Logo DBNL
Alexanders geesten (1882)

Alexanders geesten

(1882)–Jacob van Maerlant–rechtenstatus Auteursrechtvrij

Vorige Volgende
tekstkritische noten

Die derde boec.

 
Eer liet ic die geeste staen,
 
Daer men te stride soude gaen,
 
Entie scaren hem onderstaken.
 
Nu seghic u in waren saken,
5
Dat die crakinghe van den slaghen
 
Ende tstriden ende tjaghen
 
Verdreef tgheluut van den businen,
 
Dat al niet en dochte schinen.
 
Daer vloghen so vele scichte
10
Ende quarele so ghedichte,
 
Datmen cume ghesach die lucht.
 
Daer was an beiden siden vrucht.
 
Die eerste, die ter selver stede
 
Ane eneghen joeste dede,
15
Dat was die coene Macedo,
 
Die van vrese noit en vlo.
 
Daer hi sach dat menich scilt
 
Wel verdect met goude hilt,
 
+Ende men van goude doreroot,
20
Daerinne een drake van kele groot,
 
Den standaert brochte ghedraghen
 
Voor Darise up enen waghen,
 
Daerwaert keerde hi ter vaert
 
Mettien breidele sijn paert,
25
Om dat hi woude sonder waen
 
Talre eerst Darise verslaen;
 
Hem dochte dat hijs bat verdiende.aant.
 
Doe quam een van Daris vriende,
 
Die van Surien soudaen was
30
Ende was gheheten Arethas,
 
Ende hi hadde an sinen scachtaant.
 
Enen witten vane, daerin ghewracht
 
Een lyoen van goude stoet.
 
Een karbonkel diere ende goet
35
Was up sinen helm gheset.
 
Hi es die eerste man, die let
 
Alexandere mettien spere.
 
Die coninc sette hem ter were.
 
Ateras brac sinen scaht;
40
Maer Alexander reet met cracht
 
Hem den bokelare ontwee
 
Up die bulle min no mee,aant.
 
Die van goude was wel claer.
 
Die scacht ghinc in over waer
45
Dor die wapine ter herten toe.
 
Aretas storte neder doe.
 
Dat was die ierste, die daer staerf.
 
Die Grieken riepen menichwaerf:
 
‘Onse es die seghe, onse es die seghe!
50
Ghi sijt verwonnen, vliet enweghe!’
 
+Clitus en Tholomeus bede
 
Daden utermaten lede
 
Die van Percen ende haren scaren.
 
Tholomeus reet te waren
55
Dodone van Parten van boven neder,
 
Datti niet meer upstont weder.
 
Clitus dede met sinen spere
 
Utermaten grote were.
 
Hem quam Ardofilon te ghemoete.
60
Die een stac anderen onsoete,
 
Dattie scachte ontwee spronghen.
 
So sere si te gader dronghen,
 
Dat si tsockeerden metten peerden,
 
So dat si vielen up der eerden.
65
In onmacht waren si alle bede.
 
Men waende dat si waren versceden.
 
Clitus was deerste die ontspranc,
 
Met nide hi dat sweert uut swanc
 
Ende stont over sine voete.
70
Hi sloech Ardofilone wel onsoete
 
Thooft van den buke, alse die boude,
 
Daer hi hem rechten soude.
 
Doe quam die here van Babilone,
 
Die here Macheus, die herde scone
75
Ende wel gheraect was in den mont;
 
Hi sloech doot ter selver stont
 
Enen Griec, die hiet Jolas.
 
Dat versach daer Philotas.
 
Metter haest quam hi ghestreken
80
Ende woude Iolase wreken;
 
Maer Macheus hi ontreet.
 
Dat was Philotas haerde leet.
 
+Maer al en mochten si niet ontriden;
 
Othim slouch hi ontwee die siden.aant.
85
Dat was in die luchter paertie.
 
Doe quamen die van Hircanie -
 
Ende souden Philoten vervaren -
 
Met vele ridders up hem ghevaren.
 
Hi nam den meneghen dat leven;
90
Maer wel na was hiere selve bleven.
 
Hem quam te helpene Antigonus,
 
Cenos ende ooc Craterus
 
Ende Permenio, sijn vader,
 
Ende dat luchter here algader.
95
Si braken die Yrconoise scaren.
 
Antigonus versloech te waren
 
Feax met sinen scaerpen sweerde.aant.
 
 
 
 
100
Craterus dede grote were.
 
Daer vele hogher liede toe saghen
 
Sat een ridder up enen waghen.
 
Hi doreslouch hem helm ende hooft,
 
Ende alse hijt hem hadde gheclooft,
105
Trac hi hem van den waghen neder.
 
Nemeer en richte hi hem weder.
 
Die hier versleghen bleef aldus,
 
Hi was gheheten Anfilocus.
 
Craterus slouch ter selver stede
110
Sinen waghenman te doot mede.
 
Permenio die in ghenen tiden
 
Die van Percen ne woude vermiden,
 
Hi dorreet dat here met crachten.
 
Twee ridders quamen met twee scachten,
115
Die beide joesten up hem daden;
 
Maer en mochte hem niet scaden.
 
Ysamnes was deen gheheten,
 
Ende eens conincs sone vermeten.
 
+Dimus was des anders name.
120
Maer hi en achtes niet een brame,
 
So wat si hem moghen doen.
 
Een ander ridder was ghevloen
 
Van den Grieken, hiet Orestes,
 
Die up een roche gheclommen es,
125
Die voer hi troosten, ende mettienaant.
 
Heeft hi Ysamnesse versien.
 
Dor die borste stac hi hem te hant,
 
Dat hi viel neder in dat sant.
 
Orestes, die wech was ghevloen,
130
Dedi die wapen ane doen
 
Ende mettien trac hi sijn swaert.
 
Dimuse slouchi ter vaert
 
Sinen aerm af, dat was waer,
 
Ende reetene al te stucken daer.
135
Agilone verslouch hi mede
 
Ende Elame ter selver stede,
 
Cirifon ooc mede daerna
 
Van den lande van Arabia.aant.
 
Dus vachtmen an die luchter side,
140
Ende die strijt was herde stide.
 
Maer an die rechter siden vacht
 
Emenidus met groter cracht.
 
Hi sloech * met sinen sweerde,
 
Daer hi den meneghen mede deerde,
145
Ende stac ooc met spieten.
 
Dien hi gheraecte, hi en condes ghenieten.
 
Metten sweerde so slouch hi
 
Dyaspen, enen ridder hi
 
Eudochiun hi mede scoot
150
Met enen spiete steendoot.
 
+Hi slouch meneghen ter neder
 
Ende reet dore ende quam weder.
 
Nichanor dede wonder groot.
 
Hi sloech meneghen te doot
155
Ende maecte die plaetse root van bloet.
 
Mettien dede Eclimus hem ghemoet,
 
Een bacheleer met enen scachte,
 
Scone ende edel van gheslachte,
 
Want hi was van Cyrus gheboren.
160
Hi reet up Nichanor van voren
 
Ende hi stakene up dien scilt,
 
Dien hi up die side hilt;
 
Maer hi en mochte hem niet ghederen.
 
Nichanor sette hem ter weren
165
Ende stakene doe vele sciere
 
Mettien spere dor die visiere
 
Dor den nese in bede doghen.
 
Eclimus en const niet ghedogen,
 
Hi en viel neder van den paerde
170
Voren, al blint up die aerde.
 
Die prince van Ninivee
 
Hi dede vele Grieken wee;
 
Hi vacht harde an Daris side
 
Ende maecte vele Grieken onblide.
175
Negusar seit men dat hi hiet.
 
Hi scoet meneghen scaerpen spiet.
 
Ooc consti vechten metten swaerde,
 
Mettier gysaermen sloech hi haerde,
 
Alse nu vachti metten ghescotte,
180
Nu metter aex, ghelijc den Scotte.
 
Helime hadde hi ghescoten dure;
 
+Dorilas haddes quade hure,
 
Dien haddi metten sweerde doot.aant.
 
Armogenes hadde thovet root,
185
Hi was gheslaghen mettier aex.
 
Dese drie hadden luttel ghemaex
 
Ende alle drie so warent Grieken;aant.
 
Si en dorften hare wonden wieken.
 
Philotas sach daer Negusar,
190
Die jeghen die Grieken was ghespar;aant.
 
Hi trac sijn sweert ende voer bat naer.
 
Ic sal u segghen over waer,
 
Dat een pyrop diere ende goet
 
Up Negusars helme stoet.
195
Philotas sloughene van boven,
 
Helm ende steen heeft hi ghecloven.
 
Nochtan die coyfie wederstoet
 
Dien slach, bedi soe was so goet.
 
Doch becochte hi sere den smete -
200
Dat sweert was van goeder bete -
 
Die luchter hant verloos hi saen,aant.
 
Doe hi den slach waende ontfaen.
 
Negusar hadde luttel ghemaex,
 
Nochtan verhief hi sine aex
205
Ende soude wreken den slach.
 
Maer Amictus het versach
 
Ende boot sinen scilt daerjeghen,
 
Els ware Philotas doot bleven;
 
Want die aex voer in den scilt,
210
Daren Amictus voor hem hilt,
 
Tote der middewerde in.
 
Philotas peinsde om sijn ghewin:aant.
 
Daer hi die aex uuttrecken soude,
 
Slouch hi Negusare, alse die boude,
215
+Althans af die rechter hant,
 
Dat soe neder viel upt sant.
 
Van rouwen comt dicke cracht.
 
Negusar hevet hem bedacht
 
Dat hi onnutte es in orloghe.
220
Hi stont up enen waghen hoghe
 
Ende waerp hem te ghemoete
 
Rechte vor Iolas voete.
 
Iolas voer up hem ter neder,
 
Ende eer hi mochte upcomen weder,
225
Was hi dorscoten ende sijn wreen.
 
Negusar ooc, alst hem wel sceen,aant.
 
Was dorscoten met * spieten.
 
Dus moeste hi der doot ghenieten.
 
Alnu was dare so ghevochten,
230
Dat vele liede becochten,
 
Ende si waren som wel moede.
 
Dat gras was bedect met bloede,
 
Die dode bedecten deerde.
 
In beiden siden hadde met sweerde
235
Menech man die doot vercoren;aant.
 
Maer die Percen hadden verloren
 
Vele meer liede, dan die Grieken.
 
So dat die lucht begonde rieken,
 
Entie van Percen sijn vermoit,
240
So dat des stridens hem vernoit.
 
Nochtan so was die scare cleneaant.
 
Van dien Grieken al ghemene;
 
Maer hare coenheit ende hare were
 
Was beter vele dan Daris here.
245
Die Percen begonden vlien.
 
+Alexander heeft dat versien
 
Ende slouch achter alstie coene,
 
Die alle dinc bestont te doene,
 
Met ere scare van lieden te voet,
250
Die hem wel in staden stoet.
 
Beide dor ridders ende dor paerde
 
Ende dor scutte ende dor swaerde
 
Sochti des conincs Daris waghen,
 
Want hiene gheerne hadde verslaghen.
255
Daris broeder Oxateus
 
Sach Alexander comen aldus.
 
Hi sette ene scare ter were
 
Vor sinen broeder jeghen sijn here.
 
Daer was rouwe ende hantgheslach,
260
Het riep daer ‘owi! owach!’
 
Ane beden siden menech man,
 
Die ic al ghenomen niet en can.
 
Maer die Percen hadden al
 
Van den stride tongheval.
265
Som hadden si die storte ontwee,
 
Ende dorscoten wasser mee,
 
Som met colven ghesleghen doot.
 
Si laghen van den bloede root;
 
Die een slouch met al den leden,
270
Ende selc hadde die pine leden,
 
Een ridder stoet an Daris side,
 
Die bekennet was haerde wide
 
Ende hadde witte wapen an.
 
Van Damiette was die man,
275
+Sijn name was Soroas.
 
Men secht datti die vroetste was
 
Van sterren in Egypten lant,
 
Dien men in dien tiden vant.
 
So wat dinghe soude ghescien,
280
Dat consti in die sterren sien;
 
Hi wiste wale in waren saken,
 
Welctijt dat coren soude gheraken,aant.
 
Of welctijt diere soude sijn.aant.
 
Hi sach ooc in der sterren scijn,
285
Wanen so die snee quam,
 
Ende wat den wint maect so gram,
 
Ende wat nature die lentijn
 
Doet groene ende soete sijn.
 
Die dauwes nature wisti ghereet,
290
Ende waerbi die somer es so heet,
 
Bi wat naturen die wijngaert
 
In dien heerfste sijne rijpheit baert.
 
Ooc wiste hi wel ter cure,
 
Hoe die heerfst heeft droghe nature.aant.
295
Noch wiste hi wonderlike *aant.
 
Hi kende die hemelsce *
 
Ende ooc die viere elemente
 
Ende al die sterren van dien firmamente.
 
Die sevene hemele kendi wel
300
Ende wiste bat, dan iemen el,
 
Bi wat naturen ende bi wat dinghen
 
Dat si jeghen den achtenden dringhen:
 
Die hemel, daer die sterren in staen,
 
Doetse met hem westwaert gaen;
305
Nochtan wille hare vaert
 
Alle wege ten oosten waert;aant.
 
Hi wiste wel, hoe meneghen graet
 
Die hemel van der eerden staet.
 
Die zodiaken kendi wel
310
+Ende wiste bat dan iemen el,
 
Waerbi ooc twalef tekine staen,
 
Daer die planeten onder gaen.
 
Die sterren die hier boven liden,
 
Die wi sien te haren tiden,
315
Ende die ooc onder ons staen,
 
Die noit man en sach sonder waen,
 
Al haren ganc ende hare nature
 
Wisti herde wel ter cure.
 
Al die uren consti sien,
320
Ende watter in soude ghescien.
 
Dat ic u telle, dat is clene;
 
Maer hi kendet al ghemene,
 
So wat so an den hemel staet,
 
Cort ende lanc, goet ende quaet.
325
Soroas hadde versien
 
Dat hem soude ghescien,
 
Dat hi emmer soude sterven
 
Ende die better doot verwerven
 
In dien strijt, dien men daer vacht.
330
Des was hi haerde wel bedacht,
 
Want die sterren sonder waen
 
Dadent hem haerde wel verstaen.
 
Hi begheerde dattene Alexander
 
Soude doden ende gheen ander,
335
Want het dochtem wesen ere,
 
Storve hi van alsulken here.
 
Hi begheerde sere die doot,
 
Entaer die strijt was haerde groot
 
Quam hi hem neven up enen waghen -aant.
340
Ende brochte meneghen spiet ghedraghen.
 
Hi scoot dien coninc up dien scilt,
 
Daer hi vor den waghen hilt.
 
+Hi scoot up hem meneghen spiet;
 
Ende dat en ghenoechdem niet,
345
Hi en verspraken ooc aldus:
 
‘Ja en was Neptanabus
 
Dijn vader ende niemen el,
 
Dat weetmen vor waereit wel,
 
Ende hi wan di lachterlike,
350
Du bes een bastaert sekerlike.
 
Wat slaestu aldus sonder were
 
Dat crancste volc van den here?
 
Com hare, oftu bes so coene,
 
Dattuut dars bestaen te doene.
355
Ic bem een ridder coene ende goet
 
Ic bem van seven aerten vroet,aant.
 
Ic bem die beste astronomien,
 
Die noit in lant was ghesien.’
 
Alse Alexander dat heeft ghehoort,
360
Hi en toornede hem niet om dese woort,
 
Maer hem wonderde, dat sulc een hereaant.
 
Die doot begheerde also sere.
 
Goetlike so antwoorde hi:
 
‘Owi aerme, wat eest dat ic sie?
365
Soete vrient, laet dine tale.
 
Twi wiltu breken dedele sale,
 
Daer die wijsheit binnen es?
 
Des wes seker ende ghewes,aant.
 
Dat mijn sweert nemmermeer en snijt
370
Dine hersene, daer so vele toe tijt.
 
Du bes in die werelt goet.
 
Wat grooter lede eest, datti doet
 
Die helle hebben dus vercoren,
 
Daer alle wijsheit in es verloren?’
375
Dus sprac hi; maer Soroas,
 
+Die emmer in den wille wasaant.
 
Dat hi van hem sterven woude
 
Spranc van den waghen alstie boude
 
Ende sloech den coninc in sijn die.
380
Een luttelkijn vergramde hi,
 
Maer hi liet den ridder staen,
 
Want hien niet en woude slaen.
 
Dus bedwanc hi sinen moet.
 
Maer Meleager, die bi hem stoet,
385
Slouch hem af bede sine been.
 
Doe viel daer der bester een
 
Onder die voete in dat gras,
 
Dat haerde grote scade was.
 
Doe Soroas dus was versleghen,
390
Vlo daer menich coene deghen,
 
Entie scaren woorden testoort.
 
Die Grieken voeren voort,
 
Ende al die vrese van den stride
 
Quam an des conincs Daris side.
395
Al es Daris staerc ende coene,
 
Wat raedi hem nochtan te doene?
 
Hi en mach niet sonder waenaant.
 
Sonder hulpe die pine bestaen,
 
Ende hi en sach van al den heren
400
Totem niemen weder keren.
 
Ooc sachi wale, wat die Grieken daden:
 
Berch ende dal al overbadenaant.
 
Metten bloede, ja hi sach
 
Tusschen die peerde, aldaer hi lach
405
Sinen waghenare sonder hooft.
 
Hi was in twivel, des ghelooft,
 
Weder hi hem woude laten vaen,
 
So sterven, so die vlucht bestaen.
 
+Doe hi dus in twivel was,
410
Scoot enen spiet Perdicas
 
Ende gheraectene int hovet.
 
Doe waert hi also verdovet,
 
Dat hi ter aerden neder tumede
 
Entien riken waghen rumede.
415
Hi en sette hem nemeer ter were,
 
Hi maecte hem vaste uten here.
 
Daer mochte men enen coninc sien
 
Haerde onedelike vlien,
 
Die te voren wale sere vacht
420
Met woorden, sonder ander cracht
 
Ende maecte hem so bout.
 
Hi vlo met al siere ghewout
 
Al te voete metter vaert,
 
Totien dat hem sende een paert
425
Een riddere, die hiet Ausoen.
 
Ter vlucht begonste hi hem doen,
 
Daer hi wiste die Eufrate.
 
Hi voer henen siere strate
 
Te Babilonien in die stede.
430
Hem volchde menich prince mede.
 
Macheus hoorde die niemare
 
Dat Daris ontreden ware
 
Ende hi hem hadde ghedaen ter vlucht.
 
Althans hadde hi grote vrucht,
435
Die te voren sonder waen
 
Meneghe coenheit hadde ghedaen
 
Ende ooc noch met siere cracht
 
Jeghen die Grieken sere vacht.
 
Hi ghinc vlien al dat hi mochte,
440
Ende al dat here, dat hi brochte,
 
Ridderen knapen ende baroene
 
+En scaemden hem niet ter vlucht te doene.aant.
 
Ende et es recht ende nature,
 
Alst hooft heeft quade aventure,
445
Dat al die lede sijn tongemake.
 
Alse die herde es onder die brake,aant.
 
So sijn die scaep verbeten saen.
 
Hierbi machmen wel verstaen,
 
Als hare here was ghevloen,
450
Moesten sijt ooc mede doen.
 
Doe sloechmense doot van bachten,
 
Si en mochtens hem niet ghewachten.
 
Die niet en woude dor sijn lant
 
Hem weren jeghen sinen viant,
455
Die moeste al vliende tlijf verliesen
 
Ende een scandelike doot verkiesen.
 
Nu sijn die Grieken alle moede.
 
Si vaechden haer swaert van den bloede,
 
Ende Alexander hi gheboot,
460
Datmen niemen en sla te doot.
 
Hi hietse toten rove vaen
 
Ende ooc ten scatte gaen
 
Ende laden hem met goude.
 
Het was in enen donkeren woude,
465
Daer die kemele metten bulen
 
Ende daertoe haerde vele mulen
 
Stoeden gheladen metten scatte.
 
Alexander hi wiste al datte
 
Ende voer aldare metter spoet
470
Ende deelde ghelijc dat goet.
 
Men loet peerde ende waghen,
 
Also vele alsi mochten draghen.
 
Daer waert sat die vrecke man.
 
Men vult die sacke ende dat men can;
475
+Si werper in al dat si vinden,
 
So vol waersi, men en mochtse binden.
 
Nochtan dat si so moede waren,
 
En mochten sijs niet ontbaren,
 
Si en vulden haer cousen ende haer broeke
480
Hare boesemspleten entie doeke.aant.
 
So vele hadden sijs gheladen,
 
Si en constent ghedraghen no bestaden.
 
Daerna ghinghen die keytive
 
Ende vercrachten die scone wive,
485
Die comen waren metten here.
 
Si mochtent wel doen sonder were.
 
Nuscen ende goudine ringhe,aant.
 
Hechsele ende alrande dinghe,
 
Dattie vrouwen scone maect,
490
Al hebben sijt te hem ghesaect.aant.
 
Nochtan dor al dat dit ghesciede,
 
Algader Daris maisniede,
 
Moeder suster ende wijf
 
Kinder, knapen ende joncwijf
495
Bleven algader in hare ere.
 
Al dat goet, min ende mere,
 
Vergulde waghene ende cierheit
 
Bleef hem al, ende so ghereit
 
Waren si ghevoert in prisoene
500
In die griexe pauwelioene.
 
Daris moeder dedi sulke ere,
 
Als oft sijn moeder ware, of mere.
 
Suster hiet hi Daris vrouwe
 
Ende siere suster hiet hi joncvrouwe;
505
Daris kint hilt hi alse sone;
 
+Dies was hi altoos ghewone.
 
Dat kint was van seven jaren.
 
So goedertieren was hi te waren
 
Ende so hovesch in siere joocht.
510
Ware hi bleven in der doocht,
 
So en weetic in mine ghedochte
 
Saken diemen hem lachteren mochte,
 
Alse an enen heidenen man.aant.
 
Maer doe hi die rijcheit ghewan
515
Beide van Percen ende van Meden
 
Ende van al den riken steden,
 
Doe verkeerde sijn hoofsce sin.
 
Die weeldecheit ent groote ghewin
 
Daden hem dorperheit verkiesen
520
Ende sijn hovescheit verliesen.
 
Rijcheit ende die aventure
 
Daden verkeren sijn nature.
 
Bedi die eer sine viande
 
So hoveschlec hadde in sine hande,
525
Hi waert daerna sinen vrienden,
 
Die alre dogheden verdienden,
 
So wreet dat hise slouch te doot.
 
Dat was ene mesdaet groot.
 
Hi waende dat al ware goet
530
Wat so hem stont in sinen moet.
 
Bedi seidi al openbare
 
Dat Jupiter sijn vader ware
 
Ende hiet dat mens gheloven sonde.
 
Dat dede rijcheit van den goude.
535
Hi hadde cure van den wensche;
 
Hem verdroot dat hi was mensche;
 
Nochtan dat hi die hoochste was,
 
Daer noit man af in boeke las.
 
+Hier binnen riep hi Permenioene
540
Ende gheboot hem te doene
 
Dat hi te Damasch soude varen
 
Om den scat met sinen scaren,
 
Die daer Daris hadde brocht.
 
Maer die soudaen hadde ghedocht
545
Daer te voren dat hi die stede
 
Ende ooc al den scat daermede
 
Alexandere up gheven soude.
 
Bedi trac hi alstie boude
 
Met sinen volc uter stede,
550
Om dat hi waende daermede
 
Alexander succurreren
 
Ende sijns heren cracht verweren;
 
*
 
Daerre so menech dusent bleef,
 
Dat noit man tghetal bescreef.
555
Eer hi hem noit bekinnen dede,
 
Was hi daer verslaghen mede.aant.aant.
 
Dus was ghehaelt in die stat
 
Al sonder were al die scat.
 
Dit es allene die troost
560
Die Daris drouve herte verloost
 
Van al den scade dien hi nam,
 
Doe hem die niemare quam,
 
Dattie verrader doot ware
 
Ende versleghen in die eerste scare,
565
Die valsche soudan van Damasch.
 
Voorwaert meer so waert hi rasch
 
Ende prijsde sere daventure
 
Dat soe somwile ter cure
 
Den quaden sine quaetheit loont
570
Ende dat soe nieman en bescoont.aant.
 
Aldus vergat hi sinen rouwe
 
Om des soudaens onghetrouwe,aant.
 
Al was hem sulke scade ghesciet.
 
+Ens niet so quaet, et en dooch iet.
575
Alexander hadde begraven
 
Die heren met groter haven,aant.
 
Die in den strijt waren versleghen;
 
(Dies woudi tallen stonden pleghen,
 
Dat hise groef na haerre weerden.)
580
Bin achte daghen brochtmense ter eerden;aant.
 
Ende hi voerde dat here voort
 
Tote Saiet, ter ouder poort.
 
Fenise hieten die lantsliede.
 
Hi dwancse al sonder miedeaant.
585
Dat si hem waren onderdaen;
 
Dus en woude hiere ghenen slaen.
 
Alse Saiet was ghegaen in hant
 
Entie Fenise ende al dat lant,
 
Doe seinde die coninc boden voort
590
Tote Tyren in die goede poort,
 
Daer Appollonis in was hereaant.
 
Gheweldich ende met groter ere.
 
Hi ontboot hem, of si wouden,
 
Dat si hem beraden souden,
595
Weder si hem wouden ontfaen,
 
So met stride wederstaen.
 
Onweert hadden si die boden;
 
Bedi daden sise doden.
 
So dat verhoort Macedo;
600
Hi was der orloghen wel vro,
 
Maer sere rouwen hem die liede;
 
Hi peinsde, dat si om ghene miede
 
Jeghen hem en mochten versoenen.
 
Hi liet die poort van Cydoenen
605
+Ende voer voort te Tyren waert.
 
Die poorters vant hi onvervaert
 
Ende ghevest met enen mure
 
Ghetornet ende begraven ter cure
 
Ende meneghen man staende ten tinne.aant.
610
Blide was hi in sinen sinne,
 
Dat hi daer vechten soude seghe;
 
Dies was hi seker alle weghe.
 
Hi besach die poorte van bi.
 
Daer stont menich deghen vri
615
Wel ghewapent na hare maniere,
 
Ende menich toren staerc ende diere.
 
Verhort waren die canteleaant.
 
Jeghen tribuke ende magnele.
 
Daer stelde men meneghen pederiere.
620
Die van binnen behinghen sciere
 
Die mure met planken ende met scilden,
 
Die die woorpe wel onthilden.
 
Met slingheren street men vele daer
 
Ende met boghen, dat was waer.
625
So langhe vachtmen vor die stede,
 
Datmen daer meneghen steerven dede.
 
Nochtan en mochtmense niet winnen,
 
So grote were was van binnen.
 
Want si daden die were so groot,aant.
630
Dat si dusent heren sloeghen doot.
 
Die stede stont bi der see;
 
Daer dedemen den lieden wee
 
Met scepen, daer men mede vacht
 
Up die poort met groter cracht,
635
Ende te lande vachtmen mede
 
Te paerde ende te voete up die stede,
 
Bede bi daghe ende bi nachte,
 
Ende men brac den muur met crachte.
 
Al dat volc slouch men te doot,
640
+Jonc ende out, clene ende groot,
 
Enghere ghenaden en woudemen pleghen,
 
Want si die boden hadden versleghen.
 
Hier omme dede die coninc verslaen
 
Al dat men daer mochte begaen,
645
Sonder die in kerken vloen
 
En woude hi gheen quaet doen.
 
Daer was haerde groot ghecrac,
 
Doe men die edel stede ontstac
 
Onder wint met griexen viere.aant.
650
Die brant was groot ende onghehiere.
 
Die vrouwen riepen lude met wene,
 
Het verbrande al groot ende clene.
 
Maer Appolonis hi ontghinc
 
Doe tfolc al die doot ontfinc.
655
Daer was die doot menegherande:
 
Some liepen si in die brande,
 
Alsi wouden ontflien den slaghen,
 
Som si ooc dat vier ontsaghen
 
Ende lieten hem met sweerden slaen.
660
Die dit ooc bede wouden ontgaen
 
Si lieten hem vallen in die see.
 
Dus was daer meneghen vele wee.
 
Som bleven si onder der maisieren.
 
Dus waren die dode van manieren.
665
Ooc wasser vele in waren dinghen,
 
Die hem ooc met stricken hinghen.
 
Sulke waren ooc van dien
 
Die altoos niet en wouden vlien,
 
Want het dochte hem wesen scande.
670
Si wouden dor die ere van den lande
 
Werender hant haer lijf verliesen
 
Ende een eerlec inde kiesen.
 
Men slouchse doot, ende si sloughen,
 
Dit dochte hem alre beste ghevoughen.
675
+Het dochte mi sijn die scoonste doot,
 
Bedi si haddens ere vele groot.
 
Aldus was die edel poort
 
Tyren algader ghestoort.
 
Dus es gheslicht menich tor,
680
Die wilen maecte Agenor
 
Ende Tyren ierst die name gaf.
 
Wi vinden wel ghescreven daeraf,
 
Dat te Tyren, in die goede poort,
 
Eerst griexe letteren waren ghehoort;
685
Bedi Agenor hadde enen sone,
 
Hiet Cadmus, dat was die gone,
 
Die griexe letteren eerst visierde,
 
Daer hi die werelt met versierde.
 
Dit weetmen wel dat waer es.
690
Entie prophete Moyses
 
Hi vant ebreusce litteren teerst;
 
Dus was die wijsheit ghemeerst.
 
Carmentis, ene maghet fijn,
 
Vant eerst letteren in latijn.
695
Te voren, eer Tyren was ghemaect,
 
So was tfolc al ongheraect,
 
Ende so luttel van vroeden lieden:
 
Woude ieman anderen iet ontbieden,
 
Wildi een paert, hi screef een paert
700
Ende sendet ooc dan ter vaert;
 
Woudi iet el, hi screef des ghelike.aant.
 
Dus was die sede in eertrike.
 
Nu es Tyren ghedestrueert
 
Tfolc verslaghen, tgoet verteert.
705
Te voren en const noit man ghewinnen.
 
+Nu doe ic u die waerheit kinnen,
 
Dat soe es ghevest weder,aant.
 
Al was soe ghewoorpen neder,
 
Ende soe heet Surs heden den daghe,aant.
710
Dat en es altoos enghene saghe.
 
Al was soe heidijn doe te tiden,
 
Soe es kerstijn woorden siden.
 
Daer dede sider wel groten staetaant.aant.
 
Die edel markijs van Monfraet
715
Entie here van Tabarie.
 
Dat se god ghebenedie!
 
Si scoffeerden ooc Saladine
 
Ende ooc die ghesellen sine.
 
Doe Tyren dus was testoort,
720
Doe voer Alexander voort
 
Haestelike te Jherusalem,
 
Dat eerstwerf hiet Salem.
 
Noes sone, Sem die rike,
 
Die eerste coninc van eerderike
725
Ende ooc die eerste pape mede,
 
Leestmen datse eerst maken dede.
 
Salem hiet hise ende woonde daer
 
Meneghen dach ende menech jaer.
 
Melchisedech hiet hi ooc mede,
730
Ende al die coninghe vander stede
 
Hieten langhe wile na hem.
 
Ende sider hiet Jherusalem
 
Die coninc David, doe hijt wan
 
Up dat volc van Chanaan.aant.
735
Nu heeft Alexander bracht
 
Groot here al daer ende heeft ghedacht,
 
Dat hi die poort sal ontsteken
 
Ende dan ons heren kerke breken,
 
+Daer die Joden sesse ende viertich jaer
740
Over wrachten, dat es waer,
 
Eer sise mochten vol maken.
 
Dit lesemen in waren saken.
 
Doe hi was in dit ghedochte
 
Enti die poort met crachten sochte,
745
Quam die patriarke voort,
 
Die woonde in die heileghe poort,
 
Met al den papen, die daer waren,
 
In diere ghelike, in diere ghebaren,
 
Dat Alexander onsen here
750
Ghecleet sach, no min no mere,
 
Dan als een bisscop es ghecleet,
 
Also alst in dien eersten boeke steet,
 
Dat Alexander, daer hi lach,
 
Ons heren figure sach
755
Over twee jaer hier te voren,
 
Eer hi Teben dede te storen.
 
Ten eersten dattien Macedo
 
Sach, was hi haerde vro
 
Ende bete neder up die aerde
760
Ootmoedelike van sinen paerde.
 
Over sine knie hi neder seech
 
Ende mettien hoofde hi hem neech.
 
Daer en was ridder noch baroen,
 
Hi en moeste ooc also doen.
765
Dien ridders wonderde uter maten,
 
Dat hi hem woude so ghematen,
 
Wanti was van hoghen sede.
 
Si vraechden hem, waerom hijt dede?
 
Hi seide ‘dese hevet mi ghegheven
770
Al mine macht ende mijn leven,
 
Die mi ooc mede gheven sal
 
+Onder mi die werelt al.’
 
Hi liet al tfolc buten die stede
 
Sonder al luttel, die hi dede
775
Met hem varen in die poort.
 
Hi mercte al wat daer behoort
 
Ende hoemen dare diende gode.
 
Hi offerde na die ghebode
 
Dat hem die patriaerke seide
780
Selver, gout ende chierheide
 
Ende gafse van allen chense vri.
 
Dese doocht die dede hi
 
Den Joden dore onsen here.
 
Daeran dedi gode grote ere.
785
Si bleven ooc ghevrijet aldus
 
Toter tijt, dat die here Antiocus,
 
Die ooc Epiphanes hiet,
 
Den Joden dede groot verdriet.
 
Dat es bi anderhalf hondert jaer;
790
Dit weet men wale dat es waer.
 
Doe ghinc verre die niemare
 
Dat ment doe seide al openbare
 
Int gheberchte van Caspi,
 
Die leghen int lant van Endi.
795
Daer was dat volc van Israhel,
 
Dat diende gode wilen wel
 
Van Salmanassare verdreven,
 
Die coninc was al sijn leven
 
Int lant van Asiria.
800
Hi hadde verre ende na
 
Tfolc van Israhel ghevaen
 
Ende hadt in dit lant ghedaen,
 
Dat met beerghen was besloten.
 
Daer waren si met haren roten,
805
Si en mochten uut maer tenen gate.
 
Doe si hoorden van derre bate,
 
+Die Alexander den Joden dede,
 
Doe sinden si ooc boden mede
 
Tote Alexandere, die bem baden
810
Dat hi hem dede ghenaden
 
Ende hise dade uten prisoene,
 
Want si hoorden ten joetscen doene.
 
Alexander hi dede doe vraghen,
 
Wie si waren ende wies si plaghen.
815
Doe seidemen weder ghereit,
 
Dat se dor haer grote quaetheit
 
Onse here plaghen liet,
 
Want si up gode en achten niet;
 
Diese ute alre pinen brochte.
820
Bedi becochten sijt dus onsochte.
 
Bedi voer Alexander al daer.
 
Ic segghe u dat al over waer,
 
Dat hi dat gat vermuren dede.
 
Doe docht hem grote pijnlichede,
825
Want dat gat was haerde wijt.
 
Hi bat gode ter selver tijt,
 
Of hi die israhelsce roten
 
Daerinne woude hebben besloten,
 
Dat hi die beerghe bi siere ghenade
830
Tegader beide comen dade.
 
God ghehoorde sijn ghebede,
 
Want hi dat gat verhelen dede.
 
Daer sijn si binnen noch ghevaen,
 
Tiene gheslachten sonder waen
835
Ende een half ooc daer mede.
 
Ocht onse here so vele dede
 
Door enen heidinen man,
 
So segghic dat hi soude dan
 
Doen dore eens Kerstijns bede
840
+Vele meer wonderlichede.
 
Drie hondert jaer dertich ende een,
 
Dat en es loghene engheen,
 
Drouch Alexander crone te voren,
 
Eer Jhesus Christus waert gheboren.
845
Daeromme eest also ghesciet
 
Dat hi gode en kende niet.
 
Van Jherusalem ghereide sine vaert
 
Alexander te Gazen waert,
 
Daer wilen Samson was beseten
850
Van meneghen Philistee vermeten.
 
Men leest dat hi die poorten nam
 
Ende up enen berch ooc clam.
 
Het was een vercoren stede;
 
So ghetrouwe was soe mede
855
Darise, haren eersten here,
 
Dat si om min no om mere
 
Enwouden Alexander ontfaen
 
Ende gheloveden sonder waen,
 
Dat si dore hare ghetrouwechede
860
Behouden souden hare stede.
 
Hi beleide die poorte al omme
 
Met ere haerde groter somme
 
Ende street daer met groten nide.
 
Men sloegher vele an elke side.
865
Mettien dat men street aldus
 
Quam een van binnen, hiet Becus,
 
Ende waende den coninc doot slaen.
 
Hi quam rechte of hi ghevaen,
 
Hem den coninc woude gheven
870
Ende uter poort ware verdreven.
 
Doe hi den coninc bi was comen
 
Woudi hem tlijf hebben ghenomen.aant.
 
+Bindien scilde hilt hi tswaert
 
Ende reet ten coninc waert,
875
Met crachte sloech hi hem upt hooft.
 
Hi hadden doot, des ghelooft,
 
Maer daventure weder stoet,
 
Die hem dicke badde ghehoet.
 
Bedi en haddi niet die macht,
880
Datti den slach hadde volbracht.
 
Alexander sloech te hant
 
Becuse af die rechter hant.
 
Des hadde Becus groten toren,
 
Alse hi die hant hadde verloren.
885
Metter ander stac hi den here
 
In die luchter scoudere sere.
 
Ende doe waert die coninc ghewont
 
Met enen steen ter selver stont
 
In die scene van den bene.
890
Daeromme gaf hi haerde clene.
 
Becuse sloechi sonder waen
 
Ende dede dat hi hadde bestaen:aant.
 
Hi dorbrac die staerke scaren.
 
Die ghene, die in die stede waren,
895
Gaven up die goede stede
 
Behouden lijf ende lede.aant.
 
Doe Alexander, die blide man,
 
Die stat van Gazen aldus wan,
 
Setti sine cure daerin,
900
Sulke alsi vant in sinen sin.
 
Doe voer hi te Egypten waert.
 
Al dat lant was so vervaertaant.
 
Van den staerken griexen here,
 
Dat si up gaven sonder were
905
Altenen gader haer conincrike.
 
+Doe deet di coninc cortelike
 
Na sinen wille besetten algader,
 
Want hi seide het was, sijns vader,
 
Bedi waert sijn van rechter ure,
910
Ende hi besetter in sine cure.
 
Daer vant hi een scone beelde
 
Ghemaect na den edelen heelde
 
Neptanabuse, sinen vader,
 
Van brunen maerbersteen algader.
915
Doe hi wiste, wies beelde twas,
 
Verhoghede hi sere das;
 
Hi cusset ende hi helset mede.
 
Ooc sprac hi ter selver stede:
 
‘Vader, du bes mi willecome,
920
Wient si scade ofte vrome.’
 
Daer dedi maken ene stede,
 
Die hi Alexandrien heten dede.
 
Daer groef hi den prophete ons heren,
 
Jeremien met groter eren.
925
Sider dat hine graven dede,
 
En quam serpent engheen in die stede.
 
Daer hadder te voren so vele ghewesen,
 
Dat nieman cume en conste ghenesen.
 
Mettien reet hi sine vaert
930
Met haesten te Lybien waert,
 
Dat een wonderlijc lant es.
 
Sijt des seker ende ghewes:
 
Het es so heet bi naturen,
 
Datter niemen en mach gheduren,
935
Ende het leghet in Affrike
 
Int westeinde van eertrike.
 
Lybien dat es een arem lant,
 
Gras no coren wast int sant.
 
+Daer es menich staerk woorm.
940
Welctijt dat es een stoorm,
 
So vlieghet tlant in die ghebare,
 
Ocht in die wilde see ware.
 
Daer en vallet dau no reen,
 
Rijm no snee altoos engheen.
945
Daer en es beke, noch riviere,
 
Noch water in neghere maniere,
 
Sonder een fonteine, dat es waer.
 
Ne maer een bosch es aldaer;
 
Ander boom, verre no na,
950
So en es int lant van Libia.
 
In den bosch es ene kerke
 
Van haerde dieren ghewerke,
 
Daer Jupiters beelde in staet.
 
Die coninc vant in sinen raet
955
Dat hire woude doen sine ghebede
 
Ende bidden hem dat hi hem sede,
 
Wie sijn gherechte vader ware,
 
Want hi en wistes niet openbare.
 
Ooc woudi weten sonder waen,
960
Hoet hem in stride soude vergaen.
 
Hi seinde sine boden te voren,
 
Die hi uut hadde vercoren,
 
Enten pape groot goet te waren.
 
Selve quam hi na ghevaren
965
Met ere mateliker scaren,aant.
 
Die staercste, die int here waren.
 
Teerst dat si voeren binden sandeaant.
 
Ende si waren buten eylande,
 
Braken die baren also hoghe,aant.
970
Vanden sande, al waest droghe,
 
+Alse ocht ware in die gherume see.aant.
 
Daer hadde menich vele wee,
 
Die versmoorden inden sande.
 
Si en vonden in den lande
975
Noch voetspor, noch enich lant,aant.
 
Noch gras, noch beemt, els niet dan sant.
 
Viere daghe ende viere nachte
 
Reet die coninc dus onsachte,
 
Eer hi Amons busch vernam,
980
Ende in Jupiters kerke quam,
 
Daer hi van der fonteinen dranc,
 
Daer af te tellene es haerde lanc.
 
Soe es lau ter sonnen upganghe.
 
Dat duurt daer also langhe
985
Toten middaghe; dan es soe so cout,
 
Dat ghijs cume gheloven sout.
 
So welken tijt die sonne es neder,
 
So es soe lau woorden weder.
 
So heet es soe up die minnacht,
990
Dat wallet van groter cracht.
 
So et naerre den daghe gaet,
 
So soe meer coelheit ontfaet.
 
Dit es een wonderlike nature.
 
Het waert den Grieken sere te sure,
995
Eer si dronken vander fonteine,
 
Die claer was ende haerde reine.
 
Als Alexander hade ghedronken,
 
Ende sijn hette was ghesonken,
 
Ghinc hi in den monster staen
1000
Voor Jupiters ghebeelde saen.aant.
 
Die afgod seide al openbare
 
Dat Jupiter sijn vader ware.
 
Maer die duvel can wel lieghen,
 
Alse hi den minsche wille bedrieghen;
1005
Hi seide dat hi in ghenen strijt
 
Sterven soude in eneghen tijt.
 
Hieromme was die coninc blide
 
Ende keerde weder over side
 
Mettien selven, die ontfaren
1010
Uten heten lande waren.
 
Want daer versmoorde menich man.
 
Te Damiette quam hi an.
 
Hi hadde ghere van Libia
 
Te vaerne in Etiopia,
1015
Dat es der swarter more lant,
 
Ende danen woudi altehant
 
Varen in Mennoens conincrike,
 
Dat es toostinde van eertrike.aant.
 
Maer hem quam een niemare,
1020
Dattie coninc Daris ware
 
Anderwerf ghereet te wighe
 
Met groten ghere ende met prighe.
 
Dus moet sijn wille bliven al,
 
Eist dat hi prijs bejaghen sal.
1025
Hier binnen dat Alexander wan
 
Saiette, Tiren ende al haer man,
 
Jherusalem ende Gasa mede
 
Ende in Egypten meneghe stede,
 
Hondert dusent bi ghetale,aant.
1030
Ghevest uter maten wale,
 
Doe ghereide Daris echt sijn here,aant.
 
Want hi hem woude doen ter were
 
Al durenture sijn conincrike.
 
Al dat volc van eertrike
1035
Dochte ten here te gader comen.
 
+Dat ghetal en canic niet ghenomen,
 
Bedi, dat secht mi mijn waen,
 
Die sterren, die an dien hemel staen,
 
Waren te tellene also goet.
1040
Si scaemdens hem in haren moet
 
Dat there ere verwonnen was.
 
Ooc hadden si achtinghe das,aant.
 
Dat si souden vechten seghe.
 
Alle de liede vloen enweghe,aant.
1045
Ridders, doorpers ende baroene,
 
Knapen ende serianten coene.
 
Men liet die lande woeste bliven,
 
Beide van knapen ende van wiven.
 
Men spien die ossen in die waghen,
1050
Die die wapen souden draghen.
 
Up buffele quam tfolc ghevaren
 
Ende ooc up kemele te waren,
 
Up dromedaers ende olifante
 
Quamen die ridders ende seriante.
1055
Die olifante droeghen castele,
 
Ende daer stoeden up cantele.
 
Si ghinghen in dier ghebare,
 
Alse ocht een maisiere ware.
 
Ende ridders waerre binnen
1060
Wel ghewapent toten tinnen.
 
Cerces, die machtighe man,
 
Die wilen tlant van Grieken wan
 
Enten berch van Cisia,
 
Die der see was haerde na,
1065
Slichten dede in die see,
 
Ende noch dedi wonders mee:
 
Doe hi van der see die helt
 
Ghevult hadde met ghewelt,
 
Daerna dedi haerde saen
1070
Met scepen dander helt overslaen:
 
+Dore al dat hem dit ghesciede,
 
Nochtan hadde Daris meere liede.
 
Menelaus ooc van Grieken,
 
Die wilen Troien dede smieken,aant.
1075
Ende sijn broeder Agamemnoen,
 
Aiax ende menich coene baroen,
 
Doe si in een eylant laghen,
 
Dat Aulis hetet nu bi daghen,
 
Ende tote hem quamen ghelopen
1080
Al die liede van Europen -
 
So vele volx hadden si te waren,
 
Alsi ten scepen souden varen,
 
Dat sijt ghescepen niet en mochten.
 
Nochtan leestmen dat si brochten
1085
So vele scepe, dat dat mere
 
Te nauwe was dien sciphere.
 
Al dat volc, dats groot roem,
 
Was vergadert, om een hoerdoem
 
Te wrekene up Parise van Troien.
1090
Dies mochte dien meneghen vernoien.
 
Nochtan hadde Daris liede mee
 
Dan si daden, dese twee,aant.
 
Die hier vore ghenoemet waren.
 
Dies moghen die Grieken hem vervaren.
1095
Doe wonderes uter maten sere
 
Alexander, den groten here,
 
Alsi hoorde die niemare.
 
Hi waende dat dat volc ware
 
Uter eerden al weder comen,
1100
Dien hi dlijf hadde ghenomen
 
In dien strijt die leden was,
 
+Alsmen hier te voren las.
 
Also groot wonder haddi des,
 
Alse wilen hadde Hercules,
1105
Doe hi Antheus hadde ter neder,aant.
 
Ende meerre ende staerker up stont weder,
 
Dan hi was, eer hi neder vel.
 
Doe Hercules dat wiste wel,
 
Hief hine boven in die lucht
1110
Ende sprac ‘di en helpt gheen vlucht,aant.
 
En moetstu niet up daerde sterven,
 
Hier moetstu die doot verwerven.’
 
Hercules slouch een serpent,
 
Dat menich hoot al omtrent
1115
Hadde up sinen buke staende.
 
Alse hise af houwen waende,
 
Quamer up elken struke viere.
 
Doe verbernedi met griexen viere
 
Bede serpent ende maras,
1120
Daer die grote beeste in was.
 
Dies hadde wonder Hercules;
 
Also hadde Alexander des,
 
Dat Daris anderwerf sulc here
 
Jeghen hem brachte ter were.
1125
Maer hi hadde onweert tghetal
 
Ende alle vrese ende ongheval.
 
Bedi voer hi siere strate,
 
Ende hi voer over die Eufrate
 
Ende tgriexe here mede.
1130
Hi vant doorp ende stede
 
Al verbrant ende tcoren,
 
Dat upt tlant stoet scone te voren.
 
Want Maceus van Babylone,aant.
 
Die wale gheraect was ende scone,
1135
Hadt al verbrant clene ende groot,
 
Want Daris hem ontboot.
 
+Dit dedi doen, om dat hi woude,
 
Dat Alexander keren soude
 
Ende met hem tgriexe here,
1140
Alsi die lande sonder lijfnere
 
Algader vonden ende sonder broot.
 
Maer hi en ontsach ghene doot,
 
Die edele man, die edele here;
 
Hi peinsde altoos om die ere.
1145
Hi vlooch rechte alse Tygris,
 
Dat een scone riviere is;
 
Soe es so snel, dat soe die stene
 
Beide groet ende clene
 
Met hare drivet in die see.
1150
Hi vlooch ghelijc alse die snee,
 
Die comt ghevloghen metter vlaghen;
 
Dit en waren ghene saghen.
 
Hi sochte Darise sonder waen,
 
Dat hi hem niet en soude ontgaen
1155
Int einde van sinen rike;
 
Dies sneldi hem ghenendelike.
 
Up die Albene quam hi ghevaren,aant.
 
Dat een riviere was te waren,
 
Daer Daris van sinen lieden,
1160
Diene qualike verrieden,
 
Was sint versleghen doorperlike.
 
Dat wrac Alexander, die rike.
 
Recht doe dach ende nacht versciet,
 
Alsmen die mane up gaen siet;
1165
Ende ooc was soe wale ront.aant.
 
Doe soe up quam, ter selver stont
 
So verloos soe hare lecht.
 
Anderwaerf so waert soe echt
 
Also root alse een bloet.
1170
+Lelic dat dat hare stoet.
 
Alexanders liede al
 
Ontsaghen hem van ongheval,
 
Doe si die mane saghen vervaren.aant.
 
Het was den daghe bi te waren,
1175
Dat men ten stride varen soude.
 
Ooc seiden si dat soe hem woude
 
Vertoghen tgrote ongheval,
 
Dat bet achter comen sal.
 
Hem verkeerde hare moet,
1180
Die ten wapinen waren goet,
 
Want die herte hem verscoot;aant.
 
Daer was die vrese haerde groot.
 
Si riepen alle even sere
 
Jeghen Alexandere, den here,
1185
Si seiden dat sijn die scoude waren,
 
Dattie mane woude vervaren.
 
Alexander wouden si slaen;
 
Hem vernoies sonder waen
 
Dat si met hem moesten varen.
1190
Si claechden, datti lande waren
 
Al verarmet mettien viere.
 
Lant, bosch ende riviere
 
Hadden onweert dat si wouden
 
Die werelt met crachte houden
1195
Ende alre liede heren wesen.
 
Si bewijstent ooc in desen:
 
Om dattie mane vertoornet ware
 
Dat soe daerom was vervaren,
 
Ende dat hem die sterren bolghen,
1200
Dat hi cume woude volghen
 
Nature ende minschlichede
 
Ende hi hem anbeden dede.
 
Hem rouwet dat si so meneghe vrese
 
Ende so meneghe staerke rese,
1205
+Dor sinen wille hadden besuert,
 
Ende hem so dicke gheaventuert.
 
Mettien ghinc dat volc al uut
 
Ende riep al over luut,
 
Dat si den coninc wouden slaen.
1210
Maer Alexander sonder waen,
 
Hi en haddes altoos ghenen vaer,
 
Hi riep die wijste meesters daer,
 
Diemen hiet astronomiene
 
Ende gheboot hem te besiene,
1215
Wat die mane vervaren dede,
 
Ende wat die gode wouder mede;
 
Ende wat ooc mochte bedieden,
 
Dat sijt seiden al den lieden.
 
Die alre beste astronomien
1220
Die beste in sterren conde ghesien,
 
Dat was doude Aristaldes.
 
Hi antwoorde den volke al des:
 
‘Ghi liede, laet u claghen staen.
 
Die sterren moeten dien ganc gaen,
1225
Dien si van beghinsele ghinghen.
 
Ic segghe u in waren dinghen,aant.
 
Haren wech ende hare stede
 
Ende al dat si bedieden mede,
 
Si houdent alse hijt gheboot,
1230
Diet al gheboot, clene ende groot,
 
Ende si en gaen niet uten kere,
 
Dien hi hem gaf, die grote here.
 
Maer niet en segghic dat ic weet,
 
Hoe die grote here heet,
1235
Diet al hevet in sijn ghebot;
 
Ens Jupiter niet, onse god.
 
Wat so die here van beghinne
 
+Hevet versien in sinen sinne
 
So weder die see....sal gaen,aant.aant.
1240
So die eerde beven bestaen,
 
So die sterren hem verdraghen,
 
Of blixeme achter velde jaghen,
 
Ochte die donre ons vervaren,
 
Al dat wetic wel te waren
1245
Dat al doet die grote here
 
Ende daertoe wonders vele mere:
 
Dau, rijm, haghel ende snee
 
Reghen, vorst ende daertoe mee,
 
Wat so in die lucht ghesciet,
1250
Dat ghevalt, alse hijt ghebiet.
 
Ic segghe, eertbevinghe ende vloet
 
Die cracht ons heren algader doet,
 
Plaghen van sterren ende groten wint,
 
Al segghic dat onse here sint.
1255
Al dinghe volghen na sijn ghebot,
 
Met rechte es hi der naturen god.
 
Waerbi so de sonne vervaert,aant.
 
Dat seghic u, hoort harewaert:
 
Men leest dat seven hemele staen,
1260
Daer die planeten binnen gaen,
 
Ende elc boven den anderen gaet.
 
In den nedersten so staet
 
Die mane, die nu es vervaren.
 
Vier hemele bat up te waren
1265
Steet die sonne, die den dach
 
Int eertrike gheven mach.
 
So die mane meer lichts hevet,
 
So die sonne meer beghevet,
 
Ende so weltijt dat soe ontfanghet,
1270
So machmen merken dat soe hanghet
 
Vor die sonne ende soe ontfaet,
 
Ane tlicht, dat van der sonnen slaet.
 
+Alsoe tusscen ons staet enter sonnen,
 
Eest dat wi iet merken connen,
1275
Wi moghen merken dat soe doet,
 
Dattie sonne vervaren moet.
 
Ende dat ghesciet na minen wane
 
Altoes in die nuwe mane,
 
Want en mach anders niet ghescien;
1280
Dit machmen bi naturen sien.
 
Welctijt dat also ghesciet,
 
So en eest sonder sake niet.
 
Coninghe ende ander hoghe liede
 
Hebbent becocht, alst ghesciede,
1285
Want si heten sekerlike
 
Sonne van al eertrike.
 
Bedi wildes hem onse here onnen
 
Dat si betekent sijn bider sonnen.’
 
‘Nu hoort’, sprac Aristaldes echt,
1290
‘Waerbi die mane verliest haer lecht.
 
Soe en vervaert te ghere stont,
 
Sonder dat soe es al ront.
 
Alse die sonne onder gaet
 
Entie mane risen bestaet,
1295
So es deerde daertusscen recht;
 
Dus verliest die mane haer lecht,
 
So welctijt dat al dus ghesciet,
 
No min no me, no anders niet.
 
Hier bi eest, in minen wane,
1300
Dat dus donker es die mane.
 
Nochtan so en seghic niet,
 
Dat sonder redene ghesciet.
 
Ic wilt u prouwen bi clergien,
 
Ooc so sullen met mi lien
1305
Die meesters van Egypten lant,
 
Dien die sterren sijn becant.
 
Die sonne hoort den Grieken toe,
 
+Ende ic sal u segghen hoe:aant.
 
Welctijt so die sonne vervaert,
1310
Dat Grieken dan verwonnen waert,
 
Ende alse dier manen dat ghesciet,
 
So en salt achter bliven niet,
 
Die Percen en sullen onder gaen.
 
Bi reden doe ict u verstaen:
1315
Alse Cyrus van Percen dwanc
 
Menich conincrike lanc
 
Ende hi woude der maechde lant
 
Al bedwinghen metter hant,
 
Thamaris, die coninghinne,
1320
Die fier was in haren sinne,
 
Quam doe jeghen hem ter were.
 
Des avonts sachmen in dat here
 
Die mane vervaren, alsoe nu doet.
 
Des moorghens storte menich sijn bloet,
1325
Ende Cyrus van Percen ooc mede;
 
Hi bleef daer ter selver stede.
 
Hier bi laet u claghen staen!
 
Die seghe es onse sonder waen.’
 
Al die liede, die dat hoorden,
1330
Gheloofden Aristaldes woorden
 
Ende lieten doe haer belghen staen,
 
Ende sijn ten tenten weder ghegaen.
 
Ende Alexander dede bi nachte
 
Die tenten up breken met crachte.
1335
Ooc voer hi blidelike voren
 
Ende sanc dat ment mochte horenaant.
 
Bi eenre halver milen lanc;
 
Van joien sanc hi nuwen sanc.
 
Ic secht u allen over luut:
1340
Die derde bouc gaet hier uut.

Vorige Volgende