Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 4 en 5

Dat 36. Capittel.
Een voyage ofte Schipvaert, ghedaen van Macau uyt Chyna af, nae de Haven van Langasaque ofte Nangasache in 't Eylandt Iapan met het Schip Sancta Crus, waer van Capiteijn was eenen Portugescher, met namen Francisco Pays, ende Constapel van dien, eenen Dirrick Gerritszoon, Burgher⁺ deser Stadt Enckhuysen²⁾ , in het Iaer 1585 met alle de coursen ende gheschiedenisse alles gheappoincteert ende aengheteeckent door den Piloot, ofte Stuerman van 't selfde Schip ende vaert³⁾ .

Den 5 Julius, anno 1585 wesende des vrydaeghs smorgens⁴⁾ ,⁺ gingen wy 'tseijl (te weten, vande punt die tegens 'tClooster van S. Francisco⁵⁾ over leyt af) met resolutie om te loopen te loefwaert van een rondt Eylandeken ofte Clippe, gheleghen o.z.o. daer vaer van af: maer om dat de wint scharp was, en constent niet⁺ volbrenghen, in voeghen dat wy 't dragende hielden⁶⁾ , om door het Canael ofte 'tgat van Lanton⁷⁾ te loopen, ghelijck als wy deden. De diepten die wy alhier vonden, waren van 5 tot 6 vademen toe, en⁺ dit was dicht by 't ronde Eylandeken dat tZeewaert van 't Eylandt Lanton afleyt, ende van daer voortaen, soo beghint het dieper te worden tot 18 ende 20 vadem toe; wij hadden dese diep-

+ [86a]

2) Zie over hem: Dirck Gerritsz Pomp, etc. door J.W. IJzerman (Linsch. Ver. Dl. IX).

3) Voor de terugreis, zie Cap. 41.

4) Opgave naar Gregoriaanschen (nieuwen) stijl.

+ Tijt wanneer dat tschip S. Cruz uyt Macau gheloopen is.

5) Te Macau.

+ Diepten in 't Canael van Lanton.

6) D.w.z. dat men besloot vóór den wind te gaan liggen. Zie voor andere beteekenissen van deze uitdrukking o.a. Linsch. Ver. dl. VIII, p. 120, n. 1 en Werken Hist. Gen, 3de serie, no. 53, p. 100.

7) Zie p. 212, n. 1.

+ Plaetse van het Canael van Lanton.

[p. 238]

⁺ ten, totdat wy buyten 'tEyland A Ilha do Leme¹⁾ , (dat is 'tEyland van 't Roer) waren.

Dit Canael van Lanton heeft in 't aencomen van dien een bocht,⁺ alwaer de wint seer scherp was, so dat wy ons qualick consten wachten van een Eylandt, gheleghen aende slincker hant van 't Canael, ten waer dat de wateren ende stroomen so groote cracht niet gehadt hadden, die 't schip dwers over te loefwaert daer van af dreven, sonder dat souden wy grooten arbeyt ende moeyten ghepasseert hebben om 't Canael door te comen, eyntlicken dat wy teghens den nacht mochten wesen ontrent 4 mylen van 't Eylandt Ilha do Leme af voort aen. De cours die wy desen nacht deden, was oost, ende o. ten z. aen, om dieswille dat wy een scherpe wint hadden, hebbende de diepten van 20 tot 26 vadem modder gront; Met den dagheraet quamen wy by naest recht voor uyt⁺ te sien het Eylandeken Ilha branco²⁾ , ofte de witte Clippe, ende door die voorseyde diepten, maechten onse gissinghe, daer een groote half mijl van af te passeren.

⁺ Den 6 Julius des saterdaeghs, en consten de hooghte vande son niet nemen, om datse ons recht over 't hooft was; hadden eenen z.o. ende z.z.o. wint, met seer goet weder des daeghs: maer des snachts wast wat koelder; Deden onsen cours o.n.o.,o., ende o. ten n. aen, nae dat de wint wayde; wy vonden des middaeghs van 25 tot 27 vadem diepten, met swart cleijn sandt opde gront. Dit was altoos in 't ghesicht van 't landt, ende met den dagheraet saghen⁺ wy 't land van Lamon³⁾ , het welcke een lanck ende vlack landt is, in ghelijckenisse van een tafel ofte vlack velt, hebbende aende zyde van 't oost noord oosten een dunne punt landts tZeewaert uyt steken, ende aende zyde van 't west zuydt westen, loopt oock een ander dunne punt tZeewaert in, ende daer dichtby, te weten, aen 't dickste van dien, sietmen 'tfatsoen van een witte plaet, welcke is het Eylandt van Lamon, ende tZeewaert daer van af, heeft men⁺ drie Clippen, gheleghen aen het eynde van de Riffe van Lamon; alhier worpen wy 'tloot uyt ende vonden 27 vadem diepten, hebbende wit cleijn ende sommigh swart sant, met kleyne schulpkens onder een ghemenght, wesende van 'tlandt af ontrent 7 ofte 8 mylen.

Den sevenden des Sondaeghs, hadden wy stilte, ende altemet

+ Diepten tot buyten A Ilha do Leme.

1) Zie p. 234, n. 2.

+ Ghedaente alsmen by 't Canael van Lanton comt.

+ Het Eylandeken Ilhea branco ofte witte clip.

2) Zie p. 228, n. 3.

+ Hier de Sonne recht boven 'thooft.

+ Cryghen hier landt van Lamon int ghesicht, is lanck ende vlack.

3) Zie p. 116, n. 1.

+ Ontrent oft 8 mylen vant landt Lamon 27 vadem diep ende wit oock swart sant.

[p. 239]

een weynigh: maer niets te veel wints van uyten zuydt oosten, ende zuyd zuyd oost, doende onsen cours oost noord oost, noord oost,⁺ ende noord oost ten oosten aen, op de diepten van 24 tot 26 vadem. Soo haest als wy het Eylandt van Lamon ghepasseert waren, kreghen terstont wit, cleijn ende dun sant op de gront, met sommighe schulpkens ghemenght; Wy waren des smorghens ontrent 7 mylen van 't landt af, te weten, van het landt van Chincheo ende saghen van ghelijcken het Eylandeken, 'twelcke een ghelijckenisse⁺ heeft van 't Eylandt, ghenaemt Ilha dos Lymoins, dat is, 't Eylandt vande Lymoenen, gheleghen by Malacca, ende wat voorder aen, saghen een dun landt, met een spitsighen top boven op, welck men seyt te wesen A Varella do Chincheu, (dat is, die kenteijcken ofte Rootse van Chincheu;) Dit was den achtsten vande maent des Maensdaeghs; Des snachts daer aen kreghen wy stilte, waer mede de wint nae het noorden liep, comende wat coelder aen, altemets met vlaghen reghens: maer met de zuyd ooste wint, en hadden noyt regen; kreghen des snachts twee donderslaghen vande selfde zyde van 't zuyd oosten, met weerlichten van uyten z.o. ende noorden.

Den 9 des dijnsdaeghs, hadden wy de hooghte vande Son op⁺ 23½ graden, hebbende de wint des snachts ghehadt oost ende o.z.o. met een goede koelte; laghen alle de nacht en dreven sonder seylen, worpende altemets het loot uyt, op de diepte van 20 tot 24 vadem toe, ende creghen eens 18 vadem, waer van de gront wit cleijn sant was, met sommighe schulpkens onder een ghemenght. Des smorghens met den dagheraet, kreghen wy eenen noorden wint, waer mede wy ons wenden op den boech van 't oosten, (hebbende alleen tfocseijl ende de besaen op) tot teghens den avont; Op de voorseyde diepten namen daer nae de seylen in, om⁺ stil te dryven; Des anderen daegs sagen wy landt, te weten, dat vanden voorleden dagh, ende lach ons in 't noorden, ende ter halver streeck van noorden ten westen.

Den 11 des donderdaeghs, en namen de hooghte vande Son niet, om oorsaecke, dat wy laghen en dreven sonder seylen, met eenen oosten ende o.z.o. wint, ende hadden de Zee-baren van uyten z.o. laghen met het schip ghewent nae 't n.o. Dit was des snachts: maer des daeghs hadden wy eenen n.o. ende n.n.o. wint, in voeghen dat wy als nu op den eenen, als dan op den anderen boech liepen, nae dat de wint ende tweer ons plaets gaf, op de diepten van 20 tot 24 vadem toe, van wit cleijn sant, hebbende sommighe

+ [86b]

+ Zy sien hier het land van Chincheo, welck wel gelyckt Ilha dos Limons.

+ Hebben hier de hooghde op 23 en half graden, 18, 20, 24 vadem waters.

+ Hebben alhier stilte.

[p. 240]

⁺ worpen op 18 vademen; Wij hadden die voorleden nacht veel weerlichten van uyten westen ende zuyen, wesende den 13 vande nieuwe maan, hadden des daeghs te voren de hooghte vande Son¹⁾ op 23½ graden ruijm, het landt dat wy sagen costmen qualick onderscheyden, evenwel docht ons te wesen, het landt dat wy die vorighe daghen gesien hadden.

Den 12 des vrydaeghs, en hebben de hooghte vande Son niet ghenomen, om dieswille dat wy noch laghen en dreven sonder seylen, met eenen oost zuydt ooste wint, te weten, des snachts, wesende des daeghs noord oost, op de diepte van 20 tot 24 vadem, met sommighe worpen op 18 vadem, waer van de gront cleijn, dun, wit sant was, zijnde de gront van de vier en twintich vadem wat grover sandt, met sommighe schulpkens gemenght. Als het begonst te dagen, so waren wy nae ons gissinge 5 ofte 6 mylen van 't⁺ landt af, wy hadden die voorleden nacht veel weerlichten van alle canten, hebbende des morghens sommighe vlaghen regens, sonder⁺ wint, met een overtoghen Hemel ofte lucht, soo dat het scheen veranderinghe van weer te wesen; Teghens den avont creghen wy eenen z.o. wint, loopende terstond na het z.z.o. waer mede wy onse⁺ seylen lieten vallen, nemende onsen cours n.o. ende n.o. ten o. aen, ende oock oost n.o. maer den meesten tijt n.o. in voeghen dat ons de diepten begonst te vermeerderen, tot op 32 vadem, met wit cleijn sandt, wesende inden tijt vande volle Maen; wy hadden de Zee-baren altoos van uyten z.o. eyntlijcke dat wy alhier met dese voorseyde winden vijf daghen om brochten.

⁺ Den 13 des saterdaeghs, namen wy de hooghte van de Son op 24 graden ruijm, loopende desen nacht o.n.o. aen, tot des morgens toe, behoudende tSchip de cours van o. ende o. ten n. wy bevonden 20 mylen ghevaren te hebben, zijnde vande Custe van Chyna af 8 mylen, saghen terstont des smorghen 'tlandt van d'ander zijde. De gront van dese zyde, was wit, dun, met sommigh swart sant gemengt, ende ontrent in 't ondergaen van de Son, wierpen 'tloot uyt, vonden 35 vadem diepten, met seer fijn swart sandt op die gront.

Den 14 des Sondaeghs, namen de hoochte vande Son op 25 graden schaers, hebbende eenen z.w. wint, met seer goet weder, doende onsen cours n.o. ende n.o. ten n. aen, den geheelen nacht over op de diepten van 37 vadem, met seer dun sandt, ende sommige swarte modder op de gront, ende inde laeste waecke vanden da-

+ Hebben alhier vele weerlichten uyt den westen ende zuyden.

1) D.w.z. de uit de zonshoogte en -declinatie afgeleide noorderbreedte.

+ Vele weerlichten ende vele vlaghen reghens.

+ [87a]

+ Hier vermeerdert de diepte tot op 32 vadem.

+ De Son vinden op 24 graden, 20 mylen gevaren hebbende 8 mylan van 't landt van Chyna zijnde.

[p. 241]

gheraet, quamen wy op modder gront, op de voorsz. diepten van 37 vadem, zijnde met swart sant ghemenckt, ende beghinnende te daghen, saghen 'tlandt vande Custe van Chyna, daer ontrent 4⁺ oft 5 tot 6 mylen toe van af wesende, quamen te verkennen die Lagarto¹⁾ , met die twee Gesusters (dat is, die Cocodril, etc. gheseyt) Eylandekens also genaemt, worpen 'tloot uyt, ende vonden de diepten van 42 vadem modder grondt, die noch sandtachtich was, saghen van ghelijcken op den selfden dagh, het Eylandt Ilha Fermosa gheleghen by Lequeo pequeno, ofte cleijn Lequeo, de wint⁺ scheen hem te willen voeghen om beter te wayen.

Den 15 des smaendaechs, namen wy de hooghte vande Son op 25⅓ graet, ende kregen de wint des snachts van uyten n. met seer goet weder, loopende also om nae 't n.w; liepen o.n.o., n.o. ende n.o. ten o. aen, ende als het begonst te daghen, sagen 'tlandt, te⁺ weten, 'teynde van 't Eylandt Ilha Fermosa, ofte tschoone Eyland, 'twelcke een lanckwerpent ende leech landt is, wesende in 't midden gebroken ofte geschuert, 'twelcke een open schijnt te wesen: maer en is anders niet, dan als verhaelt is; Wij saghen terstont in 't oosten een ander hoogher landt, 'twelcke zijn d'Eylanden, As Ilhas⁺ dos Reijs Magos²⁾ , dat is, d'Eylanden van de drie Coninghen, wy passeerden daer voor by heen, ontrent 7 ofte 8 mylen van af.; Hadden desen nacht de diepten van 34 vadem ende begeerende te weten, wat diepten datmen heeft int ghesicht van 't bovenghementioneerde landt, so vonden wy daer 40 en meer vademen, liggende 'tvoorsz. land (van Ilha fermosa) o.z.o. van ons af, ende was modder gront. Wij hadden op desen dagh eenen coelen wint⁺ van de Monson: maer en hieldense niet langer dan tot den nacht toe, doen wordent weder stil, gheduerende also tot des smorgens, doen cregen wy hem van uyten n.w. loopende also vande westzijde om, totdat hy z.w. worde, ende wayden tot des snachts, wordende doen weder gantsch stil; dit was des dijnsdaegs, den 16 wesende in 't ghesicht vande bovengenoemde eylanden; Op desen⁺ dagh hadden wy de hoochte van de Son op 26 graden min ⅙ ende 'teynde van 't groot Eylandt bleef ons in 't o. ende o. ten z. ende 't ander cleyne in 't o.z.o. Dit cleijn Eyland is hoogher aende zyde van 't z.z.w. als vande z.w. zyde. De punt ofte hoeck van 't z.w. heeft een bruecke ofte schuersel, 'twelcke, hoe men daer dichter by comt (voorder aen loopende) hoe dat het grooter wert.

+ Verkennen die Lagarto met die twee gesusters, dat is de Cocodril d'Eylanden also geheeten.

1) Op kaart 288 Inventaris Leupe: P. Crocodil.

+ Sien Ilha fermosa, by Lequeo pequeno.

+ Sien 'tEyland ten eynde Ilha fermosa, ofte tschoon Eylandt.

+ Sien de Eylande der drie Coninghen.

2) Thans Pinnacle, Crag en Agincourt, buiten de N.O.-kust van Formosa.

+ [87b]

+ Hebben hier de hooghde op 26 graden min een sestendeel.

[p. 242]

⁺ Dit Eylandt is seer hoogh in 't midden, ende loopt al dalende af nae d'eynden toe, de punt ofte het eynde van 't n.o. is leeger, als die van 't z.o. in voeghen dat het een uytstekende tonge maeckt, die seer leegh is. Van daer af nae 't o.n.o. toe, heeftmen andere Eylanden ligghen ghelijck als Clippen, de diepten alhier zijn 25 vadem, modder gront.

Des woensdaeghs den 17 kregen wy weder eenen n.n.o. wint, loopende terstont nae 't n.o. ende begonst so sterck te wayen, dat wy gedwongen waren alle onse seylen te strijcken, ende het Schip den gheheelen dagh te laten dryven z.o. aen, ende des nachts hebbe bevolen op den boech van 't n.w. te stueren den geheelen nacht over; teghens den dagheraet begonst de wint⁺ so dapper op te steken, met so geweldighe Zee-baren, dat wy ghedwonghen waren te loopen met het halve fock-seijl op, met alle de touwen wel vast aen gheregen, gebonden ende versien, in voeghen dat dese tempeest ofte Tuffon so sterck ende dapper was, dat wy 't al moesten binden wat in 't schip was, ofte was terstont geramponeert ende aen stucken ghesmeten. Dese tempeest begonst eerst op te comen van uyt den n.n.o. ende liep⁺ alsoo om voleyndende in 't n.n.w. gevende op 't laetste ende 'tafscheyden den grootsten ende gheweldichste stoot, comende met water hoesen, dat zijn wolken die 't water schynen te drincken en op te slorpen. Dit was des donderdaeghs, wesende den 22 dagh vande nieuwe Maen. Des nachts daer aen volghende, liep de wint nae 't westen: maer om dat de Zee noch seer hol ende verbolgen ginck, en lieten onse seylen noch niet vallen, dan des morghens creghen de wint van uyten z.w. lieten onse seylen vallen, makende ghereetschap om onse reyse te vervolgen, met⁺ een generale blyschap door het geheele schip, want meenden voorseker dat wy de wint vande Monson ghewisselicken hadden: maer teghens den nacht wordent weder stil, krygende de wint weder uyt den noorden, doende also onse cours oostwaert aen: maer worden een wijl daer nae weder gants stil, hadden niet teghenstaende de Zee-baren altoos van uyt den zuyen, in voeghen dat wy ontrent ten twee uren de wint uyt den z.o. kregen, waer mede onse seylen op hijsten, loopende n.o. ende n.o. ten n. aen, alst begonst te dagen, quamen te sien 'tEylandt datmen seyt⁺ te wesen A Ilha dos Reys magos, (dat is vande drie Coningen) 'twelc ic mercte (liggende z. 10 ofte 12 mylen van onsaf) ende vont daer de hoochte van 26⅔ graden, wesende den 21 vande maent.

+ Comen aen een Eylandt dat af loopt, ende als een tonge smalder wort, nae 't oosten toe ligghen noch Eylandekens als Clippen.

+ Cryghen hier so grooten tempeest, dat al moest ghebonden worden, ofte worden in stucken ghesmeten.

+ De stormwint eyndet met aen comen van wolcken die water op slorpen.

+ Den wint goet waeyende verblijt hem al wat in schip waer.

+ Comen hier by 't landt Ilha dos Reijs magos, is 'tlandt vande drie Coningen.

[p. 243]

Wy sagen altoos de vorige dagen 'tEylant Ilha fermosa, 'twelcke een seer hoogh land is, so datment boven de wolcken⁺ siet uytsteken, ende hadden daer de diepten van 45 ende 50 vadem modder gront. Des vrydaeghs met den dageraet worpent⁺ loot uyt, ende vonden 21 vadem met swart sandt op de gront. 'tEerste teijcken ende voor-bode die wy hadden vande voorsz. tempeest ende onweder, was een cleynen Reghen-boogh, dicht by den Horizont vande Zee heen, van een schoon paarsch coluer, met noch twee andere grooter Reghen-boghen, waer van de punten ofte eynden by naest hen verthoonden, als Olhos de Boys, (dat is, Katten-ooghen¹⁾ gheseyt, twelck zijn cleyne wolcxkens, die hen in 't schijnsel (in 't eerste gesicht) op doen van een vuijst groot, te weten, aende Cabo de bona Esperança, die vande Zee luyden vande oost Indische vaert seer ontsien werden: want zijn teijckenen van subytelijcke overvallende tempeesten ende onlydelijcke tormenten, als wy inde voyage van Indien nae Portugael⁺ eensdeels aengheroert hebben, waerom goet is daer van gheadverteert te wesen, om hen daer voor te wachten en op te voorsien, tot welcken eynde het selfde alhier in 't besonder hebbe willen vermanen. Keerende weder op onse materie, soo advertere ick u dat als ghy comt in dese contreye, so langhe als de wint van uyten noorden (comende) nae 't z. westen loopt en maeckter geen rekeninghe op, want sal terstont weder nae't noorden, noord oosten ende oosten loopen: maer als het gants stil wort, soo sal u de wint van uyten z.o. comen, loopende van daer af nae 't zuyen ende zuydt westen toe, 'twelcke de Monson ende winden van dien tijt zijn: maer so hy dan weder quam te stillen mocht wel gebueren, dat hy nae 't oost zuydt oosten liep, doch sal terstont weder nae 't z.o. keeren met goedt weder, 'twelck wy alsoo bevonden hebben dese Monçon van Julius, anno 1585.

Des Maendaechs den 22 hadden de hooghde vande Son op 27½ graden ruijm, hebbende eenen zuydt oosten, ende z.z. oosten wint met goet weder, deden onsen cours noordt oost aen, ende⁺ hadden nae mijn gissinghe gheloopen, (sint het goet weder ende wint) 22 mylen, wesende van het landt van Chyna af, te weten, vande Cabo ghenaemt de Sumbor, ontrent 12 mylen, zijnde ontrent noch 100 mylen van 't Eylandt Meaxuma, worpen op desen dagh 'tloot uyt, ende vonden daer 55 ende 57 vadem diepten, ende saghen veel swarte ende witte Zee voghelen, die haer

+ [88a]

+ Teecken vant onweder, is een cleynen peertsen Reghenboghe, met noch twee groote Regenboghen vol Cattenoogen, dat zijn cleyne wolckskens schynen een vuijst groot te zijn.

1) Port. boi = os, niet kat. Zie ook Itinerario (ed. Kern) II, p. 147.

+ Waerschouwinghe u te wachten voor dese tempeesten.

+ 22 mylen zijnde van Chyna van Cabo Sumbor 12 mylen, zijnde 100 mylen van 't Eyland Meaxuma, die diept hier 55, 57 vadem.

[p. 244]

aes aldaer hadden, waer van de swarte voghels vande Portugesen ghenaemt worden Alcatrases.

⁺ Den 23 des Dijnsdaeghs, hadden seer goet weder, in voegen dat wy op dese etmael seylden ontrent 15 mylen, wesende van 't vaste land van Chynen af ontrent 12 mylen; Des morghens⁺ wierpen wy 'tloot uyt, ende vonden 51 vadem met wit ende swart sant onder een ghemenckt. Des woensdaechs den 24 hadden de hooghte van de Son op 29 graden schaers, met eenen oostzuydtoost ende zuyden oosten wint, en goet weder, doende onsen cours noord oost, ende n.o. ten noorden aen, en somtijts (maer niet veel) n.o. ten oosten aen. Ick maeckte mijn rekeninghe⁺ van noord oost ten noorden behouden, ende 16 mylen gheseylt te hebben, wesende noch van 't Eyland Meaxuma 70 mylen, ligghende van ons af noord oost aen, wierpen al hier 'tloot uyt, ende vonden 49 vadem van sandt ende modder gront.

Des donderdaechs den 25 Julius, en namen de hooghte vande⁺ Son niet, om dat wy laghen en dreven sonder seylen met eenen oosten wint, ligghende zuyen aen ghewent, gheduerende aldus⁺ tot den 26 toe, ende dreven westwaert aen, ende cregen twee vadem minder inde diepten.

Den 26 wenden wy ons op den boech van 't noorden, sonder seylen, doch een weynich tijts daer nae lieten onse schover seylen¹⁾ vallen (maer was gants teghens mijn wille) door importunatie vande Chijnsche Piloot, segghende dat wy op desen boech de wint ruymer souden cryghen, 'twelcke alsoo niet en ghebuerden, want was gants in 't contrarie, om dat wy (met alle 'tghene dat wy aldus aen liepen) daer nae te meer moeyten door hadde, waer om het beter is voor de gheen die hem op dese contreye van 29⁺ graden vint, te verwachten de zuydt ooste winden, dan noord noord oost, noord oost, ende n.o. ten n. aen te loopen, om oorsake dat de wateren ende stroomen seer sterck nae Liampo toe loopen, ende als ghy zijt op de 30 tot 31 graden toe, hebbende eenen z.z.o. wint, soo sult ghy groote moeyte hebben om het Eylandt Meaxuma te mogen ghecrygen: want is ons also ghebuert, door dien dat de wint so crachtigh was, dat wy niet meer als de schoverseylen ende halve marsseylen mochten voeren, ooc daerom dat de Zee seer hol ende verbolghen gingh, en 'tschip seer ontstelden, als mede om oorsake dat de stroomen zuyd oost-

+ Swarte ende witte Zeevoghelen, diemen Alcatrases noemt.

+ 12 mylen van het landt van Chyna, heeftmen 51 vadem diepten.

+ Beschrijvinghe van de grondt, diepten, ende sanden 70 mylen van Meaxuma zijnde.

+ ]88b]

+ Oorsaeck waeromme datse hier de hooghde van de Son nemen.

1) De fok en het grootzeil.

+ Wat winden profytelijcken te verwachten zijn alsmen op 29 graden is.
Waerschouwinghe voor de winden ende vloeden, alsmen op 30 ende 31 graden is.

[p. 245]

waert aen liepen; Dit mocht wesen ontrent 25 ofte 30 mylen van 't Eyland Meaxima af.

So haest als ons de wint ruijmde, soo dat wy oost ende o. ten⁺ n. ende o.n.o. aen liepen, comende met dese coursen vande 40 tot op 34 vadem diepten, wesende de gront ghelijck als schrijfsant¹⁾ loefden so veel aen, als wy immers mochten nae 't oosten toe, en altemets nae 't o. ten z. waermede ons de diepten begonst te vermeerderen, doch so verlancksaem, dat het ons verdroten soude hebben, soo 't schip eenen harden voortganck ghehadt hadde: maer omdat het water seer hol ging, waer door het schip niet wel bestiert was (daer wy ons alleen op vertroosten) so quamen wy eyntlicken op 50 ende 60 vadem diepten, modder gront, ende daer na tot op de 70 en 75 vadem, met cleijn dun sant op de gront, een poos daer nae creghen 80 vadem: maer gheloove dat het was door dien dat het loot een weynigh achter uyt bleef. Desen worp hadde de gront wat grover sant, ende om dat wy nae onse gissinghe dicht by 't Eylandt Meaxuma waren, liet ick de Marsseylen ende blint²⁾ in nemen, teghens d'opinie van sommighe Piloten, worpen ghestadich (gheduerende alle de quarten ofte waecken vander nacht) het loot uyt, ende terstont met het dagheraet de Maers seylen weder op gehijst, seylende alsoo een weynich tijts, saghen het landt, welck was van 't Eylandt Meaxima, hoe wel dat d'ander Piloten, die met in 't Schip quamen, seyden te wesen het Eylandt van Guoto: maer waren hier⁺ so seker in, als in alle huere andere dinghen. Dit landt van Meaxima hadde in d'eerste ontdeckinghe een hoogh steijl afghebickt landt, wesende na het z.w. toe, alderlaechst, soo wanneer⁺ men daer met over een comt, so heeftet een Clippe aen 't eynde van dien, welcke hem in 't schijnsel verthoont ghelijck als een Fortresse; Ons worde gheseyt datter een weynich van dese Clippe af, een verborghen Clippe onder water leyt, daer het water op breeckt.

⁺ Dit voorsz. Eyland van Meaxuma maeckt het schijnsel van⁺ drie ofte vier Eylanden, waer van het eerste (te weten, aende zyde van 't zuydt westen hem verthoont, als gheseyt is, hebbende boven om hooch ofte 'topperste van dien, twee ronde huevelen als borsten, ofte ghelijck een sael; Die ander twee Eylanden ofte

+ Beschryvinge van verscheyden Coursen, diepten ende sanden.

1) Namelijk het fijne, witte zand uit den zandkoker (die eerst door het in gebruik geraken van vloeipapier overbodig is geworden).

2) De blinde, het kleine razeil vóór onder den boegspriet.

+ Ghedaente vande eerste ontdeckinge van Meaxuma.

+ Een clip in ghedaente als een Fortres.

+ [89a]

+ Verscheyde ghedaente van Meaxuma.

[p. 246]

schijnselen van te middewegen zijn als groote Clippen, met veel rootsen ende uytstekende scherpten, ghelijck als Orghelen, ende het ander Eylandt ofte 'tschijnsel van 't noordt-oosten, heeft de ghelijckenisse van een seer langhe: maer niet te hooghe Clippe.⁺ Wy liepen by dit Eylandt heen, doende de cours van n.o. aen; daer ontrent twee mylen van af. Als wy Meaxuma lieten blyven, om dat de wint z.o. was, so liepen wy n.o., n.o. ten o. ende o.n.o. aen, ende metten dageraet, seyden zy dat wy de lenghte van⁺ 't land van Amacusa¹⁾ hadden, ende siende te lywaert, worden ghewaer een grof dick landt, gheleghen dicht by 't Eylandt Cabexuma²⁾ ; Dit Eylandt Cabexuma is vlac ende lanckwerpent,⁺ van een effen landt, hebbende aen 't noordt Eynde een Clippe ligghen; Dit was den laesten Julius, ende quamen den selfden dagh binnen in de Haven van Langasaque, 'twelcke is de Haven ende plaets daer huydens daeghs de Portugesen haer meeste vaert ende handel hebben.

+ Coursen van Meaxuma nae 'tlandt van Amacusa.

+ Gheleghentheyt ende gedaente van Meaxuma.

1) Zie p. 216, n. 1.

2) Zie p. 218, n. 1.

+ Desghelijcks de plaets van een Clippe.