

9 In 't oorspronkelijke Enygeus

10 umbe nicht

11 wolde

11 wolde

12 numbermeer

13 ene

14 deipe

15 to is

16 Solen ene

17 belaget (Fr. conquis et gaaigniez vers moy)

18 denst