Itinerario, voyage ofte schipvaert naer Oost ofte Portugaels Indien 1579-1592. Deel 4 en 5

Dat 9. Capittel.
Die Navigatie vande Monte Delijn¹⁾ naer Portugael, 'twelcke is den vernaemsten bergh gheleghen in Indien, te weten: op de custe van Malabar 6 mylen van Cananor noordwaerts, ende van Goa 61 mylen zuydwaerts.

Afvarende vanden Bergh ofte Monte Delijn naer Portugael,⁺ den wegh van buyten het Eylandt san Lourenço, soo stelt u noordtoost ende zuijdtwest met den Bergh Monte Delijn, uwen cours nemende oost ende oost ten zuyden aen²⁾ , soo sult ghy komen by een Eylandt³⁾ gheleghen op 10½ graden, te weten 50⁺ mylen van Monte Delijn af, sult alsdan uwen wegh nemen zuijdwest, ende zuijdwest ten westen aen, so sult ghy komen 25 mylen van dese Eylanden af, op de hooghte van 9¾ graden, u wachtende niet zuydelijcker naer d'Eylanden van Maldiva te loopen; een half mijl daer van af is het diep ende schoon, soo haest als ghy dese

1) De nabij Calicut gelegen ,ongeveer 850 voet hooge berg, het eerste land van Indië wat Vasco da Gama (18 Mei 1498) in zicht kreeg. Voor de spelling, afkomst en beteekenis van den naam zie: Hobson-Jobson (i.v. Delly); Yule, Marco Polo (2nd ed.) II, p. 375 e.v. (alwaar een afbeelding); en vooral The Book of Duarte Barbosa (ed. Hakluyt Society, 1921), II, p. 1, n.l. Men spelt Dilli, Delly, D'Elli, enz.

+ Coursen van Monte Delijn buyten 't Eylandt S. Lourenço.

2) Lees: W. en W.t.Z.

3) Een der zuidelijke Lakadiven, echter zonder dat juist is uit te maken welk eiland bedoeld mag zijn.

+ Een Eylandt opte 10 een half graden.

[p. 48]

Eylanden voorby zijt, 'tzy vroech ofte laet int jaer, soo loopt zuijdwest ende zuijdwest ten zuyden aen, tot dat ghy over de linea zijt, ende so ghy daer de winden van uyten westen vindt, soo loopt zuyden ende zuyden ten westen aen, mogelijck wesende, soo niet, zuyden aen, 'twelcke eenen goeden wegh is, ghy moecht op dese cours vry uwen wegh vervolgen sonder vrees.

Soo 't gheschiede dat ghy op dese cours, te weten vande 13 graden opwaerts veel voghels Garagiaus¹⁾ vont, vlieghende by hoopen by den anderen, en wilt daerom niet vreesen uwen cours te vervolghen, ende wesende laet int jaer, so hout u altoos aende zyde van 't zuyden, om te schouwen²⁾ de drooghten ghenaemt⁺ Os Baixos de Lopo Soares, ende Garagiaus³⁾ , gheleghen op 16 graden; dese cours aldus doende, moecht wel vry en vranck by daegh en by nacht sonder omsien, heenseylen: want sult niet met allen⁺ ghemoeten, ghelijck als ick het selver gheexpermenteert hebbe.

Die 16 graden niet ghepasseert wesende, moecht oock loopen⁺ tusschen de voorschreven drooghten ende het Eylandt van Brandaon⁴⁾ , ende comende op de hooghte so wilt liever eenen nacht verliesen, om altoos verseekerder te gaen, ende sulter op letten dat wanneer ghy vindt veel vande voghels Garagiaus, met ander beplackte⁵⁾ voghels onder een vlieghen, te weten by hoopen te samen, so zijt ghy van dit Eylandt 40 mylen voortaen, van hier af soo loopt zuijdtwest ende zuijdtwest ten zuyden aen sommige etmalen, ende wesende noch vroech int jaer als ghy van Indien scheijt, so schout⁶⁾ al dese Eylanden ende drooghten, doende uwen cours t'Zeewaert aen naer de Cabo das Agulhas toe.

⁺ Soo 't geschiede dat ghy u vont den 6 ofte den 7 Februarius 100 mylen luttel min ofte meer vanden uytersten hoeck van 't Eylandt san Lourenço, te weten op zijn hooghten ghelijck ick die ghevonden hebbe, soo loopt west zuijdtwest aen, tot dat ghy zijt op de hooghte vande Cabo, u altoos wachtende vande stroomen die u mochten bedrieghen: wantse in Februarius alder crachtichste loopen, door de ooste winden die alsdan gheweldigh regneren, soo neempt uwen cours naer de Cabo de bona Esperança toe, tot op

1) Zie p. 25, n. 4.

2) Nl.: schuwen, mijden.

+ Os Baixos de Lopo Soares ende Garagiaus liggen op 16 graden.

3) Bedoeld is het geheele ondiepe gedeelte van de Nazareth Bank: zie p. 45, n. 5.

+ [23b]

+ Teijckenen alsmen 40 mylen is van 't Eylant Brandaon.

4) D.i.: over het diepe noordelijke gedeelte van de Nazareth Bank heenloopen.

5) Beplekte, gevlekte.

6) Zie n. 2.

+ Vermaninge wat coursen men nemen sal den 6 February 100 mylen van S. Lourenco, wesende nae de Cabo de bona Esperansa.

[p. 49]

36½ graden, ende als ghy by de Cabo das Agulhas zijt, so besiet wanneert op die Astrolabio middach is, ende soot alsdan op de Sonne-wyser ooc middach waer, ofte schelende die dicte van eenen draet, so ist een goet teijcken, soo wel int gaen als int komen van Portugael, so zijn de naelden van de Compassen hier ficx ende ghelijck¹⁾ , ende wesende aen d'een ofte d'ander zyde, sullense noordoost ofte noordtwesteren, naer dat ghy van de Linea Meridionael verscheyden zijt, soo veel scheelt het van ghelijcken op het Sonne-wyser.

Item so wanneer ghy komt naer de Cabo das Agulhas ofte vorder aen, so besietet water, ende soo 't groen is, so keert weder op de 36½ graden, ende worptet loot uyt, so sult ghy vinden 30 vadem; ende wesende op de 36⅔ graden sult 90 vadem hebben, ende en sult niet veel swarte Ravens met witte becken noch Alcatrasen sien; sulfer aen weerzyden van dese Cabo das Agulhas veel sien, soo aende Custe als tot 20 mylen t'Zeewaert in: maer verder niet; sult het water (so langhe dat ghy niet en komt op de voorseyde diepten) licht ende groenachtigh vinden, als oock mede van dat Sas-been in 't water dryven.

So haest als ghy grondt ghevonden hebt, sonder 'tland vande⁺ Cabo de bona Esperança te willen sien, so loopt also lancx dese gront heen tot dat ghyse weder verliest, so weest alsdan seecker de Cabo das Agulhas voor by te wesen, ende doet dan uwen cours west noord west aen, soo sult ghy 12 mylen vande Cabo af vervallen, als ghy daer begint af te scheyden, so sult ghy in 't water vinden dryven de dicke Riet-struijcken, te weten tot 10 ende 15 mylen daer van af op de voorschreven cours; als ghy dese comt te⁺ sien, so ist een goet teijcken, ende moecht vry verseeckert wesen dat ghy de Cabo de bona Esperança om zijt; by de Cabo das Agulhas, so mercktet Sonne-wyser ende 'twater vande gront, zy sullen u wel thoonen wanneer ghy daer by zijt: want by desen hoeck so⁺ zijn de naelden vande Compassen ficx ende gelijck, ende binnen ofte buyten dien so noordoost ofte noordwesterense altoos, als dicwils gheseyt is.

Die Navigatie van de Cabo de bona Esperança naer Portugael, is⁺ sonder perijckel tot die Linea Aequinoctiael toe: want men heefter altoos eenen zuijdtoosten duergaende wint, ende van de linea af naer Portugael toe wort genoegh daghelijcx bevaren, waer door

1) Bedoeld is: bij den Cabo das Agulhas (d.i. Kompaskaap) is de magnetische variatie van de naald 0^o, m.a.w. aldaar wijst de naald naar het ware Noorden.

+ Teijcken alsmen voorby de C. das Agulhas is.

+ Teyckenen alsmen de C. de bon Esperansa om is.

+ [24a]

+ Vande C. de bona Esperansa tot den Equinoctiael is geen perijckel.

[p. 50]

de ghemeen Stuerluyden ghenoegh bekent is, doch die daer lust toe heeft mach het hier voor lesen¹⁾ , daer 't ooc aengeteijckent is, als ooc in myne Itinerario ende Navigatie op mijn wederom komste van Indien naer Portugael, alwaert in 't perticulier verhaelt wordt tot Lisbonen toe, etc.

1) Jan Huyghen, van wien vermoedelijk dit hoofdstuk is; verwijst hier naar Capittel 7 van Vicente Rodriguez.