Heimelijkheid der heimelijkheden

(1917)–Jacob van Maerlant– rechtenstatus


III. Ga naar margenoot+Alexander maerct hier inne:Ga naar margenoot+Ga naar voetnoot181 aant.
[pagina 122]
Die clare verstannesse van sinne,Ga naar margenoot+ Die es hovet, entie leret al, Hoe men lant berechten sal. 185[regelnummer] Soe es van doechden dat behoud, Ende besiet wanen die scout Ende waer mesdaet neemt beghin, Ende wanen verlies coemt ende ghewin; Ende leert besien wat men sal kiesen, 190[regelnummer] Ende wat scuwen ende waer an verliesen. Ende van verstannessen es dit tbegin, Dat een beghert in sinen sin, Dat hi van goeder name si. Wie so dat soect, ghelovets mi, 195[regelnummer] Onghevenst ende metter doeghet, Hi wart in der eren verhoghet;Ga naar voetnoot196 Ende diese souct met losen sinne, Hi wart al ontset daer inne.aant. Men sal niet willen sekerlike 200[regelnummer] Coninc sijn om tgrote rike,Ga naar voetnoot200 Maer men saelt begheren tereaant. Om die grote name der ere. Dus staet van goeder name die minne Van alre eren ten beghinne, 205[regelnummer] Ende die machmen bejaghen mede Met sinne in der mogenthede. Beghert iemen om ander dinc Here te sine of coninc, Hem ne coemter of no ere no bate,Ga naar voetnoot209-210 210[regelnummer] Maer in nide ende in die hateaant. Der liede moet hi sijn verloren. Vanden nide ward gheborenGa naar voetnoot212 Lieghen, drieghen; dats tallen stondenGa naar margenoot+ Materie van allen sonden;aant.
[pagina 123]
215[regelnummer] Van lieghene, drieghene, sijt ghewesse, So wast ende coemt verranesse;aant. Van verranesse wart hate ghespelt; Van hatene onrecht, ghewelt;Ga naar voetnoot218 Van onrechte riset tallen stondenGa naar margenoot+ 220[regelnummer] Verhartheit in dorpere sonden;Ga naar margenoot+ Verhartheit maket grammen moet; Van gramscepen, dies sijn wi vroet, So coemt overhoricheit mede;aant. Hier af wast, dat men den vrede 225[regelnummer] Entie vrienscap al ontseghet; Dits dat men te nomene pleghet Vianscap onder die heren; Van vianscepe, willic u leren, So wast orloghe ende ghevecht, 230[regelnummer] Ende orloghe destruert al recht,Ga naar voetnoot230 Ende vellet steden ende vaste muren Jeghen dat recht der naturen;Ga naar voetnoot232 Ende wat so jeghen nature strijt, Onteert heren ende lande wijt. 235[regelnummer] Sie dan lands heere, datti bequameGa naar margenoot+ Si te hebbene goede name, Want redene met goeder beghertenGa naar voetnoot237 Van goeder name met trouwer herten Hevet die waerheit ute vercoren; 240[regelnummer] Ende waerheit es, als wijt horen, Materie ende wortele mede Van alre doechdachtighede, Ende es jeghen die loghene echt. Van waerheden wart gheboren recht; 245[regelnummer] Van rechte coemt confidentia: Gawire metten Dietschen na,aant.
[pagina 124]
So eist die doghet, die hare ghetrost, Dat God elken gherechten verlost. Van troste ward miltheit gheboren;Ga naar voetnoot249-260 250[regelnummer] Miltheit wint hemelijcheit ut vercoren;Ga naar margenoot+ Van hemelikeden vrienscap gaet; Ende vrienscap winnet den raet; Raet ghevet helpe talre noot. Die werelt ware bleven doot, 255[regelnummer] Newaren die dogheden, die wi nomen, Dene niet vander andre comen;Ga naar margenoot+ Want hier mede sijn gheset Recht ende redene ende wet, Ende dese redene doet bi naturen 260[regelnummer] Die mensceit te gader gheduren. Hier omme moeten wi mede lien, Dat begherte van herscepien Om den lof van goeder name Es lovelijc sere ende bequame.	margenoot+ Cap. 2, de intentione finali regum. margenoot+ H VI, C VI voetnoot181 scias itaque quod intellectus est caput regiminis: salus anime conservatio virtutum: speculum intuitivum (speculator viciorum, Utr. 819; speculatio viciorum, Campb. 177): in ipso siquidem speculantur fugienda: per ipsum eligimus eligenda: ipse est origo virtutum radix omnium bonorum laudabilium et honorabilium. Et primum instrumentum intellectus est desiderium bone fame [tekstkritische noot]183 C, H ende; H hoeft; leert - 185 C dogheden; H dueghden - 186 C, H ende soe vorsiet (visiert) - 188 C, H comt - 189 C, H Soe l. vorsien - 190 C, H Wat men sc. s. (s. sc.) e. verl. - 191 H verstannesse; C es dbeghin; H eist tbeg. - 192 C merke; H begheit - 193 C, H namen - 194 C souct; H houdt - 195 C ongheveinst; H onghequetst; dueght - 196 L verhueghet (vgl. blz. 83); C, H hi wert in der herten verhoghet (verhueght) - 198 C der; H ontsedt - 199 C menne - 200 L comen te sine - 201 C maer begh. tsine heere; H mere m. sal begh. die ere - 202 C, H dien hoeghen name; H mere - 203 C namen; H de - 204 H dueght - 205 C, H entie - 207 H begheert - 208 C, H h. en comtere (comter) af e.n.b. - 210 C m.i. der nide e.i. der h.; H mare i. dinde e. inder h. - 211 C lieder margenoot+ (H 62^v. b) voetnoot196 zie blz. 83 - et qui ficte desiderat: per infamiam confundetur voetnoot200 quia regimen non appetitur propter se sed propter bonam famain voetnoot209-210 non crit fame acquisitio: sed invidie voetnoot212 zie blz. 36 margenoot+ (C 88^v. a) [tekstkritische noot]215 C v. lieghen drieghen; H v.l. ende d. - 216 C, H comt - 218 C, H hate - 219 C so riset; H rijst - 220 C, H van dorperen (pren) - 221 C, H maect - 223 L houaerdicheit; C, H so (soe) comt - 224 C waest - 225 C vriendscap; H ontseght: pleght - 226 C, H noemene; H Dit es - 227 C viandsceep; H viantscap - 228 C Viandsceep, van ontbr.; H Van vianscap - 230 H destruweert echt - 231 H velt - 234 H ont. steden - 235-36 volgens C, alleen: C goeden; H dat di; L siet dan landsheren dat si bequame / sijn te ebbene goede name - 238 C namen, van goeder h.; H van getr. h. - 239 H heeft - C, H ute ontbr. - 240 C, H alse - 242 C doghedachtichede; H dueghdachtichede - 243 C die ontbr. - 244 C v. waerheit; H v. wareit - 245 C, H comt; C confidencia - 246 ontbr. in C; H gaen w. voetnoot218 odium generat iuiuriam, inj. gen. pertinaciam margenoot+ (H 63^r. a) margenoot+ (L 193^v. b) voetnoot230 zie blz. 36 voetnoot232 et hoc est contrarium nature et quod est contrarium nature: destruit totum. Stude igitur et dilige desiderium bone fame margenoot+ H VII, C VII voetnoot237 zie blz. 104 [tekstkritische noot]247 C, H soe es d. doghet (dueght) d.h. ghetroest: verloest - 248 C, H rechten - 249 C, H V. troeste - 250 C, H mint heymelicheit vercoren - 251 C, H heymelichede(lickeit) - 252 C e. heim. vant d.r.; H wint - 253 C, H hulpe - 255 C, L neware; L doeghet - 256 C, H vanden anderen - 257 C es - 258 C rech - 261 C lyen: heerscapien, H lijen: heerscapijen - 262 H begheerte - 263 C namen - 265 C, H zie - 266 L ne veranderd in niet; C, H niet en sie - 267 C ghenouchte, lachame; H dien lichame; H heeft steeds lichame - 268 C ende ontame; H ende ombequame - 270 C an svleeschs wille k., H an sfleeschs wille, L d.h. haers vlees villen 271 H sinen sin - 272 C, H daer in; H siere, verderft - 273 C, H haren ghewinne; L hare - 274 C, H Bedect; C, H, L vre(e)selike voetnoot249-260 confidentia (generat) largitatem: largitas familiaritatem: familiaritas amicitiam: amicitia vero generat consilium et iuvamen / et per hoe si quidem orbis fuit constitutus et leges hominibus constitute et hoc rationi convenit et nature margenoot+ (C 88^v. b) margenoot+ (H 63^r. b)

Vorige Volgende

III.