Van de Schelde tot de Weichsel. Deel 2: Neder-Duitschland

Brandenburg.

De grusamme Scheeper. (Neumark.)

't Woar moal 'n bösen Scheeper, de heet Andrees: hä prö'lte⁽⁸⁾ de Schaope gottsjämmerlich un brukte je'n Dach 'n nü'n Scheeperstock. De arme Theere förcht'ten sich vör em mähr, asz vör 'n Hund, awgliek de Köter ne bäter asz sien Har' weer.

Wenn Andrees de Schaope schluoch, denn wur' de Buck ärrerlich un weesz em de Höärn', wat to'r Folg' har, dat 'r 'n no' möähr prö'lte, asz all' annern.

Asz de arme Buck ee's wedder so 'ne Dracht Prö'l kreech, leep 'r doavan in de Heede. De Scheeper leep immer hennerdran un prö'lte 'n unbarm'arzich. Awer de Buck hürte ne up to lopen, so dat se ümmer mähr in de Dicknisz keemen.

Met ee's stunnen se vöär 'n Grawen, de so breed woar, dat se verschrucken

(8) Prölte, prügelte.

[p. 321]

'n O'nblick all' bei' stoah'n bleewen. De Buck besunn sich awer ne lang, sünnern set'te met 'n höll'schen Sprung dröäwer wech.

- Na woa're man, söä' Andrees, Die will ick 't schon anstrieken. Do entgeihst mie ne.

Un met disse Wuorde nahmm 'r 'n groten Anlop un set'te öäwer 'n Grawen hennerdran. Sien Anlop weer awer so öäwerstör't 'west, dat, asz 'r up de anner Sie' ankeem, feel 'r up de bei' Hänn', un asz 'r sich wedder uprichten wull, woar 't em ne müchlich, denn - denkt Jie blot! sien' Hänn' har'n sich in Schoapsklu'n verwannelt un sien' ganze Parschon woar 'n vullstän'gen Buck wor'n, up 'n Hoar we dä, denn 'r verfolgte. Hä sach ack'rat öäwenso ut, hur'n sülwen Kurakter, de sülwe krumme Schoapsschnute, de sülwe lock'ge Wull' un öäwen so 'ne krumme Höärn', de we 'n Proppentrecker 'wassen weer'n.

Wöährend disse Verwan'lung met 'n Scheeper vör sich gung, erlöäwt' de Buck 'ne anner'. Hä wur' Scheeper, un twoarsch 'n Scheeper, dä sien'n Har'n Andrees up 'n Hoar ähnnlich sach.

- Leewer Fründ, söä' de nüe Andrees tum nüen Buck, wie häw'n de Rollen 'wesselt un Do warscht mie 'zund folg'n, wenn De ne wi'st, dat Die de Wülwe fröäten söäl'n.

De Buck (worüm sall ick 'n annersch nennen, doa 'r do' nischt wie'r is?) de Buck har Forcht un folgte 'n falschen Andrees, wobie 'r ümmer van 'r Sie up 'n Scheeperstock gluderte, de ut siene Hänn' in de van 'n nüen Har'n öäwergoa'n weer.

- Förcht Die ne, söä' disser: ich häw mie vöär'noamen, die Diene Pflicht to liehrn un doa war' ick mie woll hö'n, 't so to moaken, we Do 't meekst. Sie 'n guo'n Buck un ick war 'n guo'n Scheeper sin.

Wat kunn' de Buck moaken? Hä möszt sich schon in sien trur'get Loos ergöäwen. Wat har't em 'hulpen, ha'r gä'n⁽¹⁾ 'n leewen Gott räsonneert, sülwst wenn 'r 't kunnt har, awer 'r kunn' jo blot ‘mä’ säg'n, un dat is verdammt wennich.

Un so blöäkt 'r ook, asz 'r de Schoape un de Lämmerkens sach, de öährersiets gliekfall's vör Free' blöäkten, as se'n wedderseh'n.

As de Schoape Awends in 't Dörp torüggekeemen, wur'n de Awverwandten van Andrees nischt gewoahr, wat sich ee'ntlich met em to'dra'n har, blot woa'rt eh'n upfällich, dat ähr Soahn so still un sanft un ook vell gehoarsammer weer, asz up 'n Morgen, asz 'r met de Hoamel up de Weede dreew.

- Dat is sunnerboar! söä' dä Ollsche un woar ga's glücklich: Andrees, dä immer so upbru'sch we 'n Puthoahn weer, is hüt so duse⁽²⁾ we'n Lämm'ken.

Wat doagä'n 'n Buck betreef, so weer 'r no' ümmer so colärsch, asz 'r 't asz Scheeper woar. Asz 'r sich ärscht 'n Bitz van sien'n Schreck erhoalt har, söä 'r in sien' Schoapsproak to sien'n Har'n, dä de eenz'ge Minsch up Ar'n woar, dä 'n verstoa'n kunn':

- Moak met mie, wat De wi'st, awer dat säg' ick Die 'foorts, guod-

(1) Gä'n, gegen.

(2) Duse, sanft.

[p. 322]

willich ergöäw ick mie ne in dat Schicksoal, wat 't Schicksoal öäwer mie verhängt hät.

- Do warscht Die schon drin ergöäwen, o'r ick war' Die för Dienen Wedderstand so lange prö'ln, dat De sa'st denken, Ostern un Pingesten fall'n up ein'n Dach. Kennst De denn hie?

Un doabie weesz em de Scheeper sienen Stock.

- Vör de Prö'l förcht ick mie ne un wat kä'st De mie sü'st no' dhon?

- Meenst De wörklich? Ich kann Die 'n Schlunk awschnie'n un Die schlachten.

Bie disse Wuor' öäwerleep 't 'n Buck ieskolt, awgliek no' ne de Schourtüd vörbie woar un 'r no' sienen ganzen Winterpelz up 'n Liew har. Hä söä' keen Wuör'ken möähr, sünnern groaste ro'ich met de Schoap' wie'r.

Ach, wat weer 'r in sien' nüe La'e to beduern! Un do' wur' 'r ga's guod un sanft behannelt. Een's Da's wull'n 'n de Hund bieten, awer de guode Andrees brocht 'n met 'n Knüppel ball' tor Räsong, wat de Buck ganz gerächt un guod fund, sietdemm hä de Buck un de Buck de Scheeper woar.

Kamm 'r 't Awends van de Weede in 't Dörp, denn vergeet 'r ofte 'n Wech noah 'n Stall. Eenmoal leep 'r goar in Gedanken in 't Hus; ofte bleew 'r vör de Dhöäre stoahn, blöäkte trurich, worup 'n moal disser o'r jenner strinkelte o'r em 'n Stückken Brot henschmeet. Besunnersch hung 'r söähr an sien' Muo'r un keek se ofte so wunnerboar an, asz wull 'r to ähr säg'n:

- Oach, Muo'r, wenn Jie wüszten! Kenn'n Jie denn Ju'en Andrees ne mähr?

Awer we kunn' de oll' Fru woll doavan 'ne Oahnung häw'n? Kamm Andrees de Scheeper, denn weer 't natuörlich ganz wat annersch, denn sprok se met em un woar zöärtlich, we 't 'ne Muo'r is. Doa stund denn de arme Buck, kunn 't ne länger met ansieh'n un leep furt, de Thröänen in de O'n.

- Ick bin vöäl o'glückicher asz 'n Schoap, söä 'r ee's to sien'n Noahfol'r, denn wat mie am Meesten schmar't, dat sin' de Erinnernisse ut olle Tü'n⁽¹⁾.

- Vör All'n, söä de Scheeper, erinner Die man, we De mie un de Annern ümmer so unbarm'arzich prö'ltest. Wie arme Theere woar'n in Dien Macht un Do harst keen Hart för uos un vergat'st, dat Do ook doaföär Gott moal Rǎchenschaft to gäw'n häst, denn wie sin' so guod siene Kretuor'n we Jie Minschen.

De Buck fung an intosieh'n, dat 'r för siene Grusammkeet gä'n de Theer' Stroafe verdeent har.

- Säg mie do' blot, söä 'r to Andrees, wenn äh'r hürt denn mien Stroaf' up?

- Wenn De⁽²⁾ Die mähr doavöär förchten warscht, in Dienen ollen Feehler to fall'n, wenn De wedder Minsch warscht, asz doavöär asz Buck to starwen.

- Oach! söä' de Buck, dat ward no' 'n Wieleken du'rn, äh'r ick so wiet 'bätert bin.

(1) Tü'n, Zeiten.

(2) De, Du.

[p. 323]

- Dien' Besche'enheet un Rüe röhr'n mie, a'wuor'te de Scheeper, un wenn 't blot van mie awhüng, denn sü'st De hüt Diene fröh're Gestalt wedd'r annöähm'n, awer dat is ne de Fall. Do' will ick dhon, wat in mien' Kräften steih't un Die to Gefall'n löäwen, so wiet ick 't man örgend kann.

De Scheeper heel em Wuord un gaw em schon 'n Dach drup 'n Bewies doavan, dat 'r 'n guo'r Beng'l weer, denn asz se up de Weede keemen, söä 'r to em:

- Ick mött Die wat Trur'get⁽¹⁾ mel'n: Dien Voa'r söä' hüt Mor'n in mien' Gä'nwoart: ‘Ick will 'n Buck ne to lang lopen loaten, sü'st ward sien Fleesch to hart un einen⁽²⁾ kann 't ne mähr öäten. Ick meen, ick will 'n mor'n schlachten. Loat 'n drümm van de Weede torügg'.’

- Wat! schreech de Buck un 't schu'rte em 'n Puckel doal, ick sall starwen un van de Hand van mien'n eeg'nen Voa'r?

- Möszt ne glieks verzwiefeln, mien Jong. Hür an, wat ick Die för 'n Roath göäwe. Hüt Awend, wenn wie van de Weede koamen, denn fall vör 'n Oll'n up de Knei, blöäk drie Moal rächt trurich un 'r ward denn varlicht geröhrt und lött Die no' löäw'n.

De Buck dheet, wat em de Scheeper 'roadhen har, un asz 'r bie 't Hus vörbiekamm un sach sien'n Voa'r an de Achterdöähr stoah'n, gung 'r ga's trurich up em to, feel up de Knei'n un blöäkte drie Moal so wehmödhich, dat 't goar ne to beschriewen is.

- Dat is markwör'ch! reep de Oll'. Ick glöw, dat Theer kann zuwern⁽³⁾, hät 't 'roa'n, dat ick 'n schlachten will, un bidd't för sien Löäwen. - Na, ick will 'n no' 'n Wieleken lopen loaten.

'n Annern Dach bedankte sich de Buck in sien' Schoapssproak bie 'n guodmö'gen Scheeper, worup dä to em söä':

- Wat ick Die hüt to säg'n häw, is ne vell bäter, asz dat van gistern. Dien' Muo'r hät mie gistern noah't Awenbrod fra't, aw ick no' ümmer Waltersch Korlinen guod bin? Ick wuszt ne, wat ick ähr a'wuorden sull', denn Do häst mie jo keen Starwenswuördken van Dien' Leewschaft 'sächt. Ick söä' awer drüm up Geroa'woll: Na, natuörlich leew ick no' ümmer Waltersch Korlinen.

- Doa häst De Recht dran 'dhoan, erwedderte de Buck, un ick dank Die doaföär. Jau, ick bin ähr no' ümmer guod, un 't schient fast, dat, sietdemm ick ne mähr so bös' bin, bm ick ähr no' guo'r asz fröh'r.

- Dien Muo'r söä' mie, fuohr Andrees furt, Korlin' wull' Die ne tum Mann häw'n, wiel se förcht't, Do warscht se öäwenso prö'ln, asz De Dien' Schoap' prö'lst. Asz Dien' Muo'r nu' hürte, dat de rieke Bu'r Dolgenbarch üm Korlinen frie't, is se 'schwin' to ähr 'lopen un hät ähr 'sächt, we sühr Do Die verännert harscht un goar ne mähr de weerscht, de De fröh'r woarscht.

- Doa hät se de Woahrheet 'sächt, oahn 't to weiten, a'wuorte' de Buck. Oa, mien' arm' Muo'r! Ick bin jo 'zund man 'n armen Buck un we kann ick so Korlinen gefall'n!

- Wat lätt sich doagä'n moaken? fuohr de Scheeper furt. Höär mi an, mie fällt wat in: Wie wüll'n tosamm' to Korlinen goah'n, ick war' Die in

(1) Trur'get, Trauriges.

(2) Einen, einer.

(3) Zuwern, zaubern.

[p. 324]

ähr' Gä'nwoart fra'n un Do warscht dörch Koppschüddeln o'r Nicken met ja un nee up mien' Fra'n a'wuorten. Korlin' ward sich öäwer Dien' Klokheet frü'n un mie bidden, ick sall ähr denn Buck schenken; ick war' ähr drup a'wuorten, dat will ick woll, wenn se mie versprückt, dat se 'n ummer beholl'n un ne furtgöäwen o'r schlachten will. Se ward dat verspröäken und wenn De denn ähre bis', ward se Die ofte fra'n un asz 'n kloken Buck wärscht De ähr A'wuorten göäwen, de se van de Hieroath met Dolgenbargen awholl'n.

De Buck meek vör Frü'n 'n Satz in de Luft, de woar woll sächs Foot hok, un begaw sich no' sülw'gen Da's met 'n Scheeper to Korlinen.

Asz se bie ähr ankeemen, satt se ga's alleen vör öähre Muo'r öähr' Husdöär'.

De Scheeper, noahdemm 'r se 'gruöszt har, söä' to ähr:

- Korlin', ich weit, dat mien Muo'ing hie weer un bie Die för mie 'sproaken und Die 'sächt hät, we sähr ick mie 'ännert häw, doa De awer varlicht glöwst, se har Die wat vöär'redt, so breng ick Die hie 'n Zeigen, gä'n denn De woll keenen Verdacht o'r Misztru'n häw'n warscht. Ick war' mienen Buck hie in Dien' Gä'nwoart befra'n un Do ka'st denn beuordheelen, aw ick mie 'bätert häw un Diener wull wür'ch bin.

Dat jung' Möäken keek verwunnert 'n Buck an; awer se kunn sich goar ne 'nooch wunnern, asz de Scheeper un de Buck in ähr' Gä'nwoart sich unnerheel'n, we ik 't hie kort vermell' un wedderhoal:

- Is 't woahr, Buck, dat Andrees fröh'r 'n bösen Scheeper woar, de oft oah'n all'n Grund sien Schoap prö'lte, met de Lämmerkens oah'n Erbarmen weer un sähre ofte ook sienen Buck 't Fell garwte?

De Buck nickte ärnsthaftdich un langsamm, asz wenn 't em leed dhatt, mett 'n Kopp un keek Korlinen trurich an, asz wull 'r üm Gnoa' för Andreessen bidden.

- Is 't woahr, Buck, dat 'r sich 'zund ga's 'ännert hät un hüt öäwenso guod is, asz 'r fröh'r bös' woar?

De Buck woar'te kum de Fra' aw un nickte 'schwinn' met 'n Kopp.

- Is 't woahr, Buck, dat Andrees Korlinen sähre guod is?

Wedder nickte de Buck twee Moal, wat heiten sull: Jau, jau!

- Is 't woahr, dat se met em glückleger sin' wür', asz met je'n Annern?

- Jau, jau!

- Süll' se 'n, oah'n sich to besinn'n, 'foorts hüroa'n⁽¹⁾?

- Nä, nä!

Hie fung Korlin' an to lachen.

- Do schlächtet Theer, fuohr de falsche Andrees furt, wenn sall se 'n denn hü'roa'n? Nächsten Moanat?

- Nä!

- Nächst't Joahr?

- Nä!

- De schlächte Cre'tuor, se sall woll Dien' Inwill'gung ärscht awwoar'n?

- Jau, jau! weer de A'wuort, un so utdrucksvull, dat Korlin' ga's erstuunt woar.

(1) Hüroa'n, beirathen.

[p. 325]

- Noahbar, söä' se 'zund, ick häw 'n Anlig'n. Jie sä'n, Jie weer'n mie guod - göäwt mie 'n Bewies 'van un schenkt mie dissen Buck, dä mie söähre klok schient un denn ick woll metünner üm Roath fra'n mücht.

De Scheeper willichte in unner de Bedingung, dat se 'n bes an sienen Dod bie sich beholl'n wür'.

- Dat meen ick woll, reep Korlin', un striekelte 'n Buck. Mien armen Buck, sie man ro'ich, ick will Die schon plä'n un Do sa'st gewisz 'n Schlächter ne in de Hänn' fall'n.

Un wöährend se so sprok, meek de Buck 'n grot Cumpelment, asz wull 'r sich sich för bedanken, dat se 'n 'striekelt har.

Met ee's schreech se lut up: dat weer ne mähr de Buck, denn se vör sich har, sünnern Andrees, Andrees sülwst, de richdege un woahre Andrees.

- Un de Buck? reep dat arme verschruck'ne Möäken.

- Mä! sä' eener hinner öähr, un asz se sich ümkeek, stund de Buck doa, de richdege woahre Buck.

Andrees, dä nu' wedder woar, wat 'r fröh'r weer, blot dat 'r 'n guod't un sanft't Hart har, vertellte 'zund All'ns, wat em ar'weert woar.

Doa meeken se in'n Poar Da' Hochtied un Korlin' heel 'n Buck öähr Wuord, dä bie ähr bleew bes an sien söäl'get En'.

Wüll'n Jie awer ne, dat 't Ju we Andrees geih't, so geih't mie met 't leewe Veeh guod un barm'arzich üm, denn 't is Godd's Kre'tuor öäwenso guad, asz Jie sülwst.

(Van'n ollen Nümärker.)