Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 2: Neder-Duitschland

Frans in de Kumedje^*). (Münster.)

‘Fruenslüde,’ sä Frans Essink, ‘iss so recht nich to trugen, un man deit am besten, un snüffelt sülm na, of allens sin Richtigkeit hett, wat se een seggt. Dar vertellt uns Settken alltid, wenn se na de Kumedje geiht,

*) Aus: Frans Essink. Sin Leben un Driben as olt Münstersch Kind.
Der dritten Auflage entnommen, worin die Orthographie in eine durch Klaus Groth und Müllenhoff empfohlene gemeinsame niederdeutsche Schreibweise verändert ist.

[p. 382]

dat Geld derför weer nich innen Dreck smeten. Ik schüll man sülm hingahn, denn würr ik mi ook 't tweete un drüdde Mal der wedder sehn laten.’ Dat Vörnemen, in 't Theater to gahn, wurr in den Winter 1863, wo Settken mit er Fründinnen bal jeden Abend hinstöv, bombenfast bi Frans. 't Keem man derop an, dat richtige Stück uttospekuleeren, denn dat Geld alleen för den Versök uttogeben, weer för em doch allto riskant. ‘Ja, Frans,’ sä Settken, ‘wa iss't? schall't en Stück tom Lachen odder Weenen wesen?’ - ‘Ik schüll för fief Sülwergroschen mi noch trurig maken laten?’ sä Frans, ‘denn weer ik doch sülm en trurigen un bedröften Minschen. Wenn 't in 't Theater nich hergeiht as in Käsperken⁽¹⁾, wo man tom Lachen un to de Verännerung hingeiht, denn is dat jä gar keen richtig Theater!’ - ‘Schall't denn en Singstück odder 'n Spelstück wesen?’ - ‘Son Singstück as oppet Rathhus meenst Du doch wul nich, wo wie vörgen Winter eens west sünd?’ - ‘Ganz wul nich so, se singt noch vel luter, un makt allrand Geckerien mit Hänn und Föte, un treckt allrand Gesichter derbi, wat man Gestussen nömt, un toletz kumt en Hochtid odder se makt sik dod.’ - ‘Na, eher ik mi wedder wat vörsingen lat, wat doch man eegentlich bi de Fruenslüde en Gequick as vun de Kodden⁽²⁾ un as wenn en Schrut⁽³⁾ de Hals ümdreiht würr, un bi de Mannslüde en Brüllen as vun de Isbären un willen Deerts iss, eher lat ik mi noch eenmal tom Narren hebbn un spel Abraham op Fasslabend!’

‘Vun Abend iss't Tid,’ sä eens goden Dags Settken, ‘se gevt en Stück, wo en Keerl in vökumt, noch dicker as de dicke Rump, un de wart innen Korf Wäsch stoppt un ut'n Huse dragen, un denn kleed he sik ut as en old Wif un wart afdoschen⁽⁴⁾, un den verkleed he sik as en Rehbuck un wart vunnen ganzen Tropp lütte Fasslabendsgeck knepen un stot! - “Famös, dat iss dat richtige Stück. Dat iss ja noch netter as Käsperken. Un tom Lachen sünd de dicken Lüde vel beter un gemödlicher as de magern un dünnen.” - “To wat för'n Sitt schall ik di en Kaart mitbringn?” - “Ik bin in de Kumedje en Anfänger, un man fangt oppe ünnerst Schol an. Tom ersten Mal nehm ik en Kaart tom Wiem⁽⁵⁾ un stiege den so vör un na bet oppe Fürstenbank.”

Wat stunn dat stoppt vull an de Düren un vör't Theater! Frans seet der merrn twischen un wurr sachten vöran schawen. Meistendeels weeren't Fruenslüde. Se quikden un schrigden, wenn't en nien Schubb geev, ofschonstens se sülm düchtig mitschuwen hulpen. “Min Damen,” sä Frans, “schuwt Se doch nich so, se kamt sunst all to Schannen!” Keen Minsch lüster op em, un he brumm wat in sin Bart von Fruenslüdetüg un Nischir, bet se endlich in 't Theater weern. Frans drop en Oldköper, welk ook oppen Wiem gung, un slot sik an, sünst härr he sik so licht nich torech funn.

Wat geev dat dar baben to kiken! Sowat harr he sin Lebdag nonnich sehn! In de midde seeten all de vörnehmen Herrn un Damen, ünnern de Middelslag. He seeg ook Settken, se seet mit de Rüschhoffsch in de tweete

(1) Käsperken, eine bekannte Figur in dem Puppenspiel.

(2) Kodden, Schweine.

(3) Schrut, Welscher Hahn.

(4) Afdoschen, abgedroschen.

(5) Wiem, Gallerie.

[p. 383]

Bank. Baben in sin Neegd harr he ne Reeg groote Jungs vun't Gymnasium, en ganzen Trop Oldköpers, Gesellen, Unneroffzeere, Soldaten, Appeltewen. Frans kreeg en Sitt vörn an de Lehnung, he leet sin Arms runnerhangn un keek sik na allen Sieten üm. “Wo sünd denn eegentlich de Kumedjenmakers?” frög he sinen Nawer. - “De sitt achter den roden Vörhang, wenn de in de Höch geiht, denn staht se dar un fangt glik an to küren un to hanteern.” - “Dat iss ja kurjos, in Käsperken kikt se baben äwer en groot Dok. Na, dat sünd ook man holten Poppen un hier sünd et Minschen. Awer seggen Se mi, iss't hier alltid so vull?” - “Ne, alltid nich, awer dat Stück is vun Dage darna un noch darto iss en Gast ut Berlin dar.” - “So, se loscheert hier ook Gäst, dat iss ja'n duppelten Verdeenst un dar schall 't mi nich wünnern, wenn 't to lat angeith.” - “Ne, dat iss en Kumedjenmaker ut Berlin, welk sin Sak ganz afsunnerlich god kann un de Reis un allns ganz afsunnerlich god kann un de Reis un allns anner ganz greslich betahlt krigt. Un wenn de kummt, denn makt se 'n unnösel Spettakel mit Ropen un Schrigen, un wenn he mit eenen Deel farig iss, denn mutt he wedder kamen, un denn smit se em Blomen un Kränz to. Un vun Dage makt he den unnösel dicken Keerl, welk Falstaff heet.” - “So, dat sünd mi düere Gäste, de noch extra Geld tokrigt. Awer seggen se eens, wenn ik son wahn dicken Minschen weer, denn keem ik nich vun Berlin na Münster un mök anner Lüde to Pläseer Kumedje. De mutt ja al ünnerwegs ganz unnösel in Sweet kamen sin un wat schall dat erst vun Abend geben!” - “Dat iss ook gar son dicken Minschen nich! De wart man mit allrand Tüg so dull utstoppt, dat et just so lett!” - “So, dar süht man, äwerall geiht et doch mit Bedrögerie to. Dar schülln se doch leewer den dicken Slachter Witte nemen, dar härr man doch noch echt Fett un Fleesch!” - “Och wat, dat iss ja eendon, wenn 't man jüst so utsüht, un de Hooftsak iss doch dat Namaken un dat Spel un de Natürlichkeit, un ik löv, dat Witte darvun nich vel los hett!” - “Dat iss mi en bedröwt Natürlichkeit. Dat iss ja, as wenn ik en Blodwust köff, de jüst so utseeg, as wenn se god weer, un vun Binnen seet nix derin as Klien⁽¹⁾ un Häwelspän. Un ik meen ook, de Eegenheiten, welk de dicken Lüde an sik hebbt, kann ook man en rechten Dicksack namaken!” -

Unner de Tid weeren de Muskanten an't Stimmen fangen. “De Lüde, de hier sünd,” snack Frans wider, denkt doch datsülbe vun de Musik, as ik!’ - ‘Waso?’ - ‘Na, de hollt et ook för luter dumm Tüg un lat sik dör dat Gequick un Gejohle in't Snacken nich behinnern.’ - ‘Ja, dat iss ook man de Stimmerie! De rechte düchtige Musik geiht erst glik los!’ - ‘So,’ sä Frans, un in desülbe Minut geev de Öbberst vun de Muskanten dat Teeken un et gung los. ‘Worüm makt se denn eegentlich Musik?’ snack Frans wieder. - ‘Dat de Lüde in de Twischentiden ook er Pläseer hebbt!’ - ‘Denn ward dat Stück also nich in eens gewen?’ - ‘Ne, de Kumedjenmakers moet sik doch mennimal rasten un den Ankik, wat Mennimal en Stuw un mennimal en Strat un Mennimal en Busch un en Wisch iss, de moet se ook ümwesseln, un dat schüllt wi nich sehn, dat

(1) Klien, Kleie.

[p. 384]

wi löwet, et weer so ganz vun sülm kamen.’ - ‘Dat iss en slechten Meister, de eenen nich eens in de Warkstede kiken lett. Ik seeg doch so geern, wa se dat anfangt. Na, 't schall der ook wul na wesen! Awer seggen se mi, woto sünd eegentlich de Löcker in den roden Vörhang?’ - ‘Dar kikt se dör, un seht to, wa 't in 't Theater utsüht, un of 't ook recht düchtig vull iss.’ - ‘Aha, dat iss no lang nich 't Dümmste. Man mutt mennimal de Lüde oppe Klauen passen. Ik heff an uns Wahnstuw ook son lütten Utkik, dar lüster ik mennimal ganz sachten dör, wat Settken un Mucke anfangt.’ -

Ne Klingel gung, de Muskanten hörden op. ‘'t Geiht an,’ sä de Nawer. ‘Na,’ sä Frans, ‘dat iss ja würklich rar un schön mit de Klingel, dar denkt man gliek an Weihnachts-Abend, wo ook 't Pläseer loskummt, wenn de Klingel geiht. Na, wi wüllt hapen, dat se uns en nett Christfest makt.’

As de rode Vörhang in de Höch gung, seeten alle Mannslüde de Höde af. Frans alleen harr 't in de Il vergeten, sinen grooten hogen Hod aftosetten. Dat scheneerde en Schreinergesellen an 't Kiken, un de, nich lucht, haude mitten wahnen Bus⁽¹⁾ Frans den Hod vunnen Kopp. De Hod harr'n unnöseln Däk kregen. Frans wull to schimpen anfangen, awer 'n eenstimmig ‘Sst’ un dat venninige Gesicht vunnen Polzeideener, welk dicht achter Frans stunn, möken, dat he annern Sinns wurr. Am meisten spite't em, dat Settken un er Bekanntschop 't sehn harrn, welk jüst in de Tid na baben keken un Frans mit witte Snuppdök toweiht harrn. Frans härr twischen dat Kumedjenmaken geern wedder 'n Wörtken snackt, man he wahr sik wul, wiel allns müschenstill seet. ‘'t Is doch god,’ dach he, ‘dat de Twischentiden sünd, dar kann mann doch noch mennimal seggen, wat man äwer den Kram sik denkt.’ He frei sik, as de erste Deel to Enn weer. Dat Hänneklappern un Rutropen dee he nich mit. ‘Wat brukt man'n Minschen to ropen,’ sä he, ‘welk vun sülm wedder kumt? Un dat Klappern in de Hänn is doch man denn anbrocht, wenn man de Höhner ut'n Gaarn jagen will. Seggen Se eens, na mine Opgripung⁽²⁾ kumt doch allns op den Dicken rut?’ - ‘Ne, 't iss ook en Frigerie noch derbi, welk vör sik geiht.’ - ‘Dann lat ik se ook för sik gahn, un holl mi ganz alleen an den Dicken. Awer dat mutt ik seggen, ik heff wull weten, dat et Lüde giff, welk ganz kurios snackt, awer de een in ditt Stück driff et doch allto butt⁽³⁾.’ - ‘Ja, de iss ook vun günt Sit her, wo de Lüde so kurjos redt. Dat ligg an de Gegend un nich an den Mann.’ - ‘So iss't, et weer hier in de Stadt ook eens en Minsch ut en feern Land, de red di ook, dat keen Döwel en Wort dervun verstahn kunn.’

't Klingelde tom tweeten Deel. Frans, welk blodwenig vun de Sak verstahn harr, hapde⁽⁴⁾ nu, Sinn derin to krigen. En beten mehr begreep he, awer noch längst nich allns. He funn rut, dat de Dicke, üm Geld to krigen, sik in twee verheirathe Wiwer verleewt stellde, un dat dat junge Mäten dree Frigers tohop harr. He begreep ook, dat de Fruenslüde den Dicken faxeeren⁽⁵⁾ wulln, un dat de Mann vun de eene düchtig

(1) Bus, Bumms.

(2) Opgripung, Auffassung, Begriff.

(3) Butt, stark.

(4) Hapde, hoffte.

(5) Faxeeren, voxiren.

[p. 385]

schaluh⁽¹⁾ weer. 't Gefull em doch so recht nich, un recht fram un christlich scheen em dat Stück nich to sin. Awer sin Tolüstern hör ganz op, as de Souffleur eene Ste besunners lut reep, dat alle Tokiker 't verstahn kunnen. Bet darhin harr Frans vun dissen Minschen garnix hört odder sehn, un üm so kurioser keem 't em vör. He lüster op 't Beste to un keem derop, dat de Sprak, welk em ut den Kasten to kamen scheen, ganz datsülbe snack, wat de Kumedjenmakers sän. ‘Wat iss dat mit den Kasten,’ frög he, as de Vörhang runner gahn weer, ‘dat iss ja, as wenn dar en Minsch in seet, welk de annern nared un tom Besten härr?’ - ‘Dat nennt man den Souffleur, de segg er vör wat se reden moet, wiel se sünst dat nich allns beholln un drin verkamen künnen!’ - ‘So, de spelt nich ut'n Kopp un redt nich, wat er jüst in'n Sinn kumt? Awer, wenn se jeder er eegen Saken nich eens beholln künnt, wa kann denn een Minsch allns in'n Kopp hebbn?’ - ‘De weet dat ja nich allns vun Buten, de lest dat allns ut'n Bok!’ - ‘Na, wenn dat so licht geiht, denn künn ik op min olen Dag noch wul sülm 't Kumedjenmaken lehrn. Man hört un süht doch alle Dage wat Nies!’

Frans snüffelde nu äwerall rüm. He seeg op den vörnehmen Middelsitt en ganzen Hupen Minschen, vun de he meen, wenn man so na'n Geldbüdel reken schüll, denn müssen de eher bi er oppen Wiem sitten. ‘Wenn ik Ju 't seggen schall,’ flüsterde he den Oldköper to, ‘dar sitt wat Lüde op de düeren Bänk, welk bal⁽²⁾ so heet, as wenn man na de Frimürer güng⁽³⁾, de klöker deen, wenn se 'n Treppken höger steegen. Se weeren dann doch ünner er neeger Bekanntschop, denn in 'n Geldbüdel’ - bi disse Wör flüsterde Frans noch sinniger - ‘sünd wücke mit mi düchtig neeg in Verwandtschop!’ De Oldköper nick mitten Kopp un smeet na Frans son lütt Ooge, dat disse entnehmen kunn, se müssen ook noch to anner Lüde nich ganz pük⁽⁴⁾ stahn. ‘Na,’ red Frans wider, ‘wenn de Lüde Geld nog hebbt, üm mit Fru un Döchder dar to sitten, denn kann man er wul eens goden Morrn seggen un na de Betalung Fragen.’ - ‘Dat lat man sin,’ sä de Oldköper, ‘ik weet wisz, dat se vun Winter nonnich inslacht hebbt un dat der mehr Häringe as Swinsribben oppen Disch kamt. Un wenn wi soeben Wek Fasten hefft, denn fastet de wul dree Monat, so lang as 't wat to danzen giff un de Kumedjanten der sünd!’ - ‘'t Is doch mennimal god, dat man nich alltid twischen sin veer Posten sitt un eenzeln ünner Lüde geiht. Man hört doch wul geern en vertrulich Wörtken äwer Lüde, de een an 't Hart liggt. Awer wat Döwel iss dat dar?’ He seeg, dat en ganze Reege Minschen duppelte Feernkiker vör de Oogen hölln un sik gegensidig stuer darmit bekeeken. Eene Dame, de wul Frans sin Uetere⁽⁵⁾ opfalln musz, afsunnerlich sin unnöseln Füst, welk sik in er ganze Gröte präsenteerden, keek wul fief Minuten dör son Ding na em hin. ‘Na,’ sä Frans, ‘gegen Damen mutt man ardig sin, wi wüllt dat Kumpelment torügge gewen.’ He höll sik beide Füste as Feernkikers vör de Oogen, un keek de Dame heel stuer in 't Gesicht, de sik awer gar nich betünteln⁽⁶⁾

(1) Schaluh, eifersüchtig.

(2) Bal, beinahe.

(3) Er denkt an die Freimaurer loge.

(4) Pük, rein.

(5) Uetere, Aeuszeres.

(6) Betünteln, verwirren.

[p. 386]

leet. Ditt wunnerliche Driwen wurr bal oppen Wiem un in 't Parterr sehn, un wiel de Lüde jüst nix anners to don harrn, möken se sik dat Pläseer un füngen an, gewaltig Hurrah un Bravo to ropen. De Dame wurr nu awer verlegen. Frans awer frei⁽¹⁾ sik un lache in sin Fust, dat he se so gründlich na Huse löcht harr.

Groote Hapnungen mök sik Frans, as de Vörhang wedder in de Höch gung. ‘Nu kumt he in den Korf mit smeerige Wäsch,’ harr sin Nawer seggt. Frans harr ook 'n unnöseln Spasz, as de Keerl sik twischen dat smutzige Tüg verstoppen musz un frei sik ganz gewaltig, wenn et keem, dat de Bedeenters den olen leegen⁽²⁾ Keerl mit de Wäsch in dat äsige⁽³⁾ un stinkrige Water ümkippen würrn. He paszte bal garnich op, un dee in den ganzen Deel nix anners as wachten un luern, bet de Wisch⁽⁴⁾ mit dat Water un de Bedeenters mit den Korf keemen. He wachte un wachte, awer't keem nix. Toletz keemen wück vun de Kumedjenmakers der op to vertelln, wa he sputtelt un schrigt härr, as de Korf mit em darin in 't Water ümkippt weer. Nu weer för Frans alle Hapnung weg. Bal derop gung de Vörhang ook wedder runner un de drüdde Deel weer ut. ‘Wa is dat eegentlich so mit den Korf,’ frög Essink sinen Nawer, ‘dat se eenen nich to sehn gevt, wa de ümkippt ward? Dat weer doch 't grötste Pläseer west!’ - ‘Ja, dat geiht doch nich god; dat seeg to wunerlich ut, un de Bek⁽⁵⁾ mit de Wisch lett sik ook nich god maken!’ - ‘Se mut doch in de Neegd sin, wied künnt se den swaren Korf doch nich slept hebbn, un se vertellden 't ja ook al eben, dat he in 't Water seten härr.’ - ‘So,’ lache de Nawer, ‘Ji meent wul, dat wer in de Dad so passeert?’ - ‘Se sän 't ja, un belikteekenden⁽⁶⁾ ja ook ganz akrat, wa he sputtelt un prüscht un spettakelt un schimpt härr!’ - ‘Begript Ji denn nich, dat dat allns man so vertellt wart un man blot tom Anhörn iss? Wenn dat, wat man süht, ganz akrat namakt wart un jüst so lett, as wenn 't passeerde, so iss dat doch nog⁽⁷⁾, un of dat, wat nich makt wart, ook in de Dad passeert, dat kann uns ja ganz eendon sin.’ - ‘Ik begrip man,’ sä Frans ganz venninig un tweer⁽⁸⁾, dat Lögen un Bedrögen gegen 't soebente Gebot iss, un dat dat Kumedjantenvolk nix lövt un Gotts Gebot nich weet un nich höllt. Un de dicke Swinegel härr dat so god as een verdeent, un noch mehr darto, un dat he so darvun afkumt, dat is gegen de Moral, un wenn ik sovel Geld kreeg, denn weer 't ook an Ste, dat ik min 'n beten darför gefalln leet, un för sin Geld hört man bal nix, as sölk Tüg, wat man nich versteiht, un wat eenen 't meiste Pläseer mök, dat krigt man nich to sehn.’ Uem sin Verdreetlichkeit noch mehr uttolaten, schimpde Frans ook mächtig op de Dinger, welk de Straten un Stuwen vörstelln schulln, un wul weten, dat he mit sin Wort: ‘Dat is en slechten Meister, welk eenen nich in sin Warksted kiken lett,’ den Nagel oppen Kopp drapen härr.

En beten Pläseer harr he in den veerden Deel, wo de dicke leege Keerl sik in 'n old Wif verkleed un in disse Eegenschop greslich afdoschen wart. ‘Na,’ dach he, ‘dat iss doch noch een Gods un dar makt se doch halfweg

(1) Frei, freute.

(2) Leegen, häszlichen.

(3) Aesige, schmutzige.

(4) Wisch, Wiese.

(5) Bek, Bach.

(6) Belikteekenden, bezeichneten.

(7) Nog, genug.

(8) Tweer, hier: unzufrieden.

[p. 387]

wedder god, wat se 't vör'ge Mal versümt hebbt. Awer dat Pläseer schull nich lange duern; dat keem, as he dat, wat he dach, to sinen Nawer üterde, sä em de, de dicke Keerl härr vun wegen de Utstoppung nix darvon föhlt. ‘Süh,’ sä Frans, ‘dat harr ik heel vergeten. Awer 't iss un bliff wahr, dat op de eene Bedrögerie de anner kumt. Härr'n se 'n würklichen dicken Minschen an Ste vun dissen utstoppten namen, denn härr he de Prügel wisz föhlt, un so sin verdeenten Lohn kregen.’

De Twischentid twischen den veerden un fieften Deel duer gewaltig lange, un Frans harr Tid, vel rümtokiken un to snacken. ‘Wa iss dat so,’ frög he, ‘mit den Dokter, de snackt ja ook 'n wunnerlich Dütsch, noch wunnerlicher as de anner. Iss de ook ut ne afsunnerliche Gegend vun güntsit her?’ - ‘Dat iss ja 'n Franzose!’ - ‘Sapperlot, dar härr ik doch min Lebdag nich lowt, dat dat Französche bal so lürr⁽¹⁾, as uns Sprak. Wenn man genau oppaszt un en beten datto denkt, kann man ja bal allns verstahn.’

Frans keek sik ook wedder eens ganz nischirig oppen Wiem in de Ründ un seeg den Polzeimann noch alltid in de Neegd stahn. ‘Wa mag dat sin,’ fung de sachten wedder an, ‘dat man in de Midde, wo de vörnehmen Lüde sitt, un ook unnern in nix vun de Polzei hört un süht, wohingegen wi hier babn alltid son Schutzengel oppe Hacken sitten hefft? Dat kumt eenen ja bal vör, as wenn man unner Polzeiopsicht stünn!’ - ‘'t Iss hier babn ook faken leeg Volk nog,’ sä sin Nawer em eben so sinnig⁽²⁾, ‘un kortens noch iss 't vörkamen, dat se eenen den Geldbüdel mit veer Daler nt de Tasch stalen hebbt!’ - Franz weer 't doch nich ganz na de Mütz, dat he, en ansehnlichen Börgermann, unner sölk Janhagel seet un dat em mäglichen Falls vun den Polzeimann oppen Liw keken würr, as wenn he ook vun de Sorte weer. Toglik kreeg he vun wegen dat Stehlen en grooten Schrecken, denn he harr sülm en Büdelken mit annerthalf Daler inne Tasch. Hennig föhlde he to, of 't ook noch dar weer, un as he 't noch funn, trock he de Hand nich wedder ut de Tasch un höll se de ganze Tid up dat Büdelken. 't Dee em bal leed, dat he nich dat Kaszmännken⁽³⁾ deran wagt un mit Settken in 't Parterr gahn weer. ‘Härst du 't man dan, den seetst du twischen luter orndliche Lüde un bruktest di nich de heele Tid vun wegen de annerthalf Daler to scheneeren. Na, de Hooftsak iss awer, dat du noch to rechter Tid en Wink kregen hast un di parat holln kanst.’

In den letzten Deel musz sik Frans wedder ganz unnösel argern. He harr alltid 't Meiste op de Moral holln un funn dat, wat he bi sik utdacht harr, hier heel in 't Gegendeel ümdreiht. ‘An Ste de Lüde to wisen, dat bi de Frigerien vun de jungen Wichter nix rutkumt, lat se hier son koddrige Deern mit son jungen Nixnutt utknipen un in de neegste Kark tohop gewen warrn. Un Geistlichen, welk sowat dot, de giff't garnich, un ahn Opgebot un allns wart se mir nix dir nix kopuleert. Un wat de Öllern seggt hebbt un dörsetten wüllt, dat wart garnich wieder in Obacht namen, un dar geiht son Deern to, un smeert Vader un Moder an, dat

(1) Lürr, lautete.

(2) Sinnig, leise.

(3) Kaszmännken, Sparpfennig.

[p. 388]

et so knappt. Dar wünnert mi nich, dat de jungen Mätens in de Theaters nixnüttig wart un dat de Geistlichen so gewaltig dargegen predigt.’ Ook weer 't Frans garnich na de Mütz, dat de Mann vun een vun de beiden Fruenslüde, mit welk de leege dicke Keerl en Frigerie harr anfangen wullt, den Swinegel to goder Letz noch tom Eten inviteerde. ‘Mit 'n Püster⁽¹⁾ härrn se 'n ut 'n Huse jagen muszt,’ grälde⁽²⁾ he in sinen Bart. ‘Un in 't Tuchthus härr he kamen muszt, un 't Beste weer west, wenn de Döwel en noch bi Lebtiden halt härr. Awer dar fritt he sik sinen dicken Buk noch erst wedder recht vull un meent denn, he här ganz wat Gods dan!’

Äwer dat vele Hännenklappern un ropen, as dat Stück ut weer, musz Frans ook recht sinen Kopp schüddeln, un sik äwer de Narrheit un Leegheit vun de Minschen argern. He neem sinen Hod un streek en en beten wedder torech, un wull jüst de Trepp rünnergahn, as em infull, dat he mit dat Torechstriken de Hand för ne korte Tid ut de Tasch trocken harr. Wa he dach, weer 't kamen, de Deef harr jüst de Tid wahrnahmen un dat Büdelken weer weg. Frans wull glik den Polzeimann ropen, awer de weer längst fort. He leep na den Öbbersten vun de Kümedjanten, awer de sä, he künn sik mit sowat nich afgewen. Ganz vertwiwelt un verwirrt leep Frans na Huse, un verflök dat Theater un allns, wat darüm un daran bummelde, op de grülichste Wise. ‘Frans,’ sä Settken, as he sik utschandudelt harr, ‘ik an din Ste würr müschenstill sin un nich tovel op 't Theater schimpen. Denn sünst seggt de Lüde doch man: ‘Nu kikt eens, de kloke Frans Essink, welk et Gras wassen sehn un de Pilwörmer hosten hörn kann, de hett in de Kumedje för 'n Sitt oppen Wiem sovel Geld betalt, dat he dree Mal darlör oppen Fürstensitt härr gahn kunnt!’

Franz Giese.

(1) Püster, Blasebalg.

(2) Grälde, brummte.