Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 4 en 5

Dat 45. Capittel.
Vande waterstroomen van alle de contreyen, van Malacca af, alle de custe ende vaert langhes na Chyna, Iapon ende Nanquijn toe, ende op wat tyden ende daghen van 't iaer, etc.

Inden eersten, vande Haven van Patane af, (ghelegen aende oostzyde van 't land ende Custe van Malacca,) tot het Eylandt Bintao'²⁾ toe, ('twelcke leyt byde Straet van Singapura, onder de Linea Aequinoctiael,) loopen de stroomen ende wateren altoos nae⁺ het zuyen alle de voorseyde Custe langhs, tot het voorsz. Eylandt toe, te weten, inde maenden van November ende December.

Van 't Eylandt Pulo Condor af, (gheleghen teghens over d'Haven ende 'tlandt van Comboja) tot het Eylandt Pulo Timao', (geleghen aende oostzyde vande Custe van Malacca, te weten, ten tyden datmen van Chyna afcomt, op de cours van ter halver streeck van't zuyen) soo loopen de stroomen nae het Eylandt Borneo toe, ende comende opde halve streeck nae 't z.w. toe, so loopen de stroomen nade Custe van Pan toe, welck leydt aende Custe van 't landt vande o. zijde van Malacca.

Van Pulo Condor af, nae 't Eyland Pulo Sesir (gheleghen teghens⁺ over de Custe van Camboja,) so loopen de stroomen nae 't oosten,

2) Zie p. 102, n. 1.

+ Hier loopen de wateren ende stroomen altijt nae 't zuyden.

+ Voorby Pulo Sesir, den wech na China, loopen de stroomen nae de custe van Champa toe.

[p. 270]

ende voorby Pulo Sesir, de wech na Chyna toe, loopen de stroomen na de Custe van Champa toe. Vande valsche Varella, ('twelck⁺ leyt 15 mylen vande rechte Varella, gheleghen aende Custe van Camboja) so loopen de stroomen oost aen, te weten, vijf ofte ses mylen vande Custe af; Dit is te verstaen in 't eynde van Julius, ende de maent van Augustus.

⁺ In de Monson vande z. winden, alsmen van Malacca nae Chyna vaert, soo loopen de stroomen, te weten, inde Golfe van Pulo Catao' tot het Eylandt Aynao'¹⁾ toe, na den Inwijck A Enseada da Cauchinchina, dit is te verstaen tot het laetste van December toe; ende van Januarius voort aen, soo beginnen de stroomen in dese Golfe ende voorsz. contreye, te loopen na de drooghten toe, die teghens over de Custe van Champa ende Camboja, (te weten, van d'ander zyde) heen strecken, ende hoe het later (van Januarius af) in 't jaer wort, hoe datse stercker ende gheweldigher nae de drooghten toe loopen.

⁺ Inde Monson van Chyna, te weten, als men van Chyna af nae Malacca vaert, soo loopen de stroomen seer sterck, van't Eylandt Pulo Catao' af, tot nae 't Eylandt Pulo Cambir²⁾ toe, zijn beyde gaer gheleghen by de Custe van Camboja ofte Champa.

'Tgheschiet somtijts datmen vanden 28 Julius tot den 4 Augustus, vande Varella af, tot Pulo Catao' toe, stilten crijcht, ende alsdan so crijchtmen de Terreinhos, (dat zijn winden, die van over 't land wayen) van uyten westen ende noordwesten, ende de Viraçoins (dat zijn de winden van uyter Zee) van't oost zuydt oosten, ende o.n.o. ende comende in 't noorden, loopen terstont nae het zuyen, waer nae terstont de stilte volcht, tot dat de Terreinhos ofte landwinden weder op comen. Dit is te verstaen tot op 2 mylen⁺ vande Custe af, en niet verder: want zijn winden, die alleenlick aende Custe regneren, als wy op ander plaetsen ghenoech verclaert hebben, daer wy van de winden Terreinhos ende Viraçoins ghehadt hebben.

⁺ Alsmen vaert voorby 't Eylandt Lequeo Pequeno, (ofte cleijn Lequeo) nae 't land van Bungo toe, gheleghen in 't Eylandt Iapan, so loopen in die contreye de stroomen (te weten, tot het Eylandt Tanaxuma toe) oostwaert aen.

Vande 30 graden noorden aen, tot een weynich meer als te middeweghen vande wech nae Iapan toe, soo loopen de stroomen, (te

+ [97b]

+ Alsmen van Malacca nae China vaert loopen de stroomen nae de droochten toe.

1) Zie p. 113, n. 2.

+ In de Monson van China na Malacca varende, loopen de stroomen sterck van Pulo Catao nae d'Eylandt Pulo Cambir toe.

2) Zie p. 110, n. 2.

+ Sekere winden die alleen aen de Custe vant landt.

+ De stroomen loopen oostwaert aen voorby het Eylandt Lequeo Pequeno nae 't land Bungo.

[p. 271]

weten van die contreye af, tot die Custe van Chyna toe) noorden⁺ aen na den Inwijck A Enseada de Nanquijn toe. Dit is te verstaen inde Monson vande zuye ende zuydtweste winden.

In dese Monson vande zuye ende zuydt weste winden, so loopen de stroomen van het Eylandt Pulo Tayo¹⁾ af (gheleghen voorby het Eyland van Aynao' aen de Custe van China) tot na het Eylandt van Sanchoan ende d'Eylanden van Cantao', nae 't zuydt westen toe.

+ Loopen van stroomen nae den inwijck a Enseada de Nanquijn toe.

1) Zie p. 114, n. 5, niet 150, n. 5.