Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 4 en 5

Dat 41. Capittel.
Een ander voyagie ghedaen van uyt de Haven van Langasaque, van het Eylandt Iapan naer Macau in Chynen, in 't Schip Sancta Crus, waer van was Constapel Dirrick Gerritsz. van Enchuysen, int jaer 1586 met alle de Coursen ende gheschiedenisse van dien, door den Piloot van het selfde Schift ende vaert aengheteijckent²⁾ .

Den twintighsten Martius³⁾ scheyden wy uyt de Haven van Langasaque, wesende den eersten dagh vande nieuwe Maen des donderdaeghs, met eenen noordtoosten, ende noordt noordtoosten windt, ende waren te 9 uren soo verde als de punt van het Eylandt dos Cavallos, loopende west zuydtwest aen;⁺ Comende twee mylen van het Eylandt dos Cavallos af, worden 't gantsch en dal stil, ende van daer liep de windt naer 't noortwesten, in voeghen dat wy zuydtwest ende zuydtwest ten westen aen liepen, ende somtijdts ter halver streeck met eenen slappen wint, des anderen daeghs met den dagheraet, saghen wy d'Ey-

2) De hier beschreven terugreis volgde op de in Cap. 36 beschreven uitreis. Het schip was 5 Juli 1585 van Macau vertrokken, had van 31 Juli 1585 tot 20 Maart 1586 in Japan vertoefd, en arriveerde in 't laatst van Maart weer te Macau.

3) Verg. Cap. 36. De opgave is naar Gregoriaanschen (nieuwen) stijl.

+ Loopen van't Eylandt dos Cavallos.

[p. 257]

landen van Cojequijn ende Goto, ende ontrent te acht uren⁺ des voor-middaeghs, saghen wy van ghelijcken het Eylandt Meaxuma, in voeghen dat wy dese drie Eylanden teffens quamen te sien, teghens den nacht-stont waren wy met het Eylandt Meaxuma oost zuydtoost, ende west noordtwest over een, deden aldus onsen cours zuydtwest aen, hebbende eenen herden noordtoosten windt, ende reghen, met eenen seer donckeren ende bedecte Lucht, al hoewel de Wolcken ofte swerck altoos van uyten z.w. over dreven. Des sondaeghs worpen het loot uyt, ende vonden een weynigh meer als 40 vadem diepten met modder grondt, mocht wesen van Meaxuma ontrent 40 mylen; dese diepten is⁺ van een Bancke gheleghen inde contreye van ter halver weghen,⁺ van tusschen 'tEylandt Meaxuma, ende de Cabo de Sumbor van 't vaste landt van China.

Des maendaeghs den 24 vande maendt, en hadden de hooghte vande Son niet, om dat zy bedeckt was, hebbende so slappen wint dat het schip effen geregieert¹⁾ mocht werden, ende omdat wy weynigh voortganc hadden, wierpen het loot uyt ende vonden 40 vadem modder grondt; dit was des middaeghs ende teghens den avont, int ondergaan vande Son wierpen het loot wederom uyt, ende vonden 55 vadem, waer door wy verstonden dat wy begonsten over een Bancke te comen, op dese tijt so hadden wy al eenen n.o. ende n.n.o. wint met een goede koelte, niet tegenstaende dat de Wolcken altoos uyten z.w. ende z.z.w. over dreven, so sterck datse ons verschrickten, vreesende dat ons de wint van daer af souden nae comen: maer wy hadden etlijcke persoonen in ons schip, die 'tselfde alhier wel meer ghesien ende ondervonden hadden, sonder datter yet naer volchden, waermede ons te vreden stelden, in voeghen dat wy met dese voorsz. wint onsen wegh vervolchden; des middaechs wesende des dincxdaeghs, nam de hooghte vande Son op 29 graden schaers, hebbende van te voren mijn gissinghe ende punt inde Caert ghestelt, onsen wegh te wesen 100 mylen van de Haven⁺ van Langasaque af: maer de Son en gaf so veel niet.

Des woensdaeghs den 26 en hadden de hooghte vande Son niet, omdat het een betrocken Lucht was: maer hadden eenen goeden n.o. windt ende voortganck, soo dat het scheen dat wy 30 mylen int etmael aen liepen, evenwel soo en rekenden ick niet meer als 25 mylen, om dat my docht dat het schip niet te hert

+ Sy sien de Eylanden van Cojequijn ende Goto ende Meaxuma te ghelijck.

+ [93a]

+ De Bancke leijt van 't vaste landt van China ende Meaxuma halfweghen.

1) Bestuurd.

+ Gissen hier 100 mylen te zijn vande Haven van Langasaque.

[p. 258]

⁺ en seijlden, wy saghen op desen dagh veel Sas-been¹⁾ dryven; deden onsen cours z.w. aen, tot des morghens toe, ende om dat de windt begonst te verstyven, so docht het my goet het landt wat naerder te ghenaken, om 'tselfde te verkennen, daerom liepen wy (van dat den dagh aenquam,) terstont west aen tot des avonts toe, sonder nochtans land te vernemen, door dien dat het met mist ende damp bedect was: maer door de diepten ende gissinge vermoeyden²⁾ vijf ofte ses mylen van 't land te⁺ wesen, de diepten waren 37 vadem, ende wesende teghens den nacht met een doncker weder, liepen z.w. ende z.w. ten z. aen, dien geheelen nacht over, ende alst begonst te dagen, 'twelcke was des donderdaeghs, gisten ons met die Lagarto ofte Crocodille³⁾ (een Clippe also genaemt,) over een te wesen, te weten, vijf ofte ses mylen 'tZeewaert daer van af, doch bevonden dat het een weynich meer was.

Des donderdaeghs 'twelcke was den 27 vande maent, liepen terstont (vandat het begonst te daghen,) w. aen naer 't landt toe, ende ontrent te vier uren naer den middagh, sagen 't landt, te⁺ weten, d'Eylanden As Ilhas dos Camaroins⁴⁾ , (dat is: d'Eylanden vande Garnaet;) Dese Eylanden en zijn niet te hoogh, so haest als wy die int ghesicht cregen; deden onsen cours z.z.w. aen, ende een weynigh geseijlt hebbende, saghen een ander ront Eylandeken ghenaemt A Ilha do Baboxijn, 'twelcke ons recht voor uyt lagh, soo haest als wy dit in 't ghesicht creghen; deden onsen cours terstondt z. aen, om 'tselfde te schouwen, om dat wy daer boven een quartier mijls niet van af en waren; wy vonden alhier⁺ soo stercke stroomen, ende loop van 't water, en dat in ons⁺ faveur, dat wy 't voorseyde Eylandeken in een weynigh tijdts, twee ofte drie mylen achter uyt lieten, in voegen dat wy alle dien nacht z. ende z. ten w. ende oock z.z.w. aen liepen, ende in 't uytcomen vande Maen deden onsen cours zuydtwest aen.

Den 28 des vrydaeghs, begonsten wy met den dagh w.z.w., w., ende w. ten z. aen te loopen, des middaeghs ofte daer ontrent wierpent loot uyt, ende vonden 29 vadem modder grondt, loopende aldus op de selfde cours een weynigh tijts, quamen landt te sien: maer was so bedompt datment niet en conste verkennen,

+ Sien hier veele Sas-been dryven.

1) Zie p. 106, n. 1.

2) Vermoedden.

+ 37 vademen diepte is een teecken van 6 mylen van 't landt te zijn.

3) Nabij Baboxijn (zie p. 230, n. 1); verg. kaart 288 Inventaris Leupe (Rijksarchief).

+ Ilhas dos Camaroins, dat is: d'Eylanden vanden Granaet.

4) Zie p. 180, n. 3.

+ De stercke stroomen dryven haer in haest verde van 't landt van Ilha de Baboxijn.

+ [93b]

[p. 259]

dan ontrent ten 2 ofte 3 uren, beginnende wat op te claren,⁺ saghen ende kenden het Eylandeken van Chinchon, ligghende n. van ons, worpen alhier 'tloot uyt, ende vonden 19 vademen sandtgrondt, sagen een weynigh daer naer van ghelijcken, de geheele Custe ende 'tvasteland van Chynen, liepen alsoo op dese diepten alle dien gheheelen nacht over, op 19, 20 ende 22 vadem diepten, met eenen soo claren ende helderen Hemel, dat wy bynaest den gheheelen nacht de Custe saghen, ende alst begonst te daghen, so waren wy een weynigh verder als d'Eylandekens, ghenaemt Os Ilheòs de Ruy Lobo¹⁾ , ende quamen terstont te sien het Eyland van Lamon, alhier begonsten wy sommighe stroomen tegens te crygen; Men heeft naer mijn gissinge vande Ilheòs de Ruy Lobo, tot het Eyland Lamon 10 mylen weeghs; wy saghen alhier by 't Eylandt Lamon dat het water schuijmden ende bernden, te weten, naer de Zee toe, in voeghen dat wy dicht voorby de Riffe heen liepen; Die geen die van Iapan afcomt, moet altoos⁺ eerst by d'Eylanden comen als by de Riffe; dese Riffe streckt n.o. ende z.w., is periculues voor die gheen die van Macau af nae Iapan vaert, wy liepen daer op drie mylen naer by heen, met een stercken n.o. ende o.n.o. windt, so dat wy een voortganck hadden, dat het scheen 50 mylen in 't etmael te seylen: maer de cracht van 't water en teghen-stroomen waren so gheweldigh, dat wy maer 25 mylen en seijlden; dese gheweldighe stroomen ende loop vant water comt (naer informatie diese ons deden,) uyt de Revier van Tancoan; Dese stercke stroomen dueren aldus,⁺ tot datmen voorby 't Eylandeken van Ilheo Branco is, daer voorby wesende, loopen terstont de stroomen naer 't Eyland Ilha do Leme²⁾ toe, welcke is gheleghen dicht by Macau, wy liepen altoos van Lamon af, w.z.w. aen, ende vonden inder waerheydt⁺ desen wegh van Lamon af tot Ilheò Branco toe, seer cort: want streken des nachts terstont alle onse seylen, ende bleven also ligghen en dryven, sonder seylen z.w. aen ghewent, altoos op de diepten van 25 ende 26 vadem, ende int quaert ofte waecke vanden naemiddernacht, begonsten onse schover seylen³⁾ met het groote marsseijl op te hysen, loopende also west aen om op de⁺ 20 vadem diepten te comen, twelcke is middeweghen van 't Canael daermen door moet, sagen terstont metten dagh 'tEy-

+ Sien hier 'teylandeken Chincheu noorden van haer.

1) Zie p. 252, n. 4.

+ Loopen dicht by een Riffe heen, die seer periculues is voor die gheen die van Macau af naer Iapan vaert.

+ Hoe lange dat de stercke stroomen dueren.

2) Zie p. 234, n. 2.

+ Een seer corte wegh van Lamon (alsmen w.z.w. aenloopt) na Ilheò Branco.

3) Zie p. 244, n. 1.

+ Op wat diepten datmen loopen moet om in het midden van 't Canael te comen.

[p. 260]

land Ilha do Leme, (dat is: 'tEylandt van 't Roer,) een weynigh aende zyde van het backboort ghelegen; Dit Eyland do Leme schijnt (alsmen daer o. en w. op aen comt), cleijn te wesen: maer⁺ alsment daer naer begint te ghenaken, ende 'tCanael dieper in comt, soo begint het grooter te werden, heeft int incomen aende rechterhandt, twee Eylandekens ofte Clippen ligghen, ende van⁺⁺ daer af voortaen, soo beghinnen d'Eylanden te strecken op een ry tot Macau toe, als op een ander gheseydt is, etc.

+ Ghedaenten van 't Eyland Ilha do Leme.

+ [94a]

+ Twee Eylandekens int incomen van Ilha do Leme.